Jesteś w: Granica

Granica - opracowanie, problematyka

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim

Nowatorstwo powieści „Granica”


Psychologiczna, łącząca wiele wątków i motywów powieść Zofii Nałkowskiej „Granica” jest dziełem nowatorskim. Pod nalepką miłosnego trójkąta między mężem, żoną a kochanką, rozgrywającego się w środowisku tak zwanych wyższych sfer, autorka ukryła skomplikowane studium ludzkiej psychiki i wyborów człowieka. Obok realistycznej techniki pisarskiej w tej powieści widać psychoanalizę postaci – znak prozy awangardowej i innowacyjnej.

Poza tym jej nowatorstwo objawia się w wielowymiarowym i niejednoznacznym tytule, który może być rozumiany przynajmniej w pięciu odczytaniach: jako granica społeczna, moralna, obyczajowa, psychologiczna oraz filozoficzna.

Kolejnym novum zastosowanym przez Nałkowską jest odejście od tradycyjnego pytania stawianego podczas lektury. Czytelnik, zamiast zastanawiać się „co dalej?”, zapyta w czasie poznawania historii Zenona, Elżbiety oraz Justyny – „dlaczego?”.
Nałkowska zastosowała w swymi dziele także innowacyjną jak la lata 30. XX wieku metaforę systemu społecznego ówczesnej Polski. Sytuując główne miejsce akcji w kamienicy Cecylii Kolichowskiej i opisując jej mieszkańców, autorka stworzyła panoramę społeczeństwa, w którym niewidzialna granica dzieli bogatych od biednych.

Wartości artystyczne „Granicy” Nałkowskiej


Powieść „Granica” Zofii Nałkowskiej - utwór uznany za arcydzieło i zaliczany do kanonu literatury polskiej – ma wiele atutów.
Po pierwsze, rozpoczyna się zdaniem informującym o śmierci głównego bohatera, co w czasach tradycyjnej powieści realistycznej było rozumiane jak zwrot w kierunku literatury awangardowej. Nie każdy widział w zastosowaniu inwersji czasowej możliwość wydobycia z opowiadanej historii nowych znaczeń, szansę na odszukanie odpowiedzi nie o dalsze perypetie postaci wiodącej, lecz o przyczyny, jakie ją doprowadziły do decyzji o samobójstwie.

Kolejnym argumentem, świadczącym o ogromnej wartości artystycznej „Granicy”, jest uwypuklenie w z pozoru nieskomplikowanym romansidle problemów filozoficzno-egzystencjalnych, dotykających każdego człowieka. Zagadnienie tytułowej granicy zostało zanalizowane w powieści w odniesieniu do moralności, obyczajowości, społeczeństwa, ludzkiej psychiki oraz do filozofii.

Artyzm pióra Nałkowskiej widać także w nakreśleniu kilkunastu wątków motywów, współgrających ze sobą idealnie i uzupełniających się wzajemnie. Mamy w powieści zatem motyw małżeństwa, starości, domu, miłości, kariery, samobójstwa, zdrady, władzy, matki, szaleństwa, dojrzewania, dworku szlacheckiego oraz choroby. Ich paralelizm sprawia, że fabuła utworu jest niezwykle spójna.

Powodami zaliczenia „Granicy” do kręgu kanonu polskiej literatury są także między innymi: bogata symbolika dzieła (kamienica Kolichowskiej odwzorowanie społecznych zależności), sposób kreowania bohaterów (trójka tytułowych bohaterów – mimo dążenia do autonomiczności i wolności - popełnia błędy rodziców), warstwa filozoficzna, psychologiczna oraz obyczajowa dzieła (Nałkowska nakreśliła obraz międzywojennego społeczeństwa, podzielonego na szlachtę i mieszczaństwo).

Symbole w „Granicy”


W powieści „Granica” Zofia Nałkowska wplotła symboliczną semantykę w wielu miejscach.

Po pierwsze, symboliczny jest tytuł powieści. Granica odnosi się do wielu kwestii i może być rozumiana jako granica społeczna, moralna, psychologiczna, a nawet filozoficzna.

Interpretacja społeczna dotyczy podziału społecznego ukazanego w książce. Nałkowska na przykładzie kamienicy Cecylii Kolichowskiej, pełniącej prócz dosłownego (miejsce akcji) także funkcję symboliczną, pokazała, że ludzie w latach 30. XX wieku byli rozgraniczeni na bogatą arystokrację, zdeklasowaną szlachtę, zamożnych mieszczan oraz warstwę biedaków, którzy tylko czekali na śmierć. Opisując życie jej różnych lokatorów, wygląd ich mieszkań, które czasami mieszkań nie przypominają, czy sposób spędzania czasu na jej dużym podwórzu uwidoczniła problemy, nękające ówczesne społeczeństwo.

Moralne odczytanie tytułowej symbolicznej granicy wiąże się z miłosnym trójkątem, w jaki swoimi nieprzemyślanymi decyzjami uwikłał się główny bohater Zenon Ziembiewicz. Na jego przykładzie czytelnik obserwuje, jak łatwo przekroczyć niewidzialną granicę człowieczeństwa i pogubić się do tego stopnia, że jedynym wyjściem wydaje się samobójstwo, na które zdecydował się mąż Elżbiety.
strona:   - 1 -  - 2 -  - 3 -  - 4 - 



  Dowiedz się więcej