Jesteś w: Inny świat

„Inny świat”- kompozycja utworu

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim

Również w swojej kompozycji dzieło Gustawa Herlinga-Grudzińskiego nawiązuje do „Zapisków z martwego domu” Fiodora Dostojewskiego. Podobnie jak utwór wielkiego rosyjskiego pisarza, „Inny świat” został podzielony na dwie mniej więcej równe części. Każda z nich składa się z jedenastu opowieści-rozdziałów.

W pierwszej części, zwłaszcza na jej początku, autor skupił się na zrelacjonowaniu swoich perypetii w sowieckich więzieniach i aresztach, a także na przedstawieniu absurdalnych mechanizmów postępowania sądowego. Herling-Grudziński dokładnie opisał metody przesłuchań stosowane przez NKWD, a także proces podejmowania bezprawnych wyroków, które kończyły się zesłaniem z byle powodu. Przypomnijmy, że sam autor podstawą do uznania głównego bohatera za hitlerowskiego szpiega było jego niemiecko brzmiące nazwisko i oficerskie buty. Pozostałe opowieści pierwszej części koncentrują się na jak najdokładniejszym oddaniu realiów życia w łagrze.

Druga część utworu poświęcona została kondycji psychicznej człowieka umieszczonego w sowieckim obozie pracy. Można w niej odnaleźć również wiele ciekawych spostrzeżeń na temat funkcjonowania łagru jako mechanizmu. Ostatnie dwie opowieści drugiej części poświęcone są natomiast perypetiom bohatera po wydostaniu się na wolność.

Jak pisze Włodzimierz Bolecki: „kompozycja każdego rozdziału Innego świata jest w zasadzie identyczna. Narratorem i bohaterem jest autor książki Gustaw Herling-Grudziński, który 1) opowiada o wydarzeniach z życia obozu; 2) rekonstruuje łagier jako system i analizuje jego organizację, instytucje, obyczaje, język itd.; 3) opowiada o losach ludzi spotkanych w obozie oraz 4) opowiada o sobie”.

Dopełnieniem wydarzeń opisanych w „Innym świecie” jest Epilog. Sprawia wrażenie, że został napisany kilka lat później niż pozostała część dzieła, chociaż wiemy, że tak nie było.
Spotkanie po latach współwięźnia z Witebska nadało utworowi jeszcze mocniejszy wydźwięk moralny, ponieważ znajomy Herlinga-Grudzińskiego przyznał się, że aby ratować własne życie skazał na śmierć cztery niewinne osoby. „Inny świat” stanowi świadectwo, że takie postępowanie nie jest godne człowieka, który w nawet najtrudniejszych warunkach nie może pozwolić sobie na pogwałcenie podstawowych zasad etycznych.

Opisane przez autora wydarzenia w „Innym świecie” zostały ukazane w sposób uszeregowany chronologicznie. Dzieło stanowi zapis najcięższego okresu w życiu pisarza. Elementem wzbogacającym zwłaszcza warstwę artystyczną utworu są fragmenty dzieła Dostojewskiego „Zapisków z martwego domu”, które służą jako motta i nadają opisywanym przez Herlinga-Grudzińskiego wydarzeniom bardziej metaforycznego i uniwersalnego charakteru.

Osią przewodnią „Innego świata” są zatem autentyczne przeżycia Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, lecz możemy w utworze znaleźć również wątki poboczne. Realizują się one głównie poprzez historie poznanych współwięźniów, które autor przedstawia z iście reporterskim zacięciem. W niektórych rozdziałach (opowiadaniach) możemy dopatrzyć się tak zwanej budowy szkatułkowej, czyli osobnych historii zawartych wewnątrz jakiejś innej fabuły, opowieści.



  Dowiedz się więcej