Jesteś w: Lalka

Obraz mieszczaństwa w Lalce

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim

Mieszczaństwo, czyli mieszkańcy XIX-wiecznej Warszawy, są jednym ze zbiorowych bohaterów powieści Lalka. Bolesław Prus sportretował to obszerne środowisko społeczne bez sztucznej pompatyczności czy przemilczenia niewygodnych cech, zarysowawszy uprzednio ówczesną sytuację geopolityczną i gospodarczą kraju, zwróciwszy uwagę na fakt, iż rodzimy przemysł zdominowany został przez obcy kapitał, że Polacy nie mieli dostępu do wyższych, bardziej odpowiedzialnych stanowisk, a byli obsadzani tylko w kiepsko płatnych. Mimo tych wszystkich niedogodnych warunków życia, mimo braku pracy i pieniędzy, pisarz nie usprawiedliwił ludzi, którzy robili wszystko, by utrzymać się na powierzchni, by wyżywić rodzinę (przykładem ojciec Rzeckiego, który by wykorzystać wolny czas zajął się klejeniem kopert czy pani Stawska, która dawała lekcje angielskiego czy korepetycje z muzyki, a w wolnym czasie była krawcową). Prus negatywnie ocenił tą warstwę w utworze (przykładem postacie zepsutych i pustych subiektów - Lisieckiego i Mraczewskiego).

W powieści występują przedstawiciele trzech różnych narodowości (ze względu na cenzurę Rosjanie są tylko wspomniani dzięki wprowadzeniu do utworu przedsiębiorcy Suzina). Niemców reprezentuje właściciel sklepu kolonialnego Mincel – głowa kupieckiej rodziny, dla której najważniejszą wartością w życiu jest praca.
Przedstawicielem Żydów jest z kolei rodzina Szlangbaumów, złożona z ojca i syna, który aby uchronić się od uszczypliwych uwag społeczeństwa, zmienia nazwisko na Szlagowski. Poza nimi w powieści występują także inni Żydzi – Klejn oraz Szuman. Cechuje ich z jednej strony pracowitość, energia, solidarność w grupie, a z drugiej brak szacunku dla podwładnych, lizusostwo i wywyższanie się (o czym przekonujemy się, gdy Henryk Szlangbaum odkupuje sklep od Wokulskiego).
Mieszkających w stolicy Polaków zaś sportretował Prus na przykładzie przedstawicieli wielu zawodów, które przyczyniły się do rozwoju Warszawy i wzrostu jej znaczenia na międzynarodowej arenie europejskich stolic. Tą rolę pełnią między innymi przemysłowiec Wokulski, Szprot i Węgrowicz - drobni kupcy i rzemieślnicy, inteligenci - pani Meliton oraz pani Helena Stawska, szeregowi subiekci, tacy jak Mraczewski, Zięba, Lisiecki, radcy prawni, biedni studenci, czyli Patkiewicz i Maleski, służące czy lokaje.

Poza ujęciem narodowościowym, mieszczaństwo zostało także zróżnicowane ze względu na wiek. Stare pokolenie reprezentuje na przykład wspomniany już niemiecki kupiec Jan Mincel, który dzięki pracowitości i dyscyplinie, jak i licznym wyrzeczeniom, otworzył w Warszawie własny sklep na Podwalu.

Pokolenie przejściowe, czyli takie, które przyszło na świat w rzeczywistości romantycznej, a egzystowało już w tej pozytywistycznej, szanującej pracę u podstaw i organicyzm, to między innymi subiekt Ignacy Rzecki oraz jego kolega August Katz, którzy, biorąc na przykład udział w powstaniu węgierskim, starają się realizować romantyczne postulaty i walczyć o wolność.
Ostatnie, najmłodsze, „nowe” pokolenie jest reprezentowane w książce przez jej głównego bohatera – energicznego i zaradnego Stanisława Wokulskiego. To on połączył wiedzę wyniesioną z książek z naukami doświadczonego Rzeckiego, to on znał się na nowoczesnym zarządzaniu i cenił międzynarodowe biznesowe kontakty i znajomości, dzięki czemu pomnożył odziedziczony po żonie – notabene synowej Mincla - majątek.



  Dowiedz się więcej