Jesteś w: Pan Tadeusz

„Pan Tadeusz” jako przykład epopei

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim

Dzieło Adama Mickiewicza „Pan Tadeusz” jest polską – narodową lub jak kto woli nowożytną – epopeją, gdyż:

1. bohaterowie zostali skonstruowani z pogłębioną, zindywidualizowaną psychologiczną charakterystyką, z zachowanie zasady realizmu,
2. jest napisane wierszem, a dokładniej trzynastozgłoskowcem (z wyjątkiem spowiedzi Jacka Soplicy) nawiązującym do długiej miary wierszowej u Homera, upozorowanym na mowę potoczną,
3. jest podzielone na dwanaście obszernych ksiąg, jest synkretyczne pod względem gatunkowym - łączy elementy epiki (narracja, wielowątkowość), liryki (np. rozmowy Tadeusza i Telimeny, inwokacja) oraz dramatu (np. dyskusja szlachty w Dobrzynie). Poza tym, jak wylicza Słownik terminów literackich, „Pan Tadeusz” pełen jest elementów:
• powieści walterskotowskiej,
• poematu heroikomicznego,
• gawędy,
• satyry,
• powieści poetyckiej,
• legendy,
• mitu z baśnią,
• sielanki,
• poematu opisowego,
• komedii,
• anegdoty,
• aforyzmu,
• pogadanki,
• opowiadania,
• humoreski,
• obrazka.
4. konstrukcja narratora jest typowa dla epopei – opowiadacz jest wszechobecny i obiektywny, bierze udział we wszystkich opisywanych wydarzeniach,
5. Mickiewicz sięgnął po rozbudowane, liczące miejscami kilka czy kilkanaście wersów porównania homeryckie oraz liczne środki artystyczne :

[Ks. III, 636-639]

„bo każda chmura inna, na przykład jesienna
Pełźnie jak żółw leniwie, ulewą brzemienna,
I z nieba aż do ziemi spuszcza długie smugi
Jak rozwite warkocze, to są deszczu strugi”

6. opowiada w patetyczny sposób o istotnych i doniosłych wydarzeniach dotyczących zarówno przeszłości Polski (powstanie Kościuszkowskie, Konstytucja 3 Maja), jak i jej teraźniejszości (wydarzenia 1811 i 1812 roku),
7. postaci, które są jednostkami wybitnymi, idealizowanymi, są przedstawione w kontekście środowiska społecznego, na bogatym tle obyczajowym, z zachowanie jego tradycji i obyczajów (biesiady, polowania, grzybobrania, stroje),
8. sceny batalistyczne, np. bitwa z Moskalami, zostały opisane w bardzo malarski i dynamiczny sposób,
9. sytuacje, stroje, natura czy posiłki zostały opisane z realistyczną drobiazgowością,
10. miejsce akcji, czyli Soplicowo jest jednocześnie centrum polszczyzny, patriotyzmu, tradycji szlacheckiej (ściany zdobią portrety historyczne Kościuszki, Rejtana czy Jasińskiego, a kurantowy zegar wygrywa mazurka Dąbrowskiego),
11. uwiecznia bohaterów, których istnienie jest poświadczone historycznie, czyli szlachtę. Ta warstwa jest zatem zbiorowym bohaterem poematu,
12. wydarzenia rozgrywają się w przełomowym momencie polskiej przeszłości, czyli podczas wysiłku zorganizowania powstania na Litwie oraz w na tle wybuchu wojny, z którą Polacy wiązali szansę na odzyskanie niezależności,
13. występują bogate opisy przyrody, dworu i życia codziennego postaci (polowania, spacery, wyprawy na grzyby, opisy posiłków i przepisów na ich przygotowanie), mające za zadanie wstrzymać rozwój akcji i zwrócić uwagę czytelnika na jej statyczne elementy, ale także tworzyć panoramiczny obraz życia społeczeństwa,
14. występuje w nim inwokacja, rozwinięta apostrofa skierowana do Litwy i prośba do Najświętszej Maryi Panny Częstochowskiej, Ostrobramskiej i Wileńskiej o pomoc w akcie twórczym, o odzyskanie utraconej ojczyzny i przeniesienie do beztroskiego kraju dzieciństwa:

„Litwo! Ojczyzno moja! ty jesteś jak zdrowie
Ile cię trzeba cenić, ten tylko się dowie,
Kto cię stracił. Dziś piękność twą w całej ozdobie
Widzę i opisuję, bo tęsknię po tobie.
Panno święta, co Jasnej bronisz Częstochowy
I w Ostrej świecisz Bramie! Ty, co gród zamkowy
Nowogródzki ochraniasz z jego wiernym ludem!
Jak mnie dziecko do zdrowia powróciłaś cudem,
(Gdy od płaczącej matki pod Twoją opiekę
(…)

15. występuje w nim mnogość wątków i motywów: głównych (miłości Zosi i Tadeusza, sporu o zamek Horeszków, walki narodowo-wyzwoleńczej organizowanej przez tajemniczego księdza Robaka) oraz pobocznych (spór o Kusego i Sokoła, zaloty Hrabiego i Telimeny, romans Telimeny i Tadeusza),
strona:   - 1 -  - 2 - 



  Dowiedz się więcej