Jesteś w: Przedwiośnie

Obraz społeczeństwa polskiego w „Przedwiośniu”

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim

„Przedwiośnie” stanowi świetną diagnozę społeczeństwa polskiego w pierwszych latach po odzyskaniu niepodległości. Żeromski po mistrzowsku ukazał rozwarstwienie społeczne, które widoczne było wówczas gołym okiem. Skontrastowanie warstw było tak dalekie, że najuboższych i najbogatszych łączył jedynie fakt posługiwania się tym samym językiem i zamieszkiwanie tego samego terytorium.

Charakterystyka najuboższych warstw społecznych w Przedwiośniu


Poczynając od warstw najuboższych, zarówno w mieście, jak i na wsi, nie sposób nie dostrzec, że ich przedstawiciele zdegradowani zostali przez życie niemalże do roli zwierząt, których jedynym celem jest zdobycie pożywienia i przetrwanie. Znany ze stosowanie naturalistycznych opisów Żeromski w pewnym momencie odmawia przedstawienia warunków, w jakich żyli najubożsi mieszkańcy Warszawy, ponieważ nie potrafił odnaleźć odpowiednich słów, które by to ujęły. Warstwy najniższe, zwłaszcza na wsi, zostały ukazane w powieści jako masy bezrozumne, które nie tylko nie potrafią się przeciwstawić swoim wyzyskiwaczom, ale są w nie zapatrzeni. Widać to najlepiej na przykładzie Jędrka w Nawłoci:

„Krok w krok chodził za nim Jędrek, stajenny. W każdym ruchu, w tonie głosu, uśmiechu i zasmuceniu naśladował swego pana – nie mówiąc już ani słowa o poglądach, mniemaniach i zasadach zarówno stajennych, jak ogólnoświatowych”.

Cezary nie mógł pojąć, że najubożsi mieszkańcy wsi są do tego stopnia zawładnięci marazmem i nie potrafią zrobić użytku ze swoich największych atutów – siły i liczności:

„Cóż za zwierzęce pędzicie życie, chłopy silne i zdrowe! Jedni mają jadła tyle, że z niego urządzili kult, obrzęd, nałóg, obyczaj i jakąś świętość, a drudzy po to tylko żyją, żeby nie zdychać z głodu! Zbuntujcież się, chłopy potężne, przeciwko swojemu sobaczemu losowi!”.


Charakterystyka inteligencji w „Przedwiośniu”


Inteligencję wielkomiejską w „Przedwiośniu” reprezentują Szymon Gajowiec, jako przedstawiciel patriotów starej daty, oraz Antoni Lulek, który uosabia młode, wykształcone pokolenie zafascynowane marksizmem. Cechą wspólną obydwu grup było poszukiwanie ideologicznej drogi, jaką ma podążać Polska, by osiągnąć status państwa dostatniego.

Nie można powiedzieć, że bohaterowie ci ograniczają się jedynie do pustych słów, ponieważ angażują się oni czynnie w organizacje i ruchy zrzeszające ludzi o podobnych ideałach. Szymon Gajowiec jest wiceministrem Skarbu, sprawuje zatem bardzo wysoką funkcję i jest przedstawicielem rządu. Lulek natomiast jest zagorzałym komunistą, udzielającym się na wiecach i biorącym czynny udział w pochodach robotniczych.

Szymon Gajowiec koncentrował cały swój wysiłek na poszukiwaniu odpowiedniej drogi do odbudowy polskiej państwowości. Zafascynowany dorobkiem wielkich patriotów: Mariana Bohusza, Stanisława Krzemińskiego i Edwarda Abramowskiego tworzył własną doktrynę powolnego, lecz ciągłego rozwoju państwa. Ważną cechą jego charakteru jest przywiązanie do historii i notoryczne powoływanie się na przykłady z przyszłości. Właśnie to zarzucał mu Cezary, że miast spojrzeć przed siebie, w przyszłość, inteligent wciąż oglądał się za siebie.

Baryka miał za złe inteligencji, że w swojej momentami bezcelowej debacie o kształcie polskiego państwa zapominają o normalnym życiu, o tym, że ludzie konają z głodu na wsi i w miastach, o tym, że policja torturuje więźniów politycznych, o tym, że Polska potrzebuje wielkiej idei, prawdziwego impulsu do rozwoju.

Charakterystyka szlachty w „Przedwiośniu”


Do namalowania obrazu polskiej szlachty Żeromski posłużył się tradycyjnym motywem literacki – dworkiem. Nawłoć pod wieloma względami przypomina Sopliców znany z „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza. Podobnie jak w narodowej epopei, także w „Przedwiośniu” życie na dworku toczy się zupełnie innym tempem, niż życie w mieście. Wysoko urodzeni mieszkańcy Nawłoci koncentrują się wyłącznie na własnych sprawach, nie dbając zupełnie o to, co dzieje się „za miedzą”.
strona:   - 1 -  - 2 - 



  Dowiedz się więcej