Jesteś w: Syzyfowe prace

Tło historyczne „Syzyfowych prac”

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim

W „syzyfowych pracach” przedstawił Żeromski losy polskiej młodzieży pod zaborem rosyjskim i walkę z rusyfikacją na tle ówczesnych dziejów Polski. Powieść cechuje duża doza autobiografizmu, dlatego warstwa historyczna odpowiada rzeczywistym wydarzeniom.

Losy bohaterów śledzimy na tle przemian i represji wprowadzonych przez zaborcę po upadku powstania styczniowego. Wzmożono cenzurę, a z ulic, nazw stacji kolejowych, urzędów zniknęły polskie nazwy. Od 1871 roku w szkołach wprowadzono obowiązkową naukę czytania i pisania po rosyjsku. Po 1879 roku, gdy kuratorem Okręgu Szkolnego został Apuchtin rusyfikacja wzmogła się. Rosyjski był językiem wykładowym, jedynie religii pozwolono uczyć po polsku. Następuje okres planowej walki z wszelkimi przejawami polskości, katolicyzmem, a także mniejszością żydowską. W „Syzyfowych pracach” moment ten sygnalizuje zmiana władz szkolnych i kadry nauczycielskiej w gimnazjum w Klerykowie. Rosjanie mieli „na celu wzmocnienie tętna życia ludzi ruskich w mieście Klerykowie, po wtóre mieli na celu odpolszczenie tak zwanych Polaków”. Jednym z głównych elementów „odpolszczania” była rusyfikacja polskiego szkolnictwa. Żeromski ukazał aparat carski dążący do wynarodowienia Polaków na wielu płaszczyznach.

Także obraz życia polskiej wsi i małych miasteczek oddaje sytuację z II połowy XIX wieku. Społeczeństwo dzieli się na lojalistów, którzy w obronie swych interesów ulegają zaborcy i rusyfikują się, na biernych uczestników życia społecznego i garstki patriotów, która pragnie zachować polską tradycję i tożsamość. Wieś jest także rozwarstwiona. Obok najbiedniejszych, takich jak Lejba Koniecpolski żyją bogaci chłopi, wyzyskujący innych.



  Dowiedz się więcej