Jesteś w: Syzyfowe prace

Obraz polskiego społeczeństwa w „Syzyfowych pracach”

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim

Po upadku powstania styczniowego Polacy przyjmowali różnorodne postawy wobec zaborcy. Większość starała się przyzwyczaić do sytuacji ucisku i nie występowała jawnie przeciwko zaborcom. Na popularności zyskały pozytywistyczne hasła „pracy organicznej” i „pracy u podstaw”, które głosiła polska inteligencja. Część społeczeństwa – głównie burżuazja i wielcy posiadacze ziemscy reprezentowali nawet postawę podporządkowania i lojalizmu. Wynikało to z rozwoju kapitalizmu i możliwości zysku dzięki handlu z Rosją.

Postawy lojalizmu reprezentują w „Syzyfowych pracach” radcowie Somonowicz i Grzebicki. Pierwszy z nich uważa, że „rząd zawsze wie, co robi, i teraz wie również, a nadto czyni, co do niego należy w takim porządku rzeczy”. Sprzeciwia się on także powszechnej edukacji. Z kolei Grzebicki z tęsknotą wspomina czasy koronacji Mikołaja I na króla Polski w 1829 roku. Polscy nauczyciele przed tym, kiedy dyrektorem został Kriestoobriadnikow próbowali przemycać elementy polskości, zaś potem wycofali się z tego, dbając o zachowanie posad (Leim, Sztetter, Nogacki). Byli w bardzo trudnym położeniu, gdyż myśleli co innego, a co innego musieli mówić. Od reguły biernej postawy są jednak wyjątki – córki Leima prowadzą kółko patriotyczne, ksiądz Wargulski nie pozwala śpiewać w kościele hymnu po rosyjsku.

Żeromski w swej powieści scharakteryzował przede wszystkim młodzież. Ukazał jak przemożny wpływ na kształtowanie młodych osobowości mieli rusyfikatorzy. Nie możemy się dziwić, że część uczniów nieświadomie zatracała swą tożsamość, poddając się woli zaborców. Jednak obok nich autor pokazał także patriotyczną młodzież, która wbrew zakazom mówi po polsku, a także spotyka się na tajnych zebraniach, by dyskutować o polskiej literaturze i historii. W uświadomieniu narodowym wielką rolę odgrywa literatura, co obserwujemy podczas niezapomnianej lekcji języka polskiego, podczas której Zygier recytuje „Redutę Ordona” Mickiewicza. Można żywić nadzieję, że rozbudzony patriotyzm przyniesie w późniejszym czasie pozytywne efekty dla Polski i w przyszłości umożliwi budowę nowej, niepodległej ojczyzny.



  Dowiedz się więcej