Jesteś w: Opowiadania Borowskiego

Odwrócony Dekalog w opowiadaniach Borowskiego

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim

Dekalog jest zbiorem nakazów moralnych, obowiązujących początkowo wyznawców judaizmu a później przejętych przez chrześcijan. Podział przykazań to zasady regulujące stosunek ludzi do Boga i zasady regulujące życie we wspólnocie. Zasady te wyprowadzone zostały z tekstu Biblii. Powołują się na nie wyznawcy judaizmu, prawosławia, kościoły protestanckie oraz wschodnie.

Muzułmanie, którzy uważają Mojżesza za proroka, przyjmują na podstawie Koranu nauki zbliżone do Dziesięciu Przykazań.

We wszystkich opowiadaniach Borowskiego pokazany jest świat nieprzystający do tych nakazów moralnych. Jego bohaterowie żyją jakby na opak, według „odwróconego dekalogu”. Rzeczywistość wojenna, a przede wszystkim drastyczne naruszanie przykazania „nie zabijaj”powoduje, że cała reszta nakazów zostaje zapomniana. Jakie mogą mieć znaczenie złodziejstwo i podejrzane kombinacje finansowe wobec katowni na gestapo czy śmierci ludzi w getcie i w więzieniu na Pawiaku? Taki obraz okupowanej przez Niemców Warszawy przedstawia Borowski w opowiadaniu „Pożegnanie z Marią”. Jego bohaterowie nie są ludźmi jednoznacznie zdegenerowanymi – mają swoje cechy pozytywne, ale zbyt trudna rzeczywistość wojenna każe im zapominać o zasadach , które obowiązywały w normalnych warunkach. Naruszenie tych zasad następuje razem z naruszeniem dawnego ładu społecznego.

Życie w obozie koncentracyjnym jest prawdziwym piekłem. Masowe ludobójstwo i potworne warunki, w jakich przetrzymuje się ludzi tworzą nowe zasady. Te, zawarte w Dekalogu nie stwarzają możliwości przetrwania. Nie da się ich też narzucić oprawcom obozowym. Tutaj zachodzą już trwałe zmiany w psychice więźniów, którzy przekształcają się w bezduszne istoty, skupiony na własnej, biologicznej egzystencji. Widać to w takich opowiadaniach, jak „U nas, w Auschwitzu...”, „Ludzie, którzy szli”, „Dzień na Harmenzach”, „Proszę państwa do gazu”.

Dekalog jest zbiorem zasad, który służą harmonijnemu współistnieniu człowieka z Bogiem i ludźmi. Wojna, zwłaszcza taka, jaką prowadziły faszystowskie Niemcy nie zmierzała do harmonijnego współistnienia.



  Dowiedz się więcej