Jesteś w: Opowiadania Borowskiego

Dewaluacja świata w opowiadaniach Borowskiego

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim

Kryzys demokracji w Niemczech doprowadził do objęcia władzy przez faszystów, na czele których stanął Adolf Hitler. Faszyści stworzyli szczególną ideologię. Jej podstawową cechą był skrajny nacjonalizm. Na bazie tej ideologii wyrósł mit o „misji dziejowej” Niemiec i wyższości tego narodu nad innymi. To miało usprawiedliwiać agresję Niemiec. Jej efektem było rozpętanie II wojny światowej.


Opowiadania Tadeusza Borowskiego są opisem rzeczywistości w okupowanej przez Niemców Polsce. Jest to rzeczywistość stojąca w sprzeczności ze wszelkimi humanistycznymi i demokratycznymi ideami wypracowanymi przez kulturę europejską.


Nędza, zniszczenia i administracyjne opanowanie kraju przez okupanta są efektem przegranej wojny. W tym wszystkim najgorsza jest jednak polityka zagłady prowadzona przez niemieckich faszystów. Jest to planowe likwidowanie całych grup ludności z powodu ich rasy, religii i narodowości. Służą temu obozy koncentracyjne budowane przez Niemców na terenie Polski.


Każda wojna pociąga za sobą ofiary, ale tworzenie systemu masowych morderstw było obce kulturze europejskiej. Bohater Borowskiego, Tadek boryka się z tym problemem intelektualnie. Próbuje znaleźć jakieś wyjaśnienie. W opowiadaniu „Matura na Targowej” profesor chemii poucza maturzystów, by wierzyli w naukę, jeśli nie wiedzą w co wierzyć. Przez nią mają powrócić do człowieka.

Parę lat później Tadek trafia do obozu koncentracyjnego Oświęcim-Brzezinka / Auschwitz-Birkenau /. To co widzi tam, jest trudne do pogodzenia z całym systemem wartości, które zostały mu wpojone. Tadek próbuje jednak ogarnąć tę rzeczywistość, by nie popaść w całkowity nihilizm. W opowiadaniu „U nas, w Auschwitzu...” nawiązuje kontakt ze swoją narzeczoną, która też przebywa w obozie. Pisze do niej listy, dzieli się z nią swoimi spostrzeżeniami i refleksjami. W ten sposób ma tutaj kogoś bliskiego. Dochodzi też do wniosku, że wspaniała kultura antyczna również wyrosła na bazie niewolnictwa i była tylko dla wybranych. Jest to próba wyjaśnienia sobie swojej roli niewolnika.

W późniejszych opowiadaniach bohater Borowskiego zarzuca snucie refleksji. Całą swoją uwagę skupia na sposobach przetrwania, ponieważ system, w którym znalazł się jest jednak systemem zagłady.



  Dowiedz się więcej