Jesteś w: Opowiadania Borowskiego

Nihilizm w opowiadaniach Borowskiego

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim

Słowo nihilizm oznacza odrzucenie wszelkich zasad, norm i wartości. W ocenie Borowskiego II wojna światowa i totalitaryzm panujący w Niemczech podważyły wszystkie idee i normy wypracowane przez Europę.

Borowski jako więzień obozów koncentracyjnych mógł dokładnie przyjrzeć się machinie śmierci skonstruowanej przez faszystów. Swoich bohaterów umieścił wewnątrz tej machiny, w izolacji od świata zewnętrznego. Była tp pułapka bez wyjścia.

We wcześniejszych opowiadaniach Borowski próbuje snuć refleksje na temat rzeczywistości, w której znalazł się i przypasowywać ją do wartości, które zostały mu wpojone / „U nas, w Auschwitzu... /. W późniejszych opowiadaniach unika tego, uznając prawdopodobnie, że prosta relacja będzie bardziej odpowiednia.

Jego bohaterowie sprawiają wrażenie ludzi otępiałych emocjonalnie. Ich życie sprowadza się do odczuć fizjologicznych. Do głosu dochodzi, przede wszystkim instynkt samozachowawczy. Tracą swoje człowieczeństwo i reagują jak inteligentne zwierzęta. Z ich punktu widzenia, funkcjonariusze obozowi są również takimi zwierzętami, tylko innego gatunku. Żeby nie narażać się im, trzeba znać ich odruchy i nawyki.

Walka o przetrwanie i nacisk wywierany przez obozową rzeczywistość zmuszają więźniów do przyjęcia nieludzkich zasad rządzących w obozie. Jest to w końcu miejsce, w którym codziennie likwiduje się setki ludzi, co z biegiem czasu przekształca się w tysiące. Ci, którzy żyją, mogą przetrwać jedynie dzięki swojej użyteczności – wykonywanie różnych prac na terenie obozu, obsługa transportów idących do gazu czy praca w krematorium / „Dzień na Harmenzach”, „Ludzie,którzy szli”, „Proszę państwa do gazu” /.

W takich warunkach kształtowała się zdeformowana osobowość człowieka. Wyzwolenie obozów koncentracyjnych wiązało się z tworzeniem kolejnych obozów, dla tzw. dipisów czyli ludzi, którzy
wymagają pomocy w powrocie do swojego kraju lub w odnalezieniu swojego miejsca w innym kraju. Ich przystosowanie się do życia na wolności utrudniała mentalność „człowieka zlagrowanego”. Sam Borowski szukał oparcia w ideologii komunistycznej.



  Dowiedz się więcej