Jesteś w: Nad Niemnem

„Nad Niemnem” – charakterystyka bohaterów

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim

Jakie kryteria oceny człowieka proponuje Orzeszkowa w „Nad Niemnem”?


Orzeszkowa w powieści „Nad Niemnem” ukazuje obraz życia warstwy ziemiaństwa w zaborze rosyjskim w dwadzieścia lat po upadku powstania styczniowego. Ukazując szlachtę dzieli ją na arystokratów, do których należy m. in. Różyc, dwór (Korczyńscy) i zaścianek (Bohatyrowicze). Przedstawiciele poszczególnych grup inaczej patrzą na kwestie narodowe i społeczne.

Głównym kryterium, które wartościują bohaterów jest ich stosunek do pracy. Orzeszkowa wysoko ceni rolę pracy w życiu człowieka, sugeruje, że to właśnie wypełnianie codziennych obowiązków nadaje ludzkiej egzystencji sens. Pozytywni bohaterowie to przede wszystkim mieszkańcy zaścianka. Przedstawiciele zubożałej szlachty pracują jak chłopi. Sami zajmują się pracami w polu, wspólnie uczestniczą w żniwach. Nie boją się ciężkich trudów, a podczas zajęcia często towarzyszy im śpiew. Przed żniwami kobiety prały, szyły i naprawiały odzież: „Do kilkunastu najmozolniejszych dni w roku przygotowywano się tam jak do wielkiego święta. Cała ludność okolicy jednocześnie wylec miała w pole, dla każdego było więc to wystąpienie publiczne, o którego przystojność, a nawet i niejaką wykwintność niezmiernie dbano.”

Najlepiej wartość pracy zna Jan Bohatyrowicz. Od najmłodszych lat stara się sobie radzić sam. Utrzymuje gospodarstwo w idealnym porządku. Praca nie stanowi dla niego przekleństwa, a wręcz przeciwnie. O swych obowiązkach mówi: „Wszelako bywa – odpowiedział. – Bywa, że ciężko, bywa, że letko. Po pierwsze to od gruntu zależy, a po wtóre od uzwyczajenia i siły. Do tego pługi teraz insze niż dawniej. Dla mnie mórg zaorać to tak, jak prawie na spacer pójść.”. To on uczy Justynę szacunku dla pracy.

Podobny stosunek do obowiązków wyznaje Benedykt Korczyński. Ze wszystkich sił stara się utrzymać Korczyn, nawet kosztem sporów z sąsiadami. Pomaga mu jedynie krewna – Marta, która zajmuje się domem i wychowaniem dzieci. Nie narzeka na swoje obowiązki i we wszystkim wyręcza panią domu – Emilię, która nie wie czym jest praca, żyje w świecie własnej wyobraźni. Jest bierna, nie ma chęci do życia.

Benedykt darmozjadem nazywa Teofila Różyca. Ten narkoman (morfinista) – kosmopolita nigdy w życiu nie pracował. Nie interesuje się swym majątkiem, a olbrzymi spadek jaki odziedziczył trwoni na zagraniczne podróże, hazard i inne przyjemności. Pogrąża się w swym nałogu, naiwnie wierząc, że tylko związek z piękną kobietą przywróci mu chęć życia. Podobny stosunek do pracy ma Zygmunt Korczyński. Wychowany na egoistę, nie zna się i nie potrafi zająć się swym rodzinnym majątkiem. Nudzi się na wsi, przedkładając nad życie ziemianina zagraniczne podróże. Jest człowiekiem zgorzkniałym, niespełnionym i przegranym.

Inna wartością jaka różni bohaterów „Nad Niemnem” jest miłość. Autorka pokazuje, że sztuczne uczucie, powierzchowne i oparte na flircie oraz romansie nie daje szczęścia. Justyna Orzelska odrzuca zaloty żonatego Zygmunta, który dąży to stworzenia miłosnego trójkąta. Podobnie nie przekonują jej oświadczyny bogatego Różyca. Nie kocha go i wie, że nie jest w stanie go pokochać. Dopiero autentyczne uczucie, które rodzi się między nią a Janem Bohatyrowiczem daje jej szczęście. Z osoby bezużytecznej, niespełnionej dzięki znajomości z Jankiem zmienia się w osobę, która zna i docenia wartość pracy.

Kontrast jako zasada prezentowania bohaterów w „Nad Niemnem”


W powieści Elizy Orzeszkowej „Nad Niemnem” postawy poszczególnych bohaterów i społeczności są spolaryzowane. Zachodzi tu kontrast między dwoma światami, dwoma postawami i dwoma społecznymi sferami.

Bohaterowie w różny sposób rozumieją swoje życiowe powołanie, w powieści zderzają się ze sobą ich systemy wartości, a także dążenia i aspiracje. Pary, a także grupy bohaterów skontrastowanych ze sobą występują na przestrzeni całej powieści reprezentując odmienne wartości ideowe bliskie lub dalece systemowi wartości autorki. To właśnie za sprawą kontrastu intencje Orzeszkowej są łatwe do odczytania. Podstawową zasadą jest skontrastowanie postaci pozytywnych i negatywnych, akceptowanych i odrzucanych, „swoich” i „obcych”.
strona:   - 1 -  - 2 -  - 3 -  - 4 - 



  Dowiedz się więcej