Jesteś w: Biblia

Biblia – różnorodność gatunkowa

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim

Biblia spisywana przez wiele stuleci i przez autorów wywodzących się z rozmaitych kultur zawiera w sobie i wprowadza do literatury wiele nowych gatunków i form literackich,. Wiele z nich cieszy się popularności do dnia dzisiejszego i jest chętnie wykorzystywana głównie przez poetów. Do najbardziej popularnych biblijnych gatunków należą:

- przypowieść zwana też parabolą. Występuje w „Nowym Testamencie” w ewangeliach. To krótki utwór narracyjny, który dzięki właściwej interpretacji odsłania przed czytelnikiem alegoryczny sens należący do innej niż opisywana rzeczywistości. Przypowieść różni od przykładu właśnie symboliczne przesłanie.

- proroctwo – to zapisana prawda objawiona, często stanowi wizję przyszłości narodu. Głosili ją i kształtowali starotestamentowi prorocy. Jedną z odmian proroctwa jest apokalipsa, która dotyka spraw ostatecznych, takich jak sąd ostateczny i koniec świata, a myśli wyraża w sposób alegoryczny, posługując się bogatą symboliką. Najbardziej znana jest „Apokalipsa św. Jana” z „Nowego Testamentu”.

- psalm wywodzi się z hebrajskiej pieśni religijnej, która łączy w sobie cechy modlitwy i hymnu. Gatunek psalmu nawiązuje do dawnego odtwarzania słów biblijnych, którym często towarzyszyła muzyka. Słowo „psalmus” po łacinie znaczy tyle co śpiew i trącanie strun instrumentu o nazwie „psalterion”. Psalm to rodzaj pieśni religijnej o podniosłym, uroczystym charakterze. Adresatem pieśni jest zazwyczaj Bóg. Wśród licznych psalmów możemy wyróżnić: dziękczynne, błagalne, pokutne, prorocze, pochwalne, patriotyczne, żałobne. Zbiór psalmów zawiera starotestamentowa „Księga Psalmów”.

- przysłowie (sentencja, aforyzm) - krótkie zdanie lub myśl, która zawierać może zwięźle, często ironicznie ironicznie sformułowaną prawdę, regułę czy zasadę życiową. Zbiór przysłów zawiera starotestamentowa „Księga Przysłów”.

- ewangelia - gatunek literatury stosowanej, pismo chrześcijańskie opisujące życie, śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Słowo „ewangelia” oznacza „dobrą nowinę”, „dobrą wiadomość”. Badacze dostrzegają podobieństwa między Ewangeliami a dziełami literatury żydowskiej (apokalipsy, biografie sprawiedliwych mężów, biografie proroków) i dziełami literackimi Greków i Rzymian (popularne biografie, biografie pochwalne, aretalogie, tragedie). Jednak powszechny jest pogląd, że cztery Ewangelie reprezentują całkiem nowy gatunek literacki, najprawdopodobniej stworzony przez autora Ewangelii Marka. Niektórzy uczeni Ewangelie uważają za końcowy produkt ewolucyjnego procesu, który zapoczątkowało głoszenie chrześcijańskiego orędzia. Inni twierdzą, że „Ewangelia św. Marka” jest narracyjnym przekazem najwcześniejszego przepowiadania Kościoła.

- kazanie - jako gatunek literacki wywodzi się bezpośrednio z mowy kapłana skierowanej do wiernych, wygłaszanej podczas obrzędów liturgicznych w celu przekazania nauki moralnej. Kazanie należy do tzw. literatury stosowanej, jest to wypowiedź jakiegoś autorytetu, najczęściej osoby duchownej, w kwestiach moralnych. W Biblii najbardziej znanym jest „Kazanie na Górze”.

- list – uważany jest za jeden z najstarszych gatunków literackich, wykorzystywany był na szeroką skalę w starożytności, także w Biblii i obecny w kolejnych epokach jako samodzielna forma wypowiedzi lub fragment obszerniejszej narracji To pisemna wypowiedź skierowana przez nadawcę do adresata lub adresatów. W Biblii w „Nowym Testamencie” najbardziej znane są listy św. Pawła (np. „Pierwszy List do Koryntian”).

- lamentacja (inaczej tren) – utwór o charakterze żałobnym, elegijnym. W Biblii odnajdziemy pięć lamentacji, z których cztery mają po 22 wersy (rozpoczynają się od kolejnej litery alfabetu greckiego), mają więc podobną budowę i rytm. Głównym tematem jest żal po klęsce królestwa Judy podbitego przez Babilończyków w VI wieku p.n.e. Tradycja autorstwo trenów przypisywała Jeremiaszowi.

Wśród pozostałych gatunków biblijnych wymienia się: opowiadanie historyczne, saga, epos, poemat, nowela, kronika, dialog filozoficzny, pieśń, hymn, modlitwa. Trzeba jednak przy tym pamiętać, że większość tekstów biblijnych określa się nazwami gatunkowymi, które powstały w o wiele późniejszych epokach niż one same.



  Dowiedz się więcej