Jesteś w: Potop

Tło historyczne w „Potopie”

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim

Tło historyczne w „Potopie”


Najbardziej znanym polskim pisarzem, który w swoich dziełach opisywał wydarzenia historyczne, jest Henryk Sienkiewicz. Jest on autorem m.in. „Potopu”, pozytywistycznej powieści o najeździe szwedzkim na Polskę. „Potop” to utwór „ku pokrzepieniu serc”. Autor wyraża przekonanie, iż naród nawet z najgorszego upadku może się podnieść i odrodzić. Polacy w sytuacjach krytycznych potrafią się zjednoczyć i walczyć o niepodległość. Pisarz celowo wyolbrzymia w tomie 1 i 2 objawy upadku moralnego Polaków, by tym mocniej później podkreślić cud odrodzenia narodu. Wskrzesza chwile chwały, prezentuje wielkie zwycięstwa i niepospolite bohaterstwa, by udowodnić, że nawet z sytuacji pozornie beznadziejnej zawsze jest jakieś wyjście.

Akcja „Potopu” toczy się w latach 1655 – 1656. Już w X rozdziale autor ukazuje haniebną sytuację pod Ujściem. 25 lipca 1655r pospolite ruszenie, dowodzone przez Krzysztofa Opalińskiego, skapitulowało, w Wielkopolska została poddana Karolowi Gustawowi. W wyniku klęski szlachta szukała pomocy u Janusza Radziwiłła w Kiejdanach.

Niestety, podczas uczty magnat ogłosił poddanie Litwy królowi szwedzkiemu. Podczas kolejnej uczty z radością oznajmiał zgromadzonym o klęskach króla Jana Kazimierza pod Widawą, Żarnowcem, o zdobyciu stolicy przez Szwedów (8 wrzesień). Król Polski przeniósł się po tym do Głogowej. Jednym z ważniejszych wydarzeń z wojny polsko – szwedzkiej, opisanym w powieści, jest obrona Jasnej Góry. Babinicz przybył do Częstochowy i uprzedził ojca Koreckiego o szwedzkim ataku. 18 listopada rozpoczęło się oblężenie klasztoru. Jednak już od początku swych działań Szwedzi ponosili ogromne straty. Wśród obrońców Jasnej Góry panował wielki zapał i wiara w zwycięstwo, podtrzymywane częstymi procesjami z Najświętszym Sakramentem. Przez wiele dni Szwedzi atakowali kościół, ale obrońcy nie ponosili żadnych strat. Sienkiewicz opisał także nienaturalne zjawiska, których świadkami byli szwedzcy żołnierze. Wydawało im się, że cały klasztor unosi się nad mgłą, zmienia kształty. Mimo że Szwedzi mieli ogromną przewagę, to ponieśli wielkie straty.

26 grudnia 1655r odstąpiono od oblężenia Jasnej Góry. Wydarzenie to jest punktem kulminacyjnym akcji powieści. Zaprezentowane jest jako przełomowa bitwa całej wojny. W rzeczywistości obrona klasztoru nie miała tak wielkiego znaczenia. Sienkiewicz dokonał heroizacji i sakralizacji tego zdarzenia. Ważnym wydarzeniem dla narodu był powrót króla Jana Kazimierza. Autor opisał także zawiązanie konfederacji tyszowieckiej. 1 kwietnia 1656r we Lwowie, król Polski powierzył opiekę nad Rzeczpospolitą Matce Boskiej. Sienkiewicz upamiętnił takie wydarzenia jak: bitwa pod Gołębiem, pod Jarosławiem, pod Kozienicami. Opisał również oblężenie Zamościa. W maju wojska polskie zwyciężyły pod Warką. 15 czerwca rozpoczął się szturm na Warszawę, którą zdobyto 1 lipca.

Autor przedstawił także bitwę pod Prostkami, która wydarzyła się 8 października, a nie jak to jest w powieści 6 września. Wspomniał także o najeździe Jerzego II Rakoczego. „Potop” to druga część „Trylogii”. Sienkiewicz poprzedził pisanie „Potopu” szczegółowymi badaniami tekstów źródłowych, np. „Historia wyzwolenia Polski za panowania Jana Kazimierza” Antoniego Wawelskiego; korzystał z „Pamiętników” Paska i „Nowej Gigantomachii” Augustyna Kordeckiego. Sienkiewicz nie przedstawił całej wojny polsko – szwedzkiej. Wybrał i opisał najważniejsze wydarzenia, które miały umocnić w Polakach wiarę w odzyskanie wolności.

Wydarzenia historyczne w „Potopie”


Głównym wątkiem powieści „Potop” Henryka Sienkiewicza jest watek historyczny. Składa się nań wiele szczegółowo opisanych wydarzeń z okresu „potopu szwedzkiego” z lat 1655-1656. Do najważniejszych z nich należą:
strona:   - 1 -  - 2 -  - 3 - 



  Dowiedz się więcej