Jesteś w: Konrad Wallenrod

„Konrad Wallenrod” jako maska historyczna

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim

Mickiewicz swoją powieść poetycką „Konrad Wallenrod” napisał w czasie pobytu w Rosji. Był on zesłańcem z prawem wyboru miejsca przebywania. Problematyka narodowowyzwoleńcza zawsze stanowiła dla niego istotny problem. Na zesłanie w głąb Rosji skazany został za działalność w młodzieżowych organizacjach spiskowych na Uniwersytecie Wileńskim. W Rosji był świadkiem stłumienia powstania dekabrystów. Te osobiste doświadczenia oraz sytuacja Polski pod zaborem rosyjskim skłoniły go do napisania utworu rozpatrującego losy jednostki uwikłanej w bieg historii i prowadzącej nierówną walkę z o wiele silniejszym przeciwnikiem.

Aby utwór poświęcony takim problemom mógł ukazać się drukiem, autor musiał zmylić czujność carskiej cenzury wyczulonej na narodowowyzwoleńczą tematykę. Z tego powodu akcję swojego utworu umieścił w XIV wieku a głównemu bohaterowi kazał walczyć z potężnym Zakonem Krzyżackim. Wyeksponował przy tym obcość kulturową państwa zakonnego z punktu widzenia

Litwinów. Wprowadził też do utworu postacie poświadczone historycznie – Mistrza Zakonu Konrada Wallenroda oraz dwóch książąt litewskich: Witolda i Kiejstuta. Utwór swój opatrzył Przedmową, w której przybliżył czytelnikowi historię średniowiecznej Litwy i problem jej stosunków z państwem Zakonu Krzyżackiego.

Przedmowa zawiera również wyjaśnienia powodu, dla którego pisarz sięgną po temat historyczny. Miał być on ułatwieniem pracy twórczej i odciążeniem od problemów współczesnych. Mówiąc najogólniej – oficjalnie przedstawiał losy pary kochanków na tle historycznym. Te wyjaśnienia rzeczywiście zmyliły cenzurę i powieść poetycka Mickiewicz ukazała się drukiem w 1828 roku w Petersburgu. Pisarz dodał na początku utworu motto w postaci zdania, którego autorem jest szesnastowieczny filozof Nicollo Machiavelli: „Macie bowiem wiedzieć, że są dwa sposoby walczenia...trzeba być lisem i lwem”. Zdanie to miało odnosić się do głównego bohatera i jego sposobu działania. W rzeczywistości odnosiło się też do sposobu napisania tego utworu – w tym wypadku sam Mickiewicz okazał się lisem.

Jego polscy odbiorcy od razu potraktowali utwór Mickiewicza jako metaforyczną opowieść o współczesności i o spiskowym sposobie walki z despotycznym zaborcą. Po wybuch powstania listopadowego w 1830 roku jej ukryte znaczenie odkrył również hrabia Nowosilcow, który w raporcie skierowanym do wielkiego księcia Konstantego napisał, że „Konrad Wallenrod” autorstwa Mickiewicza miał na celu zagrzewanie uczuć patriotycznych i przygotowanie przyszłych wydarzeń.



  Dowiedz się więcej