Jesteś w: Ferdydurke

Ferdydurke - wszystko, czego możesz nie wiedzieć o powieści Gombrowicza

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim

Ferdydurke – geneza powieści


W momencie, gdy Witold Gombrowicz przystąpił do pisania powieści „Ferdydurke” był młodym, początkującym literatem. Jego pierwsze próby pisarskie skończyły się niepowodzeniem. Nigdy nie została wydana powieść, w której autor manifestował swoją nieoficjalną naturę. Gombrowicz zniszczył ją. Pozostała tylko w legendzie. Następna próba to pisanie razem z Tadeuszem Kępińskim powieści popularnej. To również nie udało się. Wreszcie w roku 1933 wydaje swoją pierwszą książkę. Jest to zbiór opowiadań zatytułowany „Pamiętnik z okresu dojrzewania”.

Autor wiązał z tą książką duże nadzieje – liczył na sukces literacki. Spotkało go jednak rozczarowanie – książka została źle przyjęta przez krytykę. W tej sytuacji postanowił w jakiś sposób zareagować i odeprzeć stawiane mu zarzuty. Dlatego właśnie przystąpił do pisania „Ferdydurke”. Swoim zawiedzionym ambicjom literackim dał wyraz już na samym wstępie powieści. Jego bohater zanim zmieni się w gimnazjalistę Józia jest trzydziestoletnim pisarzem przeżywającym rozterki duchowe. Zastanawia się on nad przyczyną własnych niepowodzeń. Taki początek powieści od razu sugeruje, że będzie to tekst polemiczny.

Wcześniejsze jednak doświadczenia i przemyślenia pisarza powodują, że rozwój akcji powieści nagle przybiera zupełnie niespodziewany dla czytelnika kształt. Dzieje się to już od chwili wkroczenia profesora Pimki. Być może przekształcenie pierwszego pomysłu zaszło przypadkowo, w trakcie pisania. Dalej jednak autor konsekwentnie posuwa się w tym co zaczął i tak już jest do końca powieści.

Patrząc na ten utwór z perspektywy czasu , można powiedzieć, że Gombrowicz zawarł w nim własne koncepcje życiowe i literackie, których nigdy już nie zmienił. Będzie powracał do nich w dalszej twórczości i pozostanie im wierny do końca życia.

Trudno jednak uważać „Ferdydurke” za powieść autobiograficzną, chociaż rodzi się taka pokusa. Nie wszystkie przecież zapisane w niej obrazy autor zaczerpnął z wyobraźni. Obraz szkoły, obraz domu miejskiego oraz obraz domu wiejskiego są to trzy filary tego utworu, które powstały na podstawie ówczesnych doświadczeń życiowych pisarza. Jest w nich, bez wątpienia duży ładunek osobistych przeżyć i wspomnień. Zwłaszcza dwór ziemiański został znakomicie opisany. W takim właśnie dworze Gombrowicz spędził dzieciństwo. Wzorem dla domu Młodziaków były z pewnością warszawskie, czy jak kto woli, stołeczne domy mieszczańskie rówieśników Gombrowicza.

Celniejszym jednak będzie w przypadku tego utworu określenie – powieść autotematyczna.
Powieść Gombrowicza „Ferdydurke” wydana została jesienią 1937 roku przez wydawnictwo Rój z datą na okładce 1938. Okładkę przygotował Bruno Schulz, umieszczając na niej własną grafikę. Książka wreszcie przyniosła autorowi powieści rozgłos. Odbierana była różnie. Pierwsze recenzje można by podzielić na trzy rodzaje. Najczęściej traktowano ją jako trafną, złośliwą i zgryźliwą satyrę na stosunki społeczne w Polsce w dwudziestoleciu międzywojennym.
Drugi sposób widzenia to: awangardowe i absolutnie nowatorskie dzieło literackie stawiające Gombrowicza w czołówce współczesnych pisarzy.

Trzeci model odbioru był krytyczny i niechętny Gombrowiczowi.
Naprawdę jednak zabrakło czasu na to, żeby w pełni ocenić odbiór powieści zaraz po jej wydaniu. Niebawem wybuchła wojna i świat, który został opowiedziany w „Ferdydurke” został przez nią unicestwiony.

„Ferdydurke” - czas i miejsce akcji


Powieść Witolda Gombrowicza „Ferdydurke” rozgrywa się między rokiem 1933 a rokiem 1937. Pierwsza data to rok wydania zbioru opowiadań Gombrowicza - „Pamiętnik z okresu dojrzewania”.
Wspomina o tej książce bohater „Ferdydurke” na samym początku powieści. To daje powód, by uważać, że akcja „Ferdydurke” rozgrywa się później niż wydanie zbioru opowiadań.
Rok 1937 jest z kolei rokiem ukazania się powieści. Z tego powodu można przyjąć, że wszystko, co zostało w niej opisane rozegrało się najpóźniej do tego roku.

Że są to lata 30 XX wieku, świadczą o tym również inne rzeczy – chociażby obecność takich wynalazków technicznych jak telefon, radio, kinematograf, samochód mocno już wrośniętych w rzeczywistość czy też styl urządzenia wnętrza mieszkania Młodziaków oraz swoboda obyczajowa i sposób życia, jaki starają się propagować.

Akcja powieści rozgrywa się w zasadzie w trzech miejscach. Jest to szkoła, dom miejski i dom wiejski. Co prawda, wszystko zaczyna się w warszawskim mieszkaniu młodego literata ale bohater bardzo szybko opuszcza je.

Szkoła oraz dom miejski, czyli willa Młodziaków znajdują się w Warszawie. Dom wiejski pokazany jest jako majątek ziemski w Bolimowie, który należy do rodziny Hurleckich.
Opisane zdarzenia rozgrywa się w czasie co najwyżej kilkunastu dni. Zaczynają się od nieszczęsnego wtorku, kiedy po źle przespanej nocy pojawia się rankiem profesor Pimko. Później zostaje opisany dokładnie jeden dzień spędzony przez Józia w szkole. Inna sprawa, że jest to dzień bogaty w różne zajścia.

U Młodziaków Józio spędza jakiś czas ale nie trwa to zbyt długo. Oczywiście, w międzyczasie chodzi do szkoły, jest to jednak tylko zasygnalizowane. Dość szybko przystępuje do przeprowadzenia swojej intrygi i do ucieczki z domu Młodziaków.

W domu wiejskim czyli w majątku ziemskim Hurleckich przebywa dwa dni. Akcja toczy się w dworku i w jego okolicach. Panujące tam obyczaje kojarzą się raczej z wiekiem XIX, z odrabianiem pańszczyzny przez chłopów. Jednocześnie rodzina ziemiańska hołduje tradycjom jeszcze wcześniejszym, bo sarmackim. Nie ma jednak powodu by przypuszczać, że czas cofnął się – Józio dorośleje a Hurleccy mają samochód i szofera. Rzecz kończy się kolejną ucieczką, która ma być powrotem do Warszawy.
strona:   - 1 -  - 2 -  - 3 -  - 4 -  - 5 -  - 6 -  - 7 - 



Ferdydurke – streszczenie

Pewnej nocy bohater powieści, trzydziestoletni literat nie może spokojnie spać. Najpierw wydaje mu się, że jedzie taksówką na dworzec, później budzi się i rozmyśla o dzieciństwie, o swojej debiutanckiej książce, która spotkała się z krytyką i o poczuciu wyobcowania. W trakcie tych rozmyślań jego oczom ukazuje się stojąca k... wiecej



Ferdydurke – motyw dojrzałości

Przewodnią myślą powieści Gombrowicza „Ferdydurke” jest problem dojrzałości czy też niedojrzałości człowieka. Uważa on, że niedojrzałość jest cechą przypisaną człowiekowi. Z biegiem czasu zmieniamy się fizycznie ale skrzętnie ukrywamy to, czego pragniemy i co naprawdę odczuwamy. Tak dzieje się również z bohat... wiecej



Witold Gombrowicz – notatka szkolna

Witold Gombrowicz urodził się 4 sierpnia 1904 roku w Małoszycach na Sandomierszczyźnie. Pochodził z herbowej rodziny / matka z domu Kotkowska była herbu Ostoja, ojciec – herbu Kościesza /. Rodzina należała do zamożnego ziemiaństwa. Pisarz był najmłodszym dzieckiem w rodzinie. Miał jeszcze trójkę rodzeństwa. Na chrzcie dos... wiecej



Ferdydurke – losy Józia

I Rozważania nad sobą we własnym warszawskim mieszkaniu i poranna wizyta Pimki.
II Józio w szkole
1. Wizyta w gabinecie dyrektora szkoły
2. Boisko szkolne i nowi szkolni koledzy
3. Pierwsze lekcje
4. Pojedynek Syfona z Miętusem na miny

III Józio u Młodziaków
1. Poznawanie ... wiecej



Ferdydurke – charakterystyka głównych bohaterów

Józio Kowalski – Główny bohater. Trzydziestoletni literat o niedojrzałej osobowości, którego
profesor Pimko postanawia edukować i cofa go do poziomu gimnazjalisty.

Profesor Pimko – Profesor z Krakowa, kurator, specjalista od wychowania młodzieży, autorytet ukrywający swoje prawdziwe oblicze pod maską d... wiecej



Ferdydurke – rodzina Młodziaków – charakterystyka

Rodzina Młodziaków jest warszawską rodziną inteligencką. Ich sytuacja materialna przedstawia się bardzo dobra. Posiadają własną willę z ogródkiem, którą urządzili zgodnie ze swoimi upodobaniami. Prowadzenie domu powierzono zatrudnianej przez nich służącej. Pani domu, inżynierowa Młodziakowa wolny czas poświęca na działalno... wiecej



Ferdydurke – Rodzina Hurleckich – charakterystyka

Rodzina Hurleckich mieszka w majątku ziemskim Bolimowo., który jest ich własnością. Mieszkają we dworze.

Hurleccy są dalekimi krewnymi głównego bohatera, Józia. Rodzina składa się z czterech osób: ciotki Hurleckiej z domu Lin, wuja Konstantego zwanego Kociem, ich syna Zygmunta i wychowanicy Zosi.

W mająt... wiecej



Ferdydurke – najważniejsze cytaty

• Wielka poezja, będąc wielką i będąc poezją, nie może nie zachwycać nas, a więc zachwyca.
• Dlaczego Słowacki wzbudza w nas zachwyt i miłość? (...)
• Dlatego, panowie, że Słowacki wielkim poetą był.
• Normalność jest linoskoczkiem nad otchłanią anormalności.

• L... wiecej



Ferdydurke – problematyka

Podstawowym problemem powieści Witolda Gombrowicza „Ferdydurke” jest walka z formą. Sam Gombrowicz napisał o tym tak: „(…) istota ludzka nie wyraża się w sposób bezpośredni i zgodny ze swoją naturą, ale zawsze w jakiejś określonej formie i że owa forma, ów styl, sposób bycia nie jest tylko z nas, lec... wiecej



Ferdydurke – walka z formą

Walka z formą w powieści Gombrowicza „Ferdydurke” odbywa się na kilku płaszczyznach.
Konstrukcja powieści - zmierza do rozbicia stylu tradycyjnej powieści realistycznej. Autor robi to poprzez pomieszanie realizmu z fantastyką i wprowadzenie pozornego chaosu. Wrażenie chaosu powiększa dodatkowo umieszczenie w p... wiecej



Ferdydurke – koncepcja człowieka uwikłanego w formę

Walka z formą jest głównym problemem powieści Gombrowicza „Ferdydurke”. Wszyscy jego bohaterowie ukształtowani są według określonego modelu, ponieważ człowiek jest istotą społeczną.

Oznacza to, że w kontaktach w gronie rodzinnym, w grupie rówieśniczej, w środowisku zawodowym czy w jakimkolwiek innym prz... wiecej



Ferdydurke – pupa, gęba i łydka – słowa klucze

Gombrowicz pisząc powieść „Ferdydurke” stworzył do komunikowania się z czytelnikiem własny, specyficzny język. Znalazły się w nim, między innymi słowa-klucze będące zręcznymi nośnikami znaczeń, które wymagają dłuższego wyjaśniania. Słowa te tworzą kod, dzięki któremu autor oddaje istotę rzeczy przy użyciu ... wiecej



Ferdydurke – walka Józia z „gębą” i „pupą”

W powieści Gombrowicza trzydziestoletni literat walczy z narzucaną mu przez świat zewnętrzny formą. Najpierw zostaje „upupiony” przez profesora Pimkę, który robi z niego gimnazjalistę. Usiłuje przeciwstawić się temu ale szybko uświadamia sobie, że nie ma szans na ucieczkę. W szkole, co prawda uczniowie walczą z narzuc... wiecej



Ferdydurke – groteska w powieści

Pojęcie groteski zmieniało swoje znaczenie na przestrzeni wieków. W wieku XX groteska zaczęła oznaczać to, co nie jest sztuką klasyczną. W tym czasie powstał parodyjno - groteskowy nurt literacki nacechowany satyrą i komizmem. Przyjęło się też mówieniem sztuce i literaturze o niej samej. Po olbrzymich przemianach cywilizacyjnych ... wiecej



Ferdydurke jako powieść awangardowa

Powieść awangardowa zaistniała w początkach XX wieku. Powstała z takich kierunków w sztuce, jak ekspresjonizm czy surrealizm. Oznaczało to zerwanie z konwencją powieści realistycznej.
W powieści awangardowej podlegają odkształceniu: spójność akcji i logika przyczynowo-skutkowa wydarzeń. Rządzi w niej groteska, poetyka... wiecej



Ferdydurke – zakończenie „Koniec i bomba. A kto czytał ten trąba”

Gombrowicz powieść „Ferdydurke” zakończył niezbyt wyrafinowaną rymowanką, którą opatrzył swoimi inicjałami:
„Koniec i bomba. A kto czytał ten trąba. W. G.”.

Pomysł ten podsunęła mu służąca pracująca w domu Gombrowiczów od wielu lat – Aniela Brzozowska - Łuksiewiczowa. ... wiecej



Ferdydurke – motyw szkoły

W powieści Gombrowicza „Ferdydurke” motyw szkoły jest jednym z głównych wątków. Autor nie rozciąga go na całą powieść – poświęca mu pierwszą jej część.

Edukacja zawsze była tematem popularnym w literaturze. Wielu pisarzom problem wychowania młodzieży wydawał się szczególnie ważny. N... wiecej



Ferdydurke – lekcja łaciny

Zapisany do gimnazjum, główny bohater „Ferdydurke” po przyjrzeniu się nowym kolegom na boisku szkolnym, po przerwie idzie z nimi na lekcje. Jedną z lekcji jest łacina. Prowadzi ją siwy staruszek z bródką i „z małą purchawką na nosie”. Uczniowie boją się go. Lekcję zaczyna od sprawdzania zadania domowego. Ok... wiecej



Ferdydurke – motyw nauczyciela

Pierwszym nauczycielem, z którym czytelnik ma okazję zetknąć się w powieści Gombrowicza „Ferdydurke” jest profesor Pimko. To on odwiedza głównego bohatera, przegląda jego notatki, ocenia je, zadając pytania sprawdza stan wiedzy Józia i stwierdza braki w edukacji. Wszystko to jest krótkim egzaminem, na podstawie którego ... wiecej



Ferdydurke – wizja szkoły

Szkoła w powieści Witolda Gombrowicza „Ferdydurke”jest instytucją wykpioną przez autora. Karykaturalne jest w niej wszystko, poczynając od schlebiających sobie dwóch głównych pedagogów – dyrektora Piórkowskiego i profesora Pimki. Zachowują się oni obaj tak, jakby mieli do wypełnienia jakąś ważną misję społe... wiecej



Ferdydurke – pojedynek na miny – opis

Główny bohater powieści Gombrowicza „Ferdydurke” jest w szkole świadkiem pojedynku między dwoma uczniami – Miętusem i Syfonem.

Syfon jest najlepszym uczniem w klasie, podporządkowuje się wykładowcom, jest bezkrytyczny wobec ich metod pedagogicznych. Przewodzi grupie chłopiąt czyli „... wiecej



Ferdydurke – motyw dworku

Dwór w powieści Gombrowicza „Ferdydurke” znajduje się w Bolimowie. Jest to majątek ziemski należący do rodziny Hurleckich spokrewnionych z głównym bohaterem, Józiem. Rodzina składa się z czterech osób. Są to: wuj Konstanty zwany Kociem, jego żona, którą Józio nazywa ciotką Hurlecką oraz ich dzieci – Zygm... wiecej



„Ferdydurke” - „Jak zachwyca, kiedy nie zachwyca?” - dylemat ucznia związany z lekturą

Lekcja języka polskiego w powieści Gombrowicza „Ferdydurke” stanowi jeden z zabawniejszych fragmentów tego utworu. Nieporadny, zastraszony i zniechęcony do pracy nauczyciel zwany Bladaczką próbuje przeprowadzić lekcję. Główny bohater mówi o nim, że „zarabiał na życie wieszczem gadając”.

wiecej



„Ferdydurke” - złamanie konwencji literackich

Gombrowicz pisząc swoją pierwszą powieść „Ferdydurke” postawił sobie za cel złamanie konwencji powieści realistycznej, do której to konwencji czytelnik był przyzwyczajony. Ukształtowała się ona w połowie XIX wieku. W polskiej literaturze taki rodzaj uprawiali: Henryk Sienkiewicz, Eliza Orzeszkowa czy Bolesław P... wiecej



„Ferdydurke” - koncepcja człowieka

Witold Gombrowicz należał do pisarzy, którzy chętnie wypowiadali się na temat swoich utworów.
Z racji tego, że sam siebie określił egzystencjalistą, warto zastanowić się nad ogólnymi założeniami tego kierunku filozoficznego, który pojawił się także w literaturze.

Egzystencjalizm powstał w XX wieku. ... wiecej



Ferdydurke – forma jako wynik relacji międzyludzkich

W powieści Gombrowicza „Ferdydurke” problem formy jest problemem podstawowym. Jego główny bohater zajmuje się poszukiwaniem adekwatnej dla siebie formy. Robi to jako człowiek funkcjonujący w społeczeństwie i jako literat pracujący nad utworem, w którym stara się wyrazić swoją filozofię. Zdaniem pisarza jednostka... wiecej



„Ferdydurke” jako uniwersalne dzieło filozoficzno – psychologiczne

W swojej pierwszej powieści „Ferdydurke” Gombrowicz podjął temat uniwersalny. Tematem tym jest koncepcja człowieka jako jednostki funkcjonującej w społeczeństwie. Pisarz rozważa ten problem pod względem filozoficznym i psychologicznym.

Od strony psychologicznej opisuje swoich bohaterów w sposób behawio... wiecej



„Ferdydurke” - Filidor dzieckiem podszyty – streszczenie

Filidor dzieckiem podszyty to jeden z dygresyjnych rozdziałów powieści „Ferdydurke”. Poprzedza go przedmowa, w której autor snuje rozważania na temat literatury. Dotyczy to roli, percepcji, formy literatury oraz procesu twórczego i świadomości pisarza. O tych sprawach Gombrowicz pisze posługując się kpiną i żartem. Zazn... wiecej



„Ferdydurke” - Filibert dzieckiem podszyty – streszczenie

„Filibert dzieckiem podszyty” to druga dygresyjna powiastka umieszczona w powieści Gombrowicza „Ferdydurke”. Tak, jak pierwszą – poprzedza ją wstęp. Autor twierdzi, że zasada symetrii oraz analogii wymagała, by wstęp ten zaistniał. Poświęca go zmaganiom twórcy z warsztatem pisarskim czyli „m... wiecej