Jesteś w: Chłopi

Chłopi - przewodnik po lekturze

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim

Interpretacja tytułu „Chłopi”


W okresie, gdy Władysław Stanisław Reymont pisał swoją powieść „Chłopi” tematyka chłopska była bardzo popularna w sztuce i w literaturze. Mówiło się wówczas o chłopomanii czasami określanej jako ludomania.

Chłopomania było to zjawisko artystyczne z drugiej połowy XIX wieku, związane z młodopolską inteligencją. Charakteryzowało się ono fascynacją folklorem i codziennym życiem wsi. Wywodziło się z przekonania, że życie w mieście spowodowało stagnację artystyczną i kryzys kulturowy. Wieś i powrót do natury miały stać się źródłem odnowy sił twórczych oraz witalnych. Niektórzy inteligenci żenili się nawet z chłopkami. Najlepszym przykładem tego zjawiska jest dramat Wyspiańskiego „Wesele” / premiera 1900 rok /.

Za młodopolskimi trendami podążył również Władysław Stanisław Reymont. Jego powieść „Chłopi” była gotowa już w 1901 roku. Ukazywać zaczęła się jednak nieco później, ponieważ autor nie był zadowolony z pierwszych efektów swojej pracy.

Tytuł powieści, podobnie, jak tytuł dramatu Wyspiańskiego, dokładnie określa treść w niej zawartą. Jest to obraz życia chłopskiej zbiorowości ukazanej w ciągu jednego, naturalnego cyklu, na który składają się cztery pory roku. Ukazuje związek człowieka pracującego na roli z naturą i prawa natury, w które człowiek jest wpisany. Brak wykształcenia tych ludzi powoduje, że są oni jednocześnie nieskażonym źródłem tradycji narodowej – folklor, religijność, język.

Czas i miejsce akcji „Chłopów”


Miejscem akcji powieści Reymonta „Chłopi” jest wieś Lipce. Jest to miejsce fikcyjne, chociaż nazywa się tak, jak miejscowość, w której pisarz pracował jako niskiej rangi funkcjonariusz na kolei. Ta wieś nazywa się obecnie Lipce Reymontowskie.

We wsi, którą opisuje Reymont nie ma kolei. Rozplanowanie tej wsi jest charakterystyczne dla ówczesnych tego typu miejscowości na ziemi łódzkiej.

Można przyjąć, że akcja powieści rozgrywa się na przełomie XIX i XX wieku. Czas historyczny w powieści nie jest określony. Wspomina się w niej Powstanie Styczniowe / 1863 rok /, w którym chłopi brali udział ale to jest sprawa przeszła. Na pewno rzecz dzieje się po 1890 roku, ponieważ chłopi używają kosy, która wtedy zaczęła wypierać sierpy.

Akcja powieści obejmuje 10 miesięcy. Trwa od końca września do końca lipca następnego roku. Pisarz rozdzielił ją na 4 tomy, z których każdy nosi nazwę pory roku, jaka jest w nim opisana - „Jesień”, „Zima”, „Wiosna”, „Lato”.

Gatunek powieści „Chłopi” Reymonta


Utwór Władysława Reymonta „Chłopi” jest realistyczną powieścią wielowątkową. Realizm tej powieści został stworzony poprzez wierny i szczegółowy opis życia wiejskiego. Mamy tu nakreślony obraz życia codziennego bohaterów wraz z kreacją psychologiczną ich postaci / wady, zalety, w przypadku Hanki przemiana osobowości, obawy, odruchy, nawyki /.


Realizm w „Chłopach” Reymonta zostaje pogłębiony przez pisarza. Tym pogłębieniem jest pojawiający się w powieści naturalizm. Autor pokazuje związek człowieka z przyrodą i jej rytmem. Społeczność wiejska żyje tym rytmem. Pojawiające się w niej konflikty dotyczą często biologicznego przetrwania / zabieganie o posiadanie ziemi, walka o las /. Naturalistyczna jest też kreacja Jagny / poddawanie się instynktom i popędom czyni z niej istotę biologiczną / W naturalistyczny sposób Reymont opisuje również śmierć Kuby i chorobę Macieja Boryny.


Pisarz w swojej powieści korzystał także z konwencji młodopolskiej. Pojawia się w jego utworze
symbolizm. Umierający Maciej Boryna został przedstawiony na wzór biblijnego siewcy, którego praca nie może pójść na marne. Symboliczna jest śmierć Kuby, który cierpi i umiera, gdy obok trwa huczna zabawa. Towarzyszy tym obrazom refleksja filozoficzna i egzystencjalna.
Stylizacje młodopolskie pojawiają się również w narracji.

Impresjonizm był tym kierunkiem w sztuce, który również wpłynął na autora „Chłopów”. W prozie oznaczało to bogactwo językowe i korzystanie z języka poetyckiego / metafory, epitety, stylizacje /. Szczególnie widoczne jest to w opisach przyrody, w których pojawia się ulotność, barwa, poświata. Co ciekawsze, znajdujemy w powieści opisy stanów ducha bohaterów, zachowania lub wyglądu odwołujące się do świata przyrody, co też podkreśla ich związek z naturą.

„Chłopi” Reymonta zyskali sobie miano epopei, ponieważ są dokładnym opisem pewnej grupy społecznej w ważnym momencie dziejowym. Jest to społeczność uwolniona od pańszczyzny, w której budzi się poczucie własnej przynależności narodowej.

Kompozycja „Chłopów” Reymonta


Powieść Reymonta „Chłopi” składa się z 4 tomów. Każdy z nich opisuje zdarzenia, które miały miejsce w przedstawionej porze roku. Jest to powtarzalny cykl natury. Związane są z nim losy ludzi żyjących na wsi i pracujących na roli. Pisarz zaczyna ten cykl od tomu zatytułowanego „Jesień”. Po nim kolejno następują: „Zima”, „Wiosna”, „Lato”. Jest to cykl biologiczny, związany z wegetacją roślin – inny, niż kalendarz astronomiczny, rozpoczynający nowy cykl z początkiem nowego roku.


W ten rytm przyrody wplecione są losy bohaterów powieści. Jest to przyczynowo-skutkowy porządek fabularny. Mamy tutaj postacie pierwszo- i drugoplanowe. Do głównych, pierwszoplanowych bohaterów zaliczają się: Maciej Boryna, Antek Boryna, Hanka i Jagna. Również Kuba Socha został wykreowany na jedną z ważniejszych postaci w powieści ale autor przerwał ten wątek, kończąc go przedwczesną śmiercią bohatera.
strona:   - 1 -  - 2 -  - 3 - 



„Chłopi” - streszczenie

Tom I - Jesień -streszczenie

Rzecz dzieje się we wsi Lipce. Na polach trwają prace jesienne – kobiety zbierają kartofle. Rozmawiają przy tym o Dominikowej. Jest to zamożna wdowa, matka Jagusi. Tymczasem, stara Agata opuszcza wieś. Musi iść na żebry, bo rodzina nie chce jej utrzymywać. W czasie prac
polowych ksiądz ... wiecej



Geneza „Chłopów” - okoliczności powstania utworu

Reymont dobrze znał życie wsi. Urodził się w Kobielach Wielkich i pochodził z rodziny organisty. Poza tym, pracował na kolei warszawsko – wiedeńskiej we wsi Lipce ale wieś, która została przez niego opisana nie jest rzeczywistymi Lipcami.

W okresie, gdy Reymont pisał swoją powieść, tematyka chłopska była bard... wiecej



Problematyka „Chłopów”

Władysław Reymont w swojej powieści „Chłopi” ukazał życie polskiej zbiorowości wiejskiej na przełomie XIX i XX wieku. Losy jego bohaterów wpisane są w powtarzalny rytm natury. Jest to jednocześnie rytm ich pracy, wypoczynku i świętowania wyznaczanego katolickim rokiem liturgicznym. Pisarz ujął to w jeden natura... wiecej



Plan wydarzeń w „Chłopach”

1. Jesień – zbieranie kartofli na polu; u Borynów padła krowa.
2. Maciej ma sprawę w sądzie o nieślubne dziecko; snuje plany małżeńskie /Jagna /.
3. Kuba i jego problemy
4. Romans Antka z Jagną; konflikt z ojcem o grunt
5. Jarmark /Maciej kupuje Jagnie prezent /
6. Wieczór u Borynów – krojen... wiecej



Charakterystyka chłopów w powieści Reymonta

Chłop i jego wizja świata na przykładzie powieści Reymonta
By przybliżyć czytelnikowi wiejską społeczność, Reymont w swojej powieści „Chłopi” wprowadza chłopskiego narratora - „wsiowego gadułę”. Dzięki temu możemy oglądać świat Lipiec od wewnątrz, widziany oczami jego mieszkańca oraz poznać obyczajowość i ... wiecej



„Chłopi” Reymonta jako epopeja

Epopeja zwana inaczej eposem ma różne swoje odmiany. Jeśli spróbujemy przypasować to określenie do powieści Reymonta „Chłopi” to okaże się wówczas, że jest to ta odmiana, która :
1. przedstawia opowieść o pewnej zbiorowości / o ludzie /
2. o jego religii i mitologii, legendach i kultach
3. o jego wa... wiecej



Obraz wiejskiej społeczności w „Chłopach”

Społeczność opisana w powieści Władysława Reymonta „Chłopi” żyje we wsi Lipce. Nieopodal jest majątek ziemski i dwór. Własność dworu stanowi las, z którego chłopi mogą korzystać ale nie wolno im kłusować w lesie. Porządku w sprawach lasu pilnuje borowy zatrudniany przez dziedzica.


We wsi dzia�... wiecej



Jagna – charakterystyka

Jagna naprawdę nazywa się Agnieszka Paczesiówna. Jest córką Dominikowej, bogatej wdowy o despotycznym charakterze. Jak na warunki wiejskie, żyje dosyć wygodnie. Nie musi pracować w polu, ponieważ ma braci, którzy robią to za nią. Dzięki temu Jagna zachowuje urodę różniącą ja od wiejskich kobiet – ma jasną cerę i gładkie r�... wiecej



Maciej Boryna – charakterystyka, opis śmierci

Maciej Boryna jest starszym mężczyzną i wdowcem. Ma czwórkę dzieci – Antka, Grzelę, Magdę i Józkę. Jego dzieci są dorosłe. Tylko Józka jest dorastającą dziewczyną. Maciej jest najbogatszym gospodarzem we wsi.

W rodzinie Boryny panuje układ patriarchalny. Maciej, jako ojciec jest głową rodziny i sam o wszystkim decy... wiecej



Hanka – charakterystyka

Hanka jest żoną Antka Boryny. Ma z nim trójkę dzieci. Pochodzi z ubogiej rodziny. Ma starego ojca, Bylicę, który mieszka w rozpadającej się chałupie. Hanka z mężem i dziećmi mieszka w domu Macieja Boryny i zajmuje się pracą w gospodarstwie teścia. Stary Boryna potrzebuje rąk do pracy, ponieważ jego gospodarstwo jest duże. Hank... wiecej



Antek Boryna – charakterystyka

Antek Boryna jest synem Macieja Boryny. Mieszka u ojca razem z żoną i dwójką dzieci. Oprócz nich w domu jest najmłodsza córka Macieja – Józka. Starsza córka, Magda wyszła za mąż za kowala i mieszka we własnej chałupie. Brat Antka, Grzela jest w wojsku.

Antek żyje dość wygodnie ale uważa, że ojciec zrobił z... wiecej



Naturalizm w „Chłopach” Reymonta

Naturalizm jest to prąd literacki, który pojawił się we Francji w XIX wieku. Rozwinął się też w innych krajach Europy i w Stanach Zjednoczonych. Twórca naturalizmu francuskiego Emil Zola opierał się na założeniach materializmu i naukach przyrodniczych, a głównie na teorii Darwina głoszącej walkę o byt i dobór naturalny... wiecej



Gwara w „Chłopach” Reymonta

Język, którym Władysław Reymont posłużył się w powieści „Chłopi” zasadniczo jest konwencjonalnym językiem literackim przełomu XIX i XX wieku. Trudno jednak spotkać jego czystą odmianę. Reymont fenomenalnie łączy język konwencjonalny z gwarą.

Gwara obecna jest w fonetyce / chto – kto; hale... wiecej



Pory roku w „Chłopach” Reymonta

Władysław Reymont podzielił swoją powieść na 4 tomy. Każdy z tych tomów nosi tytuł zgodny z porą roku, która jest w nim opisana. Jest to naturalny cykl biologiczny. Ludzie żyjący na wsi i pracujący na roli są w ten cykl wpisani, ponieważ decyduje on o ich sposobie funkcjonowania.

Autor zaczyna swoją powieść od je... wiecej



Obyczaje w „Chłopach” Reymonta

Powieść Władysława Reymonta „Chłopi” zawiera opisy wielu obyczajów związanych z życiem polskich chłopów. Są to obyczaje przenoszone z pokolenia na pokolenie, świadczące o przywiązaniu do tradycji. Niektóre z nich wiążą się ze świętami w kościele katolickim.

Jednym z bogatszych opisów jest przedsta... wiecej



Rok liturgiczny w „Chłopach” Reymonta

W powieści Władysława Reymonta „Chłopi” przedstawiony jest rok liturgiczny związany z obrządkiem rzymskokatolickim. Przedstawiona w powieści wieś Lipce ma kościół parafialny i księdza proboszcza, który czuwa nad jej mieszkańcami. Ze świętami kościelnymi związana są również zwyczaje ludowe towarzyszące im.
... wiecej



Opis zaręczyn w „Chłopach”

W I tomie powieści Władysława Reymonta „Chłopi”, zatytułowanym „Jesień” znajduje się opis zaręczyn Jagny z Maciejem Boryną. Wiąże się z tym posyłanie swatów. Między młodymi dziewczynami we wsi funkcjonuje inne określenie tego zwyczaju: „posyłać z wódką”.

Obyczaj wiejski naka... wiecej



Język „Chłopów” Reymonta

Gdy zaczęła ukazywać się powieść Władysława Reymonta „Chłopi”, krytycy natychmiast dostrzegli jej wartość językową . Uwagę zwracało, przede wszystkim fenomenalne połączenie języka literackiego przełomu XIX i XX wieku z gwarą wiejską.

Co ciekawsze, gwara użyta przez Reymonta okazała się ję... wiecej



Obraz wsi w „Chłopach” Reymonta

Akcja powieści Władysława Reymonta „Chłopi” rozgrywa się we wsi Lipce. Od razu trzeba zaznaczyć, że jest to wieś wymyślona przez pisarza. Przez autentyczne Lipce Reymontowskie, gdzie pisarz pracował przez pewien czas, biegła linia kolei warszawsko-wiedeńskiej, która miała duży wpływ na życie wsi. W powieści Reymont... wiecej



„Chłopi” jako powieść mitologizująca chłopską egzystencję

Mit to opowieść o świecie otaczającym ludzi. Próbuje on wyjaśniać zagadnienia związane z bytem ludzkim, z mistyką, z życiem i śmiercią, z dobrem i złem, z istnieniem zjawisk przyrody.

Władysław Reymont w powieści „Chłopi” dokonał mitologizacji swoich bohaterów i opisanych wydarzeń. Stworzył chocia�... wiecej



Tradycje i obrzędy w „Chłopach” Reymonta

Powieść Władysława Reymonta „Chłopi” jest prawdziwym katalogiem tradycyjnych obrzędów wiejskich. Niektóre z nich wywodzą się jeszcze z wiary pogańskiej, podczas gdy inne związane są z kulturą chrześcijańską. Wszystkie jednak mają związek ze zmieniającymi się porami roku i biologicznym cyklem natury. I tak, świ�... wiecej



„Chłopi” jako powieść młodopolska

Już sana tematyka powieści Władysława Reymonta „Chłopi” wskazuje na zainteresowanie autora problematyką, która bliska była twórcom młodopolskim. Wśród inteligencji młodopolskiej pojawiło się zjawisko artystyczne zwane chłopomanią. Polegało ono na fascynacji codziennym życiem chłopów i folklorem. W tradycji ludow... wiecej



Stylizacja językowa w „Chłopach” Reymonta

Władysław Reymont w powieści „Chłopi” posłużył się szczególnym językiem, co od razu zwróciło uwagę ówczesnych krytyków i wywołało ich entuzjazm. Był to język stworzony specjalnie dla tej powieści i stylizowany na gwarę. Niektórzy utrzymywali nawet, że jest to gwara łowicka. Po bliższym przyjrzeniu si�... wiecej



Czy Reymont słusznie otrzymał Nagrodę Nobla za powieść „Chłopi”?

Nagroda Nobla jest przyznawana za wybitne osiągnięcia naukowe, literackie lub zasługi dla społeczeństwa i ludzkości. Została ufundowana przez szwedzkiego przemysłowca i wynalazcę dynamitu Alfreda Nobla. Od 1902 roku formalnie przyznaje ją król Szwecji. Jest to nie tylko nagroda prestiżowa ale wiąże się też z otrzymaniem znacznej... wiecej



Opis wsi Lipce na podstawie „Chłopów” Reymonta

Wieś Lipce w powieści Władysława Reymonta „Chłopi” jest wsią wymyśloną przez autora. Reymont przez pewien czas pracował w miejscowości, która nosiła taką samą nazwę / obecnie nazywa się Lipce Reymontowskie / ale tam biegła kolej warszawsko – wiedeńska. Wieś w jego powieści położona jest gdzieś na uboczu ... wiecej



Koncepcja ludzkiego losu w „Chłopach” Reymonta

W powieści Władysław a Reymonta „Chłopi” życie człowieka wpisane jest w biologiczny cykl przyrody. Cykl ten jest powtarzalny. Pisarz przedstawił czytelnikowi jeden rok z życia wsi ale na życie ludzkie takich cykli składa się o wiele więcej. Społeczność wiejska utrzymująca się z uprawy roli, każdego roku wykonuje te... wiecej



Przyroda w Chłopach

„Chłopi” jako powieść o życiu natury
Władysław Reymont pisząc swoją powieść „Chłopi” już w tytułach poszczególnych jej tomów zaznaczył, że będzie to utwór opisujący zdarzenia związane z porami roku. W ten sposób natura również stała się bohaterem tej powieści.

Autor nie próbował opisywa... wiecej



Opis śmierci Boryny w „Chłopach” Reymonta

Maciej Boryna został raniony w głowę przez borowego w trakcie walki o las. W parę chwil po tym zdarzeniu stracił przytomność – zdążył tylko spojrzeć na syna z miłością w oczach. Odwieziono go do jego domu, opatrzono i ułożono w pościeli. Chorym Maciejem zajęła się rodzina, a głównie Hanka. Maciej przez cały czas by�... wiecej



Los starych ludzi w „Chłopach” Reymonta

W powieści Reymonta los żyjącego na roli człowieka przebiega podobnie jak cykle przyrody. Starość jest jesienią życia. Powoli chyli się ono ku schyłkowi. Jesień może być wczesna lub późna.

We wczesną jesień życia wkracza jeden z głównych bohaterów powieści, Maciej Boryna. Ma on w sobie jeszcze sporo sił wital... wiecej



„Chłopi” – najważniejsze cytaty

• (...) pochwaliła Boga i chciała skręcić, aby księdza pocałować w rękę, ale krowa szarpnęła ją w bok i znowu ryczeć zaczęła.
– Na sprzedanie prowadzisz, co?
– Ni... ino do młynarzowego bysia... a stójże, zapowietrzona... Wściekłaś się czy co! – wołała zadyszana, usiłując powstrzyma... wiecej