Jesteś w: Motyw lagrów i łagrów

Motyw lagrów i łagrów

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim

Motyw łagrów i lagrów - wprowadzenie


Mechanizmami zbrodniczej polityki zarówno nazistów, jak i sowietów były obozy koncentracyjne i łagry. Łagrem nazywamy „obóz pracy przymusowej w Związku Radzieckim. W łagrach wyniszczano więźniów niewolniczą pracą w straszliwych warunkach. Za najdrobniejszy sprzeciw wobec obowiązującej w partii komunistycznej linii politycznej można było zostać zesłanym do łagru na Kołymie czy w Kazachstanie”.

Natomiast lagier jest to „niemiecki obóz koncentracyjny w czasie II wojny światowej. Oprócz celowej eksterminacji przyczyną śmierci bardzo wielu więźniów lagrów były głód, ciężka praca i nieludzkie warunki obozowego życia”. Zasadniczym celem zarówno jednych, jak i drugich była zagłada człowieka, jego wyniszczenie, degradacja. Jednak przedtem oprawcom zależało na fizycznej eksploatacji swoich ofiar, na pozyskaniu maksimum siły roboczej.

Należy jednak zauważyć podstawą różnicę pomiędzy wyzyskiem ludności w obozach niemieckich i radzieckich. Niemcy ludność niezdolną do pracy zabijali w piecach krematoryjnych, natomiast Rosjanie zapędzali ich do pracy ponad siły, która prowadziła do śmierci z przemęczenia.

Motyw łagrów i lagrów w literaturze


„Dziady” cz. III, Adam Mickiewicz - autor upamiętnił wygnańczy los gimnazjalistów z Kroż i Kiejdan, wileńskiej młodzieży filomackiej zesłanej w 1824 r. . W przedmowie do nich pisał o skazanych „kilkudziesięciu studentach do min syberyjskich, do taczek, do garnizonów azjatyckich. W ich liczbie był małoletni, należący do znakomitych rodzin litewskich”. Swój dramat Mickiewicz zadedykował: „spółuczniom, spółwięźniom, spółwygnańcom, za miłość ku ojczyźnie prześladowanym, z tęsknoty ku Ojczyźnie zmarłym, w Archangielu, na Moskwie, w Petersburgu – narodowej sprawy męczennikom”. Martyrologia młodzieży to według twórcy dzieło cara i jego popleczników. W dramacie nie ma obrazów życia na Syberii, jest natomiast ich zapowiedź. Należy tu głównie zwrócić uwagę na sceny realistyczne, ukazujące martyrologię narodu wyniszczanego przez rosyjskiego zaborcę. Mickiewicz mówi o straszliwych warunkach, w jakich odbywała się wywózka i o wygłodniałych i nędznie odzianych młodych więźniach, którzy jednak pomimo skucia kajdanami, zachowywali się bardzo dzielnie i do końca manifestowali walkę o niepodległość Polski

„Nad Niemnem”, Eliza Orzeszkowa - jednym z głównych bohaterów powieści jest Benedykt Korczyński, którego dwaj bracia brali czynny udział w powstaniu styczniowym. Andrzej zginął i wraz z innymi został pochowany we wspólnej mogile w lesie, a Dominik został zesłany na Syberię, z której świadomie nie powraca. Badacze literatury i historycy takie postępowanie Polaków uważają za większą klęskę niż upadek powstania. Bohater odciął się od polskości, robiąc karierę w administracji carskiej.

„Zbrodnia i kara”, Fiodor Dostojewski - bohaterem, w którego egzystencji zsyłka na Sybir miała ogromne znaczenie jest Rodion Raskolnikow. Główny bohater powieści zaplanował i dokonał zbrodni na Alonie Iwanownie oraz zabił jej siostrę Lizawietę. Długo utrzymywał tę sprawę w tajemnicy, prawdę wyjawił dopiero Soni – ubogiej, bardzo wierzącej dziewczynie, gdyż już nie umiał dłużej samotnie dźwigać swego ciężaru. Raskolnikow przyznał się do winy i został skazany na osiem lat katorgi na Syberii. Trafił do więzienia jako katorżnik drugiej kategorii – czyli skazany był na ciężkie roboty w czasie określonym. Za nim na Sybir podążyła Sonia, nie chciała, aby w tym ciężkim dla niego czasie pozostał sam. Początkowo Rodion nie doceniał poświęcenia dziewczyny, która przychodziła do niego i przekazywała mu wieści z domu. Sonia donosiła jego rodzinie, że mieszka z innymi więźniami, gdzie jest ciasno, ohydnie i niezdrowo. Żyje prostacko i biednie, bo mu na niczym nie zależało. Z współwięźniami nie potrafił się porozumieć, był samotnikiem, stał z boku. Po około roku zachorował. Ale choroby tej nie wywołały „okropności życia na katordze, nie ciężkie roboty, nie jadło – cienka lura z karaluchami, nie ogolona głowa, nie zszyta z gałganów odzież.”

• „Opowiadania”, Tadeusz Borowski - Tadek - bohater zbioru opowiadań napisanych przez więźnia obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau. Borowski pisze o rzeczach nieludzkich, w sposób naturalny, ukazując mechanizm odruchów biologicznych, które kierowały zachowaniem więźniów. W opowiadaniach wyraźnie pokazane jest zezwierzęcenie, nihilizm oraz kult chytrości panujący w obozie. W opowiadaniu pt. „U nas w Auschwitzu” narrator stwierdza, że do takiego postępowania zmuszała ludzi nadzieja. Nadzieja na to, że kiedyś w końcu będą mogli normalnie żyć. Snuje również refleksję na temat traktowania więźniów w obozach. Ludzie dostają tylko tyle, aby móc żyć i pracować, jak najmniejszym kosztem. Opowiadanie pt. „Proszę państwa do gazu” opisuje rzeczywistość obozową oczami Tadka - człowieka zlagrowanego, umiejącego zorganizować jedzenie i dobrą pracę. Nie poruszają już go tak jak kiedyś wszystkie okrucieństwa, z którymi ma do czynienia, gdyż jest to po prostu obozowa codzienność. Przerażająca jest następująca wypowiedź Borowskiego: „Nie, ludzi nie zabraknie, Spalą się Żydzi, spalą się Polacy, spalą się Rosjanie, przyjdą ludzie z Zachodu i Południa…przyjdą ludzie w pasiakach, odbudują zburzone miasta niemieckie, zaorzą odłogiem leżącą ziemię, a gdy osłabną w bezlitosnej pracy – otworzą się drzwi gazowych komór…”. „Ludzie, którzy szli” – to opowieść w której spotykają się dwa światy: świat lagrowanych więźniów i tłum ludzi z transportu prowadzonych na śmierć do komór gazowych. Więźniowie budowali boisko do piłki nożnej za barakiem szpitala. Siali kwiatki pod oknami bloków i wykładali dróżki czerwoną, tłuczoną cegłą. Siali również warzywa, zakładali trawniki, grali w piłkę, prowadzili rozmowy. Codziennie wychodzili do niewolniczej pracy. Tymczasem na rampę przyjeżdżały towarowe pociągi z ludźmi przeznaczonymi do zagazowania. Borowski pisze: „Wróciłem z piłką i podałem na róg. Między jednym, a drugim kornerem za moimi plecami zagazowano trzy tysiące ludzi.”
strona:   - 1 -  - 2 -  - 3 -  - 4 -  - 5 -  - 6 -