Jesteś w:
Motyw Polski i Polaków
Obraz Polski to częsty motyw w rodzimej literaturze. Poszczególni autorzy umieszczali akcję swoich dzieł w miejscach najbliższych sobie, czyli zazwyczaj w Polsce. Opisywali ojczyznę zarówno w chwilach wielkich wydarzeń dziejowych, powstań, wojen, konfliktów, jak i skupiali się na jej mieszkańcach. Charakterystykę społeczeństwa polskiego odnaleźć możemy zazwyczaj w dziełach, które powstawały zazwyczaj w momentach przełomowych.
Obraz Polski i Polaków jest bardzo różnorodny, w zależności od celu, jaki przyświecał pisarzom czy malarzom. Niektórzy gloryfikowali polskie dokonania, idealizowali społeczeństwo, czyniąc tak „ku pokrzepieniu serc”. Inni, pragnąc ukazać wady czy przywary Polaków wyśmiewali je w swoich utworach zgodnie z założeniami dydaktyczno – moralizatorskimi. Z pewnością ukazany w tekstach kultury obraz nie jest jednolity, a dokładne przyjrzenie się mu skłania do refleksji o patriotyzmie i kondycji współczesnych mieszkańców Polski.
• „Bogurodzica” - modlitwa błagalna skierowana do Maryi jako pośredniczki między niebem a ludźmi ukazuje nam nie tylko bogactwo języka polskiego średniowiecza, lecz także świadomość narodową. Dowodzą tego: sformułowanie „Zyszczy nam, spuści nam” czy czasowniki użyte w 1 osobie liczby mnogiej: „nosimy, prosimy”. Nic dziwnego, że pierwsze narodowe wyznanie wiary stało się wkrótce pieśnią rycerstwa polskiego. Odśpiewano ją nie tylko przed bitwą pod Grunwaldem, lecz także w trakcie koronacji Władysława Warneńczyka. W XV wieku „Bogurodzica” stała się hymnem dynastii Jagiellonów i pierwszym nieoficjalnym jeszcze hymnem Polski. Pieśń stała się symbolem jedności religijno-patriotycznej, łączyła bowiem treści chrześcijańskie z wojskowymi.
• „Krótka rozprawa między trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem”, Mikołaj Rej - autor wykazał, że zepsuta jest zarówno szlachta, jak i duchowieństwo. Cały utwór, mocno osadzony w realiach społecznych i obyczajowych pierwszej połowy XVI wieku, daje zdecydowanie krytyczną ocenę Polski tamtego okresu. Dialog rozpoczyna się od ostrego ataku na księży, którym autor zarzuca przede wszystkim zaniedbywanie obowiązków duszpasterskich, ganienie wiernych, zamiast ich nauczania, próżniactwo, rozpustę, chciwość, sprzedawanie odpustów. Następnie ukazany jest negatywny obraz szlachty, która żyje wystawnie, traci majątki na uczty, drogie wina, stroje. Reprezentanci owej warstwy żyją ponad stan przez zdzierstwo; sędziowie i urzędnicy bywają przekupni, posłowie oraz senatorowie uprawiają prywatę. Najtrudniejsza jest sytuacja chłopstwa:
„Ksiądz pana wini, pan księdza
A nam prostym zewsząd nędza”.
Z zarysowanego obrazu społeczeństwa wynika, że w Polsce postępuje degradacja wszystkich stanów, słabnie zatem i państwo.
• „Pieśń o spustoszeniu Podola przez Tatarów”, Jan Kochanowski – autor przedstawia ponadczasową prawdę o naszej ojczyźnie, nawiązując do sytuacji, która zaistniała po ucieczce Henryka Walezego. Polska jest „odbieżałem stadem”, które „drapają rozbójce wilcy”, ponieważ ani pasterz nad owcami chodzi, ani ostrożnych psów za sobą wodzi. Autor sugeruje, iż jeśli najazd Tatarów na Podole nie będzie żadną nauką i nie doprowadzi do opodatkowania się na rzecz regularnej armii, „nową przypowieść Polak sobie kupi, że i przed szkodą, i po szkodzie głupi”.
• „Odprawa posłów greckich”, Jan Kochanowski - Troja jest dla Kochanowskiego obrazem Polski. Intencją autora było przestawienie państwa, które poprzez zepsucie moralne samo doprowadza do swojego upadku. Podstawowa teza utworu jest więc następująca: sytuacja polityczna i los państwa zależą przede wszystkim od moralności jego poddanych. Opis narady trojańskiej wzorowany na polskich sejmach (świadczy o tym polski sposób głosowania przez rozstąpienie oraz obecność marszałków stukających o ziemię laskami). Kochanowski dostrzega i wytyka prywatę, przekupstwo (np. Iketaon), chaos, brak odpowiedzialności za losy państwa. Polskę nazywa „nierządnym królestwem bliskim zginienia”.
• „Pamiętniki”, Jan Chryzostom Pasek - dzieło traktuje o wojennych przygodach Paska oraz jest świadectwem życia ziemiańskiego ówczesnej szlachty. Z opisów wojennych wypraw Paska wyłania się obraz bitnego, mężnego i przywiązanego do dowódcy szlachcica. Wielokrotnie na kartach dzieła spotykamy dowody jego patriotyzmu i to nie tylko uczuciowego, ale też związanego z odpowiedzialnością za losy ojczyzny. Z Pamiętników wyłania się zatem wzorcowy portret dzielnego żołnierza, nie szczędzącego krwi w obronie ojczyzny, obywatela służącego gorliwie królowi i Rzeczypospolitej oraz poczciwego ziemianina.
• „Pospolite ruszenie”, Wacław Potocki - ukazuje brak dyscypliny wojsk szlacheckich w obliczu realnego zagrożenia. W przywodzącej na myśl spowiedź Pieśni IX Potocki ukazuje rozbieżność pomiędzy wizerunkiem, jaki starała się kreować wokół siebie szlachta, a jej rzeczywistymi działaniami.
• „Zbytki polskie”, Wacław Potocki - autor skrytykował przepych, jakim lubili się otaczać ówcześni szlachcice.
• „Transakcja wojny chocimskiej”, Wacław Potocki - autor relacjonował przebieg bitwy, rezygnując z pokus fikcji literackiej na rzecz prawdy dziejowej i wykładu moralistycznego. Starał się jednak by nad opisem potrzeby chocimskiej górował portret starych Sarmatów, z szacunkiem i podziwem wyrażał się o bitności i umiejętnościach bojowych wojsk polskich.
• „Nierządem Polska stoi”, Wacław Potocki - autor dostrzegał negatywny wpływ wad szlachty na sytuację polityczną i społeczną całego państwa, co staje się powodem rozprężenia. Co roku zmieniają się prawa i konstytucje. Prawo jest niesprawiedliwe wobec obywateli: surowe dla ludzi ubogich lub niskiego stanu, a pobłażliwe dla możnych. Tylko najuboższa szlachta zmuszona jest do płacenia podatków, dlatego często bankrutuje i emigruje do obcych krajów. Tak rządzone państwo wymaga gruntownej naprawy, inaczej grozi mu zagłada. Wiersz jest wołaniem o zmianę postępowania, apelem do pysznej szlachty, aby wzbudziła w sobie choć odrobinę patriotyzmu.
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 - - 6 - - 7 - - 8 - - 9 -
Motyw Polski i Polaków
Autor: Karolina Marlęga Serwis chroniony prawem autorskim
Spis treści
- Motyw Polski i Polaków - wprowadzenie
- Motyw Polski i Polaków w literaturze
- Motyw Polski i Polaków - propozycje wstępu
- Motyw Polski i Polaków - propozycje tematów wypracowań
- Motyw Polski i Polaków - propozycje zakończenia
- Motyw Polski i Polaków - literatura podmiotowa
- Motyw Polski i Polaków - literatura przedmiotowa
Motyw Polski i Polaków - wprowadzenie
Obraz Polski to częsty motyw w rodzimej literaturze. Poszczególni autorzy umieszczali akcję swoich dzieł w miejscach najbliższych sobie, czyli zazwyczaj w Polsce. Opisywali ojczyznę zarówno w chwilach wielkich wydarzeń dziejowych, powstań, wojen, konfliktów, jak i skupiali się na jej mieszkańcach. Charakterystykę społeczeństwa polskiego odnaleźć możemy zazwyczaj w dziełach, które powstawały zazwyczaj w momentach przełomowych.
Obraz Polski i Polaków jest bardzo różnorodny, w zależności od celu, jaki przyświecał pisarzom czy malarzom. Niektórzy gloryfikowali polskie dokonania, idealizowali społeczeństwo, czyniąc tak „ku pokrzepieniu serc”. Inni, pragnąc ukazać wady czy przywary Polaków wyśmiewali je w swoich utworach zgodnie z założeniami dydaktyczno – moralizatorskimi. Z pewnością ukazany w tekstach kultury obraz nie jest jednolity, a dokładne przyjrzenie się mu skłania do refleksji o patriotyzmie i kondycji współczesnych mieszkańców Polski.
Motyw Polski i Polaków w literaturze
• „Bogurodzica” - modlitwa błagalna skierowana do Maryi jako pośredniczki między niebem a ludźmi ukazuje nam nie tylko bogactwo języka polskiego średniowiecza, lecz także świadomość narodową. Dowodzą tego: sformułowanie „Zyszczy nam, spuści nam” czy czasowniki użyte w 1 osobie liczby mnogiej: „nosimy, prosimy”. Nic dziwnego, że pierwsze narodowe wyznanie wiary stało się wkrótce pieśnią rycerstwa polskiego. Odśpiewano ją nie tylko przed bitwą pod Grunwaldem, lecz także w trakcie koronacji Władysława Warneńczyka. W XV wieku „Bogurodzica” stała się hymnem dynastii Jagiellonów i pierwszym nieoficjalnym jeszcze hymnem Polski. Pieśń stała się symbolem jedności religijno-patriotycznej, łączyła bowiem treści chrześcijańskie z wojskowymi.
• „Krótka rozprawa między trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem”, Mikołaj Rej - autor wykazał, że zepsuta jest zarówno szlachta, jak i duchowieństwo. Cały utwór, mocno osadzony w realiach społecznych i obyczajowych pierwszej połowy XVI wieku, daje zdecydowanie krytyczną ocenę Polski tamtego okresu. Dialog rozpoczyna się od ostrego ataku na księży, którym autor zarzuca przede wszystkim zaniedbywanie obowiązków duszpasterskich, ganienie wiernych, zamiast ich nauczania, próżniactwo, rozpustę, chciwość, sprzedawanie odpustów. Następnie ukazany jest negatywny obraz szlachty, która żyje wystawnie, traci majątki na uczty, drogie wina, stroje. Reprezentanci owej warstwy żyją ponad stan przez zdzierstwo; sędziowie i urzędnicy bywają przekupni, posłowie oraz senatorowie uprawiają prywatę. Najtrudniejsza jest sytuacja chłopstwa:
„Ksiądz pana wini, pan księdza
A nam prostym zewsząd nędza”.
Z zarysowanego obrazu społeczeństwa wynika, że w Polsce postępuje degradacja wszystkich stanów, słabnie zatem i państwo.
• „Pieśń o spustoszeniu Podola przez Tatarów”, Jan Kochanowski – autor przedstawia ponadczasową prawdę o naszej ojczyźnie, nawiązując do sytuacji, która zaistniała po ucieczce Henryka Walezego. Polska jest „odbieżałem stadem”, które „drapają rozbójce wilcy”, ponieważ ani pasterz nad owcami chodzi, ani ostrożnych psów za sobą wodzi. Autor sugeruje, iż jeśli najazd Tatarów na Podole nie będzie żadną nauką i nie doprowadzi do opodatkowania się na rzecz regularnej armii, „nową przypowieść Polak sobie kupi, że i przed szkodą, i po szkodzie głupi”.
• „Odprawa posłów greckich”, Jan Kochanowski - Troja jest dla Kochanowskiego obrazem Polski. Intencją autora było przestawienie państwa, które poprzez zepsucie moralne samo doprowadza do swojego upadku. Podstawowa teza utworu jest więc następująca: sytuacja polityczna i los państwa zależą przede wszystkim od moralności jego poddanych. Opis narady trojańskiej wzorowany na polskich sejmach (świadczy o tym polski sposób głosowania przez rozstąpienie oraz obecność marszałków stukających o ziemię laskami). Kochanowski dostrzega i wytyka prywatę, przekupstwo (np. Iketaon), chaos, brak odpowiedzialności za losy państwa. Polskę nazywa „nierządnym królestwem bliskim zginienia”.
• „Pamiętniki”, Jan Chryzostom Pasek - dzieło traktuje o wojennych przygodach Paska oraz jest świadectwem życia ziemiańskiego ówczesnej szlachty. Z opisów wojennych wypraw Paska wyłania się obraz bitnego, mężnego i przywiązanego do dowódcy szlachcica. Wielokrotnie na kartach dzieła spotykamy dowody jego patriotyzmu i to nie tylko uczuciowego, ale też związanego z odpowiedzialnością za losy ojczyzny. Z Pamiętników wyłania się zatem wzorcowy portret dzielnego żołnierza, nie szczędzącego krwi w obronie ojczyzny, obywatela służącego gorliwie królowi i Rzeczypospolitej oraz poczciwego ziemianina.
• „Pospolite ruszenie”, Wacław Potocki - ukazuje brak dyscypliny wojsk szlacheckich w obliczu realnego zagrożenia. W przywodzącej na myśl spowiedź Pieśni IX Potocki ukazuje rozbieżność pomiędzy wizerunkiem, jaki starała się kreować wokół siebie szlachta, a jej rzeczywistymi działaniami.
• „Zbytki polskie”, Wacław Potocki - autor skrytykował przepych, jakim lubili się otaczać ówcześni szlachcice.
• „Transakcja wojny chocimskiej”, Wacław Potocki - autor relacjonował przebieg bitwy, rezygnując z pokus fikcji literackiej na rzecz prawdy dziejowej i wykładu moralistycznego. Starał się jednak by nad opisem potrzeby chocimskiej górował portret starych Sarmatów, z szacunkiem i podziwem wyrażał się o bitności i umiejętnościach bojowych wojsk polskich.
• „Nierządem Polska stoi”, Wacław Potocki - autor dostrzegał negatywny wpływ wad szlachty na sytuację polityczną i społeczną całego państwa, co staje się powodem rozprężenia. Co roku zmieniają się prawa i konstytucje. Prawo jest niesprawiedliwe wobec obywateli: surowe dla ludzi ubogich lub niskiego stanu, a pobłażliwe dla możnych. Tylko najuboższa szlachta zmuszona jest do płacenia podatków, dlatego często bankrutuje i emigruje do obcych krajów. Tak rządzone państwo wymaga gruntownej naprawy, inaczej grozi mu zagłada. Wiersz jest wołaniem o zmianę postępowania, apelem do pysznej szlachty, aby wzbudziła w sobie choć odrobinę patriotyzmu.
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 - - 6 - - 7 - - 8 - - 9 -