Jesteś w:
Gramatyka i ortografia
Czasownik, to słowo, które wyraża działanie, stan lub zjawisko. Jest to kluczowy element składniowy zdania, który umożliwia przekazywanie informacji o tym, co robi podmiot lub co mu się przydarza.
Czasowniki w języku polskim mają formy osobowe, które odmieniają się przez osoby i liczby, oraz formy nieosobowe, takie jak imiesłowy, bezokoliczniki, przysłówki i gerundia. Przykładem może być czasownik "pisać", którego formy osobowe to "piszę", "piszesz", "pisze" itd., a formy nieosobowe to "pisanie" (gerundium - rzeczownik odczasownikowy), "pisząc" (imiesłów) i "pisać" (bezokolicznik).
Aspekt czasowników jest kluczowym elementem wyrażania czy czynność jest ukończona czy nadal trwa. Czasowniki dokonane wyrażają akcje zakończone, jednorazowe, natomiast czasowniki niedokonane wskazują na czynności trwające, powtarzane lub ogólne. Przykładowo, "czytać" to czasownik niedokonany, a "przeczytać" to czasownik dokonany.
Czasowniki nieprzechodnie to takie, które nie potrzebują dopełnienia bezpośredniego. Na przykład "biegnę", "pracuję", "śnieży". Często wyrażają czynności wykonywane przez podmiot.
Czasowniki niewłaściwe to takie, które nie mają cech czasownika i nie odmieniają się np. warto, można, wolno, trzeba.
Czasowniki zwrotne to takie, które wskazują na to, że podmiot wykonuje czynność sam na sobie, np. "myję się", "uczę się". Są one zawsze połączone z zaimek zwrotny "się".
Czasowniki odmieniają się przez osoby, z trzema osobami w liczbie pojedynczej (ja, ty, on/ona/to) i trzema w liczbie mnogiej (my, wy, oni/one). Przykładowo, czasownik "pisać" odmienia się jako "piszę" (ja), "piszesz" (ty), "pisze" (on/ona/to), "piszemy" (my), "piszecie" (wy), "piszą" (oni/one).
Czasowniki odmieniają się przez dwie liczby: pojedynczą i mnogą. Na przykład, czasownik "czytać" zmienia formę na "czytam" dla liczby pojedynczej i na "czytamy" dla liczby mnogiej.
Czasowniki odmieniają się przez rodzaje tylko w czasie przeszłym i w trybie przypuszczającym. Na przykład, w czasie przeszłym "pisać" odmienia się na "pisałem" (męski), "pisałam" (żeński) i "pisało" (nijaki).
Mamy trzy czasy: przeszły, teraźniejszy i przyszły. Przykładowo, czasownik "czytać" odmienia się na "czytałem" (przeszły), "czytam" (teraźniejszy) i "będę czytał" (przyszły).
Tryb jest formą gramatyczną czasowników, która wskazuje na stopień pewności lub sposób zachodzenia danej czynności. W polskim mamy tryb oznajmujący, rozkazujący, pytający, przypuszczający i warunkowy.
Czasowniki odmieniają się przez strony: czynną, bierną i zwrotną. Strona czynna to klasyczna forma czasownika, kiedy podmiot wykonuje akcję. Strona bierna występuje, gdy podmiot poddaje się działaniu. Strona zwrotna to czasowniki, które odnoszą się do podmiotu wykonującego i odbierającego akcję, np. "uczę się".
Czasowniki - krótka powtórka przed egzaminem
Autor: Karolina Marlęga Serwis chroniony prawem autorskim
Spis treści
Czasowniki w języku polskim mają formy osobowe, które odmieniają się przez osoby i liczby, oraz formy nieosobowe, takie jak imiesłowy, bezokoliczniki, przysłówki i gerundia. Przykładem może być czasownik "pisać", którego formy osobowe to "piszę", "piszesz", "pisze" itd., a formy nieosobowe to "pisanie" (gerundium - rzeczownik odczasownikowy), "pisząc" (imiesłów) i "pisać" (bezokolicznik).
Rodzaje czasowników
Czasowniki dokonane i niedokonane
Aspekt czasowników jest kluczowym elementem wyrażania czy czynność jest ukończona czy nadal trwa. Czasowniki dokonane wyrażają akcje zakończone, jednorazowe, natomiast czasowniki niedokonane wskazują na czynności trwające, powtarzane lub ogólne. Przykładowo, "czytać" to czasownik niedokonany, a "przeczytać" to czasownik dokonany.
Czasowniki nieprzechodnie
Czasowniki nieprzechodnie to takie, które nie potrzebują dopełnienia bezpośredniego. Na przykład "biegnę", "pracuję", "śnieży". Często wyrażają czynności wykonywane przez podmiot.
Czasowniki niewłaściwe
Czasowniki niewłaściwe to takie, które nie mają cech czasownika i nie odmieniają się np. warto, można, wolno, trzeba.
Czasowniki zwrotne
Czasowniki zwrotne to takie, które wskazują na to, że podmiot wykonuje czynność sam na sobie, np. "myję się", "uczę się". Są one zawsze połączone z zaimek zwrotny "się".
Odmiana czasowników
Odmiana czasownika przez osoby
Czasowniki odmieniają się przez osoby, z trzema osobami w liczbie pojedynczej (ja, ty, on/ona/to) i trzema w liczbie mnogiej (my, wy, oni/one). Przykładowo, czasownik "pisać" odmienia się jako "piszę" (ja), "piszesz" (ty), "pisze" (on/ona/to), "piszemy" (my), "piszecie" (wy), "piszą" (oni/one).
Odmiana czasownika przez liczby
Czasowniki odmieniają się przez dwie liczby: pojedynczą i mnogą. Na przykład, czasownik "czytać" zmienia formę na "czytam" dla liczby pojedynczej i na "czytamy" dla liczby mnogiej.
Odmiana czasownika przez rodzaje
Czasowniki odmieniają się przez rodzaje tylko w czasie przeszłym i w trybie przypuszczającym. Na przykład, w czasie przeszłym "pisać" odmienia się na "pisałem" (męski), "pisałam" (żeński) i "pisało" (nijaki).
Odmiana przez czasy
Mamy trzy czasy: przeszły, teraźniejszy i przyszły. Przykładowo, czasownik "czytać" odmienia się na "czytałem" (przeszły), "czytam" (teraźniejszy) i "będę czytał" (przyszły).
Odmiana przez tryby
Tryb jest formą gramatyczną czasowników, która wskazuje na stopień pewności lub sposób zachodzenia danej czynności. W polskim mamy tryb oznajmujący, rozkazujący, pytający, przypuszczający i warunkowy.
Odmiana przez strony
Czasowniki odmieniają się przez strony: czynną, bierną i zwrotną. Strona czynna to klasyczna forma czasownika, kiedy podmiot wykonuje akcję. Strona bierna występuje, gdy podmiot poddaje się działaniu. Strona zwrotna to czasowniki, które odnoszą się do podmiotu wykonującego i odbierającego akcję, np. "uczę się".
| Dowiedz się więcej | |