Motyw śmierci w literaturze, malarstwie i filmie

Autor: Karolina Marlęga Serwis chroniony prawem autorskim

Spis treści

• „Tango”, Sławomir Mrożek - główny bohater - Artur, jest wielkim idealistą, który pragnie przywrócić ład i porządek w swoim rodzinnym domu. Ostatecznie jednak bohater ginie, uderzony w kark przez Edka- służącego. Edek bez żadnych skrupułów zabija Artura i przejmuje władzę w domu. Zabójstwo nie zostaje potępione, nie zostaje nawet skomentowane.

• „Pętla”, Marek Hłasko – dla głównego bohatera - Kuby przeżycie opisanego w opowiadaniu dnia jest próbą. Czeka na ukochaną, która chce mu pomóc. Bohater ma zbyt słaby charakter i brak mu silnej woli. Jego pijaństwo wynika z kompleksów i ze zbyt niskiego poczucia własnej wartości. Jest ono także ucieczką przed dokonaniem w życiu zmiany, gdyż umacnia słabość człowieka. Krystyna daje Kubie do zrozumienia, że od niego zależy jej los, a ta świadomość jest dla jego słabej psychiki takim ciężarem, że woli popełnić samobójstwo, niż stanąć z nią oko w oko.

• „Śmierć”, Halina Poświatowska – autorka próbuje odpowiedzieć na pytanie czym jest śmierć. Dochodzi do wniosku, że dla każdego jest czymś innym:
„dla przyrodnika
jesteś zagadką jak życie
dla fizyka
przeistoczeniem materii
dla wierzącego
przejściem do innego bytu
dla cierpiących wyzwoleniem.”

• „U wrót doliny”, Zbigniew Herbert – w wierszu odnajdujemy nawiązanie do obozów masowej zagłady. Scena w wierszu przypomina drogę skazańców „do gazu”, a aniołowie bezwzględnych oprawców. Ludzie zostali pozbawieni resztek swojego człowieczeństwa, od tego momentu są jedynie „beczącym stadem dwunogów”. Dzieci oddzielono od ich matek. Niektórzy się buntują (słychać krzyki), inni idą spokojnie, z opuszczonymi głowami, tak jakby się poddali, jednak w dłoniach ściskają stare fotografie z nadzieją, że nie zostaną im odebrane. Sąd ostateczny jest niczym selekcja: na tych którzy zostaną ocaleni i tych dla których są to ostatnie minuty życia, przed uduszeniem w komorze.

• „Wywiad”, Miron Białoszewski - bohaterami utworu są dwie postaci: MISTRZ MIRON oraz PANI GOŚĆ. Bohaterka przychodzi do domu MISTRZA MIRONA, wprasza się do środka i rozpoczyna rozmowę. Ten bierze ją za „dziennikarkę”. Jest to jednak przypuszczenie błędne. PANI GOŚĆ okazuje się być śmiercią, wymierzającą karę. Karę „za życie”, jak tłumaczy bohaterowi. Ten, przyjmuje to ze zdziwieniem, ale i z ulgą, podsumowując: „Nareszcie spokój”.

• „Kot w pustym mieszkaniu”, Wisława Szymborska - podmiotem lirycznym wiersza jest kot, którego właściciel zmarł i zostawił go samego w pustym mieszkaniu. Śmierć pojawia się już w pierwszym wersie: „Umrzeć – tego nie robi się kotu”. Cały utwór utrzymany jest w tonacji delikatnej pretensji kota do właściciela za to, że odszedł. Autorka opisuje pustkę, jaka powstaje po śmierci człowieka.

• „Weronika postanawia umrzeć”, Paulo Coelho – tytułowa bohaterka nie miała problemów, była młodą, piękną kobietą, cieszyła się powodzeniem u mężczyzn, miała dobrą pracę, rodzinę, przyjaciół, wszystko czego potrzeba do życia. Mimo to nie była szczęśliwa. Uważała swoje życie za monotonne i pozbawione perspektyw, czuła się bezużyteczna i sądziła, że życie przyniesie tylko cierpienie. Dążyła do zakończenia swojej „marnej egzystencji” i rozpoczęcia nowego, lepszego bytu. Dlatego pewnego dnia postanowiła połknąć tabletki nasenne. Utwór Paula Coelho zdecydowanie potępia próby odebrania sobie życia. Weronika została odratowana, ale jej serce było niezdolne do pracy, więc pozostało jej kilka dni życia w zakładzie psychiatrycznych do którego trafiła. Pośród umysłowo chorych odkryła co to gniew, miłość, przyjaźń, pociąg seksualny i tym samym nabrała chęci do życia w momencie, gdy zostało jej niewiele czasu.

• „Oscar i pani Róża”, Eric-Emmanuel Schmitt - utwór to krótka powiastka o naszych marzeniach i o tym jak żyć, ale przede wszystkim przypowieść o śmierci chorego na białaczkę dziesięcioletniego chłopca Oscara. Mamy tu motyw śmierci dziecka, ale też przykład śmierci skrzętnie ukrywanej przed samym umierającym. Chłopczyk wie, że umrze, choć nikt z dorosłych mu tego nie powiedział – „wszyscy głuchną, jeśli powie się coś o umieraniu” – mówi Oscar. Pokazuje nam także inną postawę tak częstą w obecnych czasach. Bohater uzmysławia czytelnikom, że myśl o śmierci nie musi powodować bólu, nie musimy się jej bać, bo: „Śmierć nie jest karą, jest faktem”.

Motyw śmierci w malarstwie

• „Triumf śmierci”, Pieter Bruegel przedstawił triumf śmierci jako armię tysiąca szkieletów z kosami na chudych koniach, czasami chytrze przebranych, by oszukać swoje ofiary. Atakują każdego bez względu czy jest monarchą, szarym człowiekiem z ludu, czy będzie się bronił, podda się bez walki, czy jak błazen schowa się pod stół. W prawym dolnym rogu widzimy szkielet, który pokazuje królowi klepsydrę oznajmującą mu w ten sposób, że jego czas minął. Na obrazie widać dramat bezbronności ludzi w walce ze śmiercią, jej wszechwładzę. Los jednostki stapia się z losem zbiorowym. Widzimy w lewym dolnym rogu parę kochanków starających się udawać, że wszystko, co dzieje się wokół, ich nie dotyczy. Śmierć zapędza ludzi do wielkiego pudła, na którego klapie widnieje znak krzyża. Po bokach znajdują się armia szkieletów gotowa atakować ludzi. Śmierć triumfuje nad całym światem, nie ma przed nią ratunku.
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 - - 6 - - 7 - - 8 - - 9 - - 10 - - 11 -