Jesteś w:
Motyw Polski i Polaków
Rozważania dotyczące postaw Polaków wobec najważniejszych historycznych przełomów należy rozpocząć od rzeczy podstawowej – zdefiniowania samego terminu „Polak”. Zgodnie z koncepcją Bogdana Chlebowskiego pojęciem tym określimy człowieka, który używa języka polskiego, traktuje go jako mowę ojczystą, przestrzega norm typowych dla kultury polskiej oraz jest przekonany o posiadaniu polskich korzeni etnicznych. Zgodnie z preambułą do aktualnie obowiązującej Konstytucji Rzeczypospolitej Polakiem jest obywatel polski poczuwający się do wspólnego dziedzictwa historycznego i dobra kraju, niezależnie od narodowości. Widoczny jest wspólny element obu definicji – posiadanie dziedzictwa historyczno-kulturowego wypracowanego przez poprzednie epoki. Jeden z najważniejszych elementów tego dziedzictwa stanowi z całą pewnością literatura. Przyjrzyjmy się więc, w jaki sposób znaleźć w niej można ślady kształtowania się świadomości narodowej.
Konstanty Grzybowski wskazuje kilka czynników, które scementowały związki międzyludzkie i doprowadziły do wytworzenia się społeczeństwa. Były nimi w głównej mierze: wolność, język, kultura oraz religia. Pierwotna całkowita wolność jednostki okazała się niebezpieczna, gdyż wraz z pojawieniem się własności prywatnej człowiek chciał mieć jak najwięcej dóbr dla siebie i gotów był odebrać je swemu sąsiadowi. Doprowadzało to często do bratobójczych walk, co burzyło harmonię życia w plemieniu. Korzystne okazało się więc zrzeczenie się części wolności na rzecz panowania jednego władcy, który zapewniał podstawowy ład społeczny. Wielość gwar i dialektów stopniowo ulegała zmniejszeniu, uniwersalizacji, z powoli tworzył się jeden wspólny język. Posługiwanie się nim przynosiło wiele korzyści w różnych sferach – zarówno handlowej, jak i życia codziennego. Poczucie wspólnoty zrodzone z używania jednego języka, posiadania jednego władcy, połączone wkrótce z jedną religią wyznającą jednego Boga zaowocowało stworzeniem kultury polskiej. Ludzie zrozumieli, że łączy ich coraz więcej, odczuli wspólne więzi i uznali siebie za społeczeństwo.
Przykład wstępu:
B. Przedstaw różnorodne portrety Polaków, odwołując się do świadomie wybranych dzieł literackich i filmowych.
Przykład wstępu:
Jednym z ważnych tematów, jakie od wieków podejmowali pisarze i poeci poszczególnych epok, była ojczyzna i mieszkający w niej rodacy. Pisarze różnie postrzegali kraj i jego mieszkańców, i w zależności od własnych postaw, orientacji ideowych i politycznych formułowali oceny, które wyrażali na kartach swoich utworów. Literackie rozmowy o Polsce to głównie rozważania o przeszłości ojczyzny (narodowych tradycjach, ale i krytycznie ocenianej anachronicznej polskości), jej teraźniejszości i przyszłości. Poszczególni twórcy często pisali o zaletach i wadach Polaków, o naszym duchu, narodowym charakterze. Dla jednych pisarzy polskość była wyłącznie powodem do dumy, inni odczuwali ją jako ograniczenie i ciężar. W okresach niewoli przeważnie przypominano wielkość Polski i mesjanistyczne zapowiedzi jej zmartwychwstania; literatura lat pokoju częściej skupiała się na codzienności Polaków i w niej poszukiwała elementów układających się w nasz „portret własny”.
Temat Polski i Polaków można potraktować wieloaspektowo. Przy jego uściśleniu należy zastanowić się nad jedną z możliwych form jego realizacji. Tematy mogą zostać sformułowane bardzo ogólnikowo:
• Motyw Polski i Polaków w literaturze różnych epok.
• Wizerunek Polski i Polaków w literaturze. Przedstaw, odwołując się do wybranych utworów.
• Polska i Polacy w literaturze polskiej i obcej. Omów odwołując się do wybranych artykułów.
Powyższe propozycje pozwalają na dowolny dobór lektur pod kątem określonego problemu prezentacji. Mogą być wykorzystane przez uczniów, którzy nie do końca pewnie czują się na lekcjach języka polskiego, ponieważ umożliwiają wybór podstawowych, najbardziej znanych lektur. Należy pamiętać, że odwołanie się do zbyt wielu źródeł, bez ich pogłębionej analizy, może uczynić pracę płytką. Lepiej, określając problem, skupić się na jakimś aspekcie tematu.
Innym sposobem ujęcia motywu Polski i Polaków jest ukazanie jego oblicza w literaturze oraz innych tekstach kultury. Poniższe tematy należą do drugiej grupy, zakładającej związek literatury z innymi dziedzinami sztuki:
• Wizerunek Polski i Polaków. Omów temat na przykładzie wybranych dzieł literackich i filmowych.
• Obraz Polski i Polaków w tekstach kultury XX wieku.
• Naród polski w literaturze i sztuce XIX i XX wieku.
W tak sformułowanych tematach trzeba, oprócz przykładów książkowych odnaleźć i zaprezentować motywy polskie występujące w sztukach plastycznych (malarstwo, rzeźba, plakat, itp.), filmie czy muzyce. Kolejnym popularnym nawiązaniem do omawianego tematu jest możliwość oceny społeczeństwa polskiego:
• Postawy Polaków w najważniejszych momentach dziejowych. Przedstaw i porównaj typy postaw na wybranych przykładach literackich z różnych epok.
• Przedstaw ocenę narodu polskiego na podstawie wybranej literatury dwóch wybranych epok.
Pośród tematów dla ambitniejszych maturzystów spotkać można:
• Portrety Polaków w utworach satyrycznych i karykaturze literackiej. Przedstaw, odwołując się do wybranych utworów.
We wszystkich wymienionych tematach prezentacji uwagę zwrócić należy na to, co sugeruje jego sformułowanie. Może pojawić się wymóg sięgnięcia do różnych lub wybranych epok.
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 - - 6 - - 7 - - 8 - - 9 -
Motyw Polski i Polaków
Autor: Karolina Marlęga Serwis chroniony prawem autorskim
Spis treści
- Motyw Polski i Polaków - wprowadzenie
- Motyw Polski i Polaków w literaturze
- Motyw Polski i Polaków - propozycje wstępu
- Motyw Polski i Polaków - propozycje tematów wypracowań
- Motyw Polski i Polaków - propozycje zakończenia
- Motyw Polski i Polaków - literatura podmiotowa
- Motyw Polski i Polaków - literatura przedmiotowa
Rozważania dotyczące postaw Polaków wobec najważniejszych historycznych przełomów należy rozpocząć od rzeczy podstawowej – zdefiniowania samego terminu „Polak”. Zgodnie z koncepcją Bogdana Chlebowskiego pojęciem tym określimy człowieka, który używa języka polskiego, traktuje go jako mowę ojczystą, przestrzega norm typowych dla kultury polskiej oraz jest przekonany o posiadaniu polskich korzeni etnicznych. Zgodnie z preambułą do aktualnie obowiązującej Konstytucji Rzeczypospolitej Polakiem jest obywatel polski poczuwający się do wspólnego dziedzictwa historycznego i dobra kraju, niezależnie od narodowości. Widoczny jest wspólny element obu definicji – posiadanie dziedzictwa historyczno-kulturowego wypracowanego przez poprzednie epoki. Jeden z najważniejszych elementów tego dziedzictwa stanowi z całą pewnością literatura. Przyjrzyjmy się więc, w jaki sposób znaleźć w niej można ślady kształtowania się świadomości narodowej.
Konstanty Grzybowski wskazuje kilka czynników, które scementowały związki międzyludzkie i doprowadziły do wytworzenia się społeczeństwa. Były nimi w głównej mierze: wolność, język, kultura oraz religia. Pierwotna całkowita wolność jednostki okazała się niebezpieczna, gdyż wraz z pojawieniem się własności prywatnej człowiek chciał mieć jak najwięcej dóbr dla siebie i gotów był odebrać je swemu sąsiadowi. Doprowadzało to często do bratobójczych walk, co burzyło harmonię życia w plemieniu. Korzystne okazało się więc zrzeczenie się części wolności na rzecz panowania jednego władcy, który zapewniał podstawowy ład społeczny. Wielość gwar i dialektów stopniowo ulegała zmniejszeniu, uniwersalizacji, z powoli tworzył się jeden wspólny język. Posługiwanie się nim przynosiło wiele korzyści w różnych sferach – zarówno handlowej, jak i życia codziennego. Poczucie wspólnoty zrodzone z używania jednego języka, posiadania jednego władcy, połączone wkrótce z jedną religią wyznającą jednego Boga zaowocowało stworzeniem kultury polskiej. Ludzie zrozumieli, że łączy ich coraz więcej, odczuli wspólne więzi i uznali siebie za społeczeństwo.
Przykład wstępu:
B. Przedstaw różnorodne portrety Polaków, odwołując się do świadomie wybranych dzieł literackich i filmowych.
Przykład wstępu:
Jednym z ważnych tematów, jakie od wieków podejmowali pisarze i poeci poszczególnych epok, była ojczyzna i mieszkający w niej rodacy. Pisarze różnie postrzegali kraj i jego mieszkańców, i w zależności od własnych postaw, orientacji ideowych i politycznych formułowali oceny, które wyrażali na kartach swoich utworów. Literackie rozmowy o Polsce to głównie rozważania o przeszłości ojczyzny (narodowych tradycjach, ale i krytycznie ocenianej anachronicznej polskości), jej teraźniejszości i przyszłości. Poszczególni twórcy często pisali o zaletach i wadach Polaków, o naszym duchu, narodowym charakterze. Dla jednych pisarzy polskość była wyłącznie powodem do dumy, inni odczuwali ją jako ograniczenie i ciężar. W okresach niewoli przeważnie przypominano wielkość Polski i mesjanistyczne zapowiedzi jej zmartwychwstania; literatura lat pokoju częściej skupiała się na codzienności Polaków i w niej poszukiwała elementów układających się w nasz „portret własny”.
Motyw Polski i Polaków - propozycje tematów wypracowań
Temat Polski i Polaków można potraktować wieloaspektowo. Przy jego uściśleniu należy zastanowić się nad jedną z możliwych form jego realizacji. Tematy mogą zostać sformułowane bardzo ogólnikowo:
• Motyw Polski i Polaków w literaturze różnych epok.
• Wizerunek Polski i Polaków w literaturze. Przedstaw, odwołując się do wybranych utworów.
• Polska i Polacy w literaturze polskiej i obcej. Omów odwołując się do wybranych artykułów.
Powyższe propozycje pozwalają na dowolny dobór lektur pod kątem określonego problemu prezentacji. Mogą być wykorzystane przez uczniów, którzy nie do końca pewnie czują się na lekcjach języka polskiego, ponieważ umożliwiają wybór podstawowych, najbardziej znanych lektur. Należy pamiętać, że odwołanie się do zbyt wielu źródeł, bez ich pogłębionej analizy, może uczynić pracę płytką. Lepiej, określając problem, skupić się na jakimś aspekcie tematu.
Innym sposobem ujęcia motywu Polski i Polaków jest ukazanie jego oblicza w literaturze oraz innych tekstach kultury. Poniższe tematy należą do drugiej grupy, zakładającej związek literatury z innymi dziedzinami sztuki:
• Wizerunek Polski i Polaków. Omów temat na przykładzie wybranych dzieł literackich i filmowych.
• Obraz Polski i Polaków w tekstach kultury XX wieku.
• Naród polski w literaturze i sztuce XIX i XX wieku.
W tak sformułowanych tematach trzeba, oprócz przykładów książkowych odnaleźć i zaprezentować motywy polskie występujące w sztukach plastycznych (malarstwo, rzeźba, plakat, itp.), filmie czy muzyce. Kolejnym popularnym nawiązaniem do omawianego tematu jest możliwość oceny społeczeństwa polskiego:
• Postawy Polaków w najważniejszych momentach dziejowych. Przedstaw i porównaj typy postaw na wybranych przykładach literackich z różnych epok.
• Przedstaw ocenę narodu polskiego na podstawie wybranej literatury dwóch wybranych epok.
Pośród tematów dla ambitniejszych maturzystów spotkać można:
• Portrety Polaków w utworach satyrycznych i karykaturze literackiej. Przedstaw, odwołując się do wybranych utworów.
We wszystkich wymienionych tematach prezentacji uwagę zwrócić należy na to, co sugeruje jego sformułowanie. Może pojawić się wymóg sięgnięcia do różnych lub wybranych epok.
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 - - 6 - - 7 - - 8 - - 9 -