Jesteś w: Motyw snu

Motyw snu

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim


Sen wg ludowej legendy:
Pewna ludowa legenda mówi, że kiedy bogowie stworzyli człowieka, zaczęli zastanawiać się, gdzie ukryć przed nim zagadki życia. Jeden z bogów chciał je schować na szczycie góry, drugi w środku ziemi, kolejny na dnie oceanu. Wreszcie udało im się osiągnąć kompromis – postanowili schować tam, gdzie nie łatwo dotrzeć – w ludzkim umyśle. Tak powstały sny.

Definicja snu i jego znaczenie dla człowieka:
Definicja snu mówi, iż sen jest stanem czynnościowym, cyklicznie pojawiającym się i przemijającym w określonym rytmie. Jest to jednak tylko definicja z biologicznego punktu widzenia. W starożytności między innymi Arystoteles uważał marzenia senne za wyraz duchowego życia w czasie trwania snu, które wprawdzie posiada pewne prawdopodobieństwo do życia na jawie, lecz zarazem znacznie się od niego rożni. Austriacki psychiatra Zygmunt Freud, który zajmował się analizą snów swoich pacjentów. Interpretując ich symbolikę, odczytywał kompleksy śniącego, które odzwierciedlały jego psychikę. Uważał on, iż sny dotyczą naszej podświadomości i za ich pomocą możliwe jest ustalenie skąd biorą się lęki i neurotyczne zachowania ludzkie. Literatura również często odwoływała się do zagadki snu, wykorzystując motyw marzeń sennych w różnych celach.

Teoria Freuda:
Austriacki neurolog i psychiatra Zygmunt Freud zajmował się między innymi objaśnianiem marzeń sennych. Wyszedł od założenia, iż marzenie senne jest fasadą, za którą skrywa się utajone życzenie, któremu nie pozwala się objawić w formie bezpośredniej cenzor snu (wymogi kulturowe), sprawiając, iż utajone życzenie przybiera formę zniekształconą. Zasadnicze zadanie cenzora polega na tym, by zachować stan snu, nie dopuścić do przebudzenia i – konsekwentnie – do uświadomienia. Marzenie senne jest zatem formacją kompromisową, posługującą się – w celu ukrycia właściwego, lecz niedozwolonego życzenia – środkami znanymi z podręcznika poetyki, np.: metaforą, metonimią, synekdochą. Wynikała z tego następna hipoteza: istnieje coś w rodzaju mowy marzeń sennych, łudząco podobnego do mowy, jaką posługujemy się na co dzień, i że mowa ta przejawia się w formie zaburzonej przez wymogi jakie stawia przed nami system kultury.

A. Motyw snu w literaturze. Przedstaw, odwołując się do wybranych lektur.

Przykład wstępu:

Sen możemy tłumaczyć jako sen fizjologiczny, umożliwiający zregenerowanie sił organizmu oraz jako to, o czym śnimy, czyli marzenie senne. Oniryzm to konwencja literacka, polegająca na ukazaniu rzeczywistości na kształt snu, marzenia sennego, czasem koszmaru. Nadaje ona dziełu charakter irracjonalny, absurdalny, sprzeczny z zasadami prawdopodobieństwa. Według Anny Kowalskiej: „W snach jest to, czego opowiedzieć się nie da. Uczucie grozy, zbliżającego się nieszczęścia albo też niebiańskiej euforii. Dziwna architektura, spiętrzona w nieprawdopodobieństwo albo kolory o intensywności, o której się marzy”.

B. Funkcje motywu snu w literaturze różnych epok. Omów, opierając się na wybranych utworach.

Przykład wstępu:

Słowo „sen” możemy rozumieć dwojako. W znaczeniu dosłownym oznacza po prostu codzienną czynność fizjologiczną człowieka. Oczywiście niezmiernie ważną z biologicznego punktu widzenia. Jednak istnieje także druga, znacznie bardziej tajemnicza i interesująca sfera snu. Jest ona określana jako wytwór pewnej aktywności umysłowej człowieka, zwanej inaczej marzeniami sennymi. Z racji swojego ezoterycznego charakteru właśnie proces śnienia stał się jednym z uwielbionych przez pisarzy i poetów narzędzi. Literaci zastosowali prosty chwyt. Przenieśli realia życiowe na papier i tak oto motyw snu pod postacią marzenia sennego stanowi element fabuły i jest nieodłącznie związany z życiem śniącego bohatera. Jest to specyficzna korelacja, działająca w obie strony. Oczywiście, w przeciwieństwie do naszego życia, odpowiednio podniosła, znacznie silniejsza i wyrazista.

Motyw snu - propozycje zakończeń


Najważniejszym elementem zakończenia są wnioski nawiązujące do postawionej tezy. Jest ono także podsumowaniem całej pracy. Warto postarać się, by zakończenie nie zamykało i nie wyczerpywało danego tematu, a ukazywało inne możliwości interpretacji, dalsze kierunki poszukiwań.

A. Motyw snu w literaturze. Przedstaw, odwołując się do wybranych lektur.

Przykład zakończenia:

Motyw snu należy do grupy najpowszechniejszych, jakie możemy spotkać zarówno w literaturze. Sny i widzenia sprawiają, że akcja utworu ulega zmianie. Dzięki nim zmienia się także percepcja i psychika bohaterów, a co za tym idzie cała problematyka dzieła. Będąc odbiciem stanów wewnętrznych, marzenia senne ukazują pragnienia, rozterki, kompleksy oraz lęki bohaterów, czyli całą prawdę o ich duszy. W końcu sny i widzenia stają się sposobem na ukazywanie przyszłości, co wskazuje na ich profetyczny charakter. Często dzieje się tak , że w akcji danego utworu, gdzie następuje przemieszanie się świata realnego z fantastycznym, ukazanym za pomocą snów i widzeń , trudno jest rozróżnić te dwie płaszczyzny. Właśnie z tych powodów pisarze tak cenili wartość wprowadzenia snów i widzeń do swoich dzieł. Pokazywały one bowiem prawdę o człowieku, niedostępną do poznania innymi sposobami. Świat metafizyczny od zawsze był nieodłącznym elementem literatury, sprawiającym, że znacznie bardziej fascynowała i stawała się coraz bardziej wartościową.

B. Funkcje motywu snu w literaturze różnych epok. Omów, opierając się na wybranych utworach.

Przykład zakończenia:

Mimo postępów psychoanalizy i odkryć Freuda sen ciągle jest dla człowieka czymś tajemniczym i niezrozumiałym, a zarazem fascynującym. Próby wytłumaczenia tego zjawiska podejmowane są nieustannie na bardzo wiele sposobów, od naukowych do magicznych. Motyw snu spełnia w utworach rozmaite funkcje. Autorzy sięgają po ten motyw by uczynić z niego ramę kompozycyjną, wyjaśnić dzianie się rzeczy niezwykłych, by zrobić go nośnikiem sensów alegorycznych lub symbolicznych. Czasem motyw oniryczny pojawia się, by dodać utworowi tajemniczości i niezwykłości i tym samym uczynić atrakcyjniejszym dla odbiorcy. Sen swoją niezwykłością czyni świat nieprzewidywalnym, nieogarnionym, niezbadanym i zaskakującym, do końca jeszcze nieodkrytym pozostawiając wiele nierozwiązanych zagadek przyszłym pokoleniom.
strona:   - 1 -  - 2 -  - 3 -  - 4 -  - 5 -  - 6 -  - 7 -