Jesteś w:
Motyw buntu
• Sofokles, „Antygona” - tytułowa bohaterka musi wybrać między prawem boskim, a świeckim. Obaj jej bracia nie żyją, a dziewczyna ma pozwolenie na pochowanie tylko jednego z nich. Antygona próbuje przekonać Kreona, że nie może sądzić ludzi po śmierci, ponieważ oni podlegają już tylko wyrokom boskim. Staje przed bardzo trudnym wyborem. Podejmuje decyzję słuszną z własnym sumieniem. Pochowała brata, a jednocześnie złamała zakaz Kreona. Nie boi się kary, którą poniesie za ten czyn. Jej bunt był podyktowany miłością do brata. Wybrała samotną drogę buntu, ale pozostała wierna sobie. Myślenie Kreona polega na chłodnej kalkulacji, w której nie ma miejsca na jakiekolwiek uczucia. W efekcie Kreon odnosi zwycięstwo jako władca, bo udowadnia, że jego prawo tryumfuje nad Antygoną, która zostaje przykładnie ukarana, to jednak moralne zwycięstwo należy do Antygony.
• Jan Kochanowski, „Tren X” - utwór ma formę pytań, z których każde następne jest krzykiem rozpaczy. Kochanowski poszukuje Urszulki niemal wszędzie, w zaświatach chrześcijańskich, pogańskich, mitologicznych, w Kosmosie. Jednak żadna odpowiedź nie jest wystarczająco pewna. W tej sytuacji, poeta zaczyna wątpić w istnienie zaświatów, życia pozagrobowego, a tym samym w istnienie Boga i dlatego mówi:
Gdziekolwiek jest, jeśliś jest, lituj mej żałości”
Zwrot ten zawiera równocześnie podstawowe stwierdzenie egzystencjalne: „czy Bóg istnieje?” To pytanie wskazuje na załamanie się tej pełnej optymizmu wiary.
• Jan Kochanowski, „Tren XI” - jest jednym wielkim krzykiem podmiotu nad niesprawiedliwością świata, którym rządzi Bóg, w którym nie liczą się żadne wartości, a nieobliczalna śmierć dosięga wszystkich.
Kochanowski wyraża swój bunt poprzez zupełne zwątpienie w praworządność świata. I dlatego zadaje rozpaczliwe pytanie:
„Kogo kiedy pobożność jego ratowała? Kogo dobro przypadku złego uchowała?”,
pokazując, że światem nie rządzą prawa moralne, że króluje w nim zło i występek, a:
„Nieznajomy wróg jakiś miesza ludzkie rzeczy,
Nie mając ani dobrych, ani złych na pieczy.”
• William Szekspir, „Romeo i Julia” - utwór opowiada historię dwojga kochanków z Werony pochodzących ze zwaśnionych rodzin - Capulettich i Montekich. Tytułowi bohaterowie zakochują się w sobie od pierwszego wejrzenia. Nieszczęśliwy splot zdarzeń doprowadza do śmierci kochanków, którzy, nie mogąc być razem na ziemi, połączyli swe dusze w wieczności. Tragedia zakochanych buntowników stała się przyczyną zawarcia zgody między skłóconymi rodzinami i udowodniła, że prawdziwa miłość wymaga złożenia ofiary.
• William Szekspir, „Makbet” - na początku utworu Makbet jawi się jako szlachetny, dzielny wódz, cieszący się życzliwością samego króla Szkocji, Dunkana. Taki stan rzeczy utrzymuje się do momentu, w którym czarownice przepowiadają rycerzowi, że zasiądzie na królewskim tronie. Decydującą rolę w przemianie bohatera w mordercę odgrywa jednak jego żona – ambitna i bezwzględna Lady Makbet. To pod wpływem jej wymówek, że jest człowiekiem słabym psychicznie i tchórzliwym, Makbet postanawia zabić Dunkana i tym samym wystąpić przeciwko świętemu średniowiecznemu prawu obrony i ochrony swego seniora; na tym właśnie polega jego bunt. Walka z samym sobą doprowadza nowego króla Szkocji na skraj obłędu, a kolejne morderstwa, których dopuszcza się w obawie przed zdemaskowaniem i utratą władzy, zupełnie go odmieniają.
• Johann Wolfgang Goethe, „Cierpienia młodego Wertera” - główny bohater wybiera drogę buntu. Jego życie odzwierciedla schemat romantycznego bohatera – niepogodzonego ze światem oraz wyobcowanego. Werter jest przykładem postaci o ogromnej wrażliwości. Młodzieniec izoluje się i szuka swojego miejsca pośród natury oraz ukojenia w literaturze. Świat dostrzega poprzez pryzmat marzeń, dlatego spotkawszy na swej drodze Lottę, zakochuje się w niej widząc wyłącznie łączącą ich więź dusz. Pozostawiony sam sobie w braku zrozumienia buntuje się przeciw niesprawiedliwemu światu. Uważa, że jego życie bez ukochanej nie ma sensu. Niemożność pogodzenia się z tą sytuacją doprowadza Wertera wręcz do obłędu. Coraz częściej miewa myśli samobójcze. Odczuwa głęboko pojęty ból istnienia. Wprowadza go to w melancholijne stany apatii oraz świadomość wielkiej bezsilności. Werter jest przykładem bohatera, który poprzez swą „niepraktyczność” nie pasuje do realiów, w których dane było mu żyć. Jego romantyczna wizja prawdziwej miłości zderza się z twardą rzeczywistością. Prezentuje on także bierną formę buntu, jest rozdarty wewnętrznie.
• Georg Byron, „Giaur” – główna postać jest typowym bohaterem byronicznym – buntuje się przeciwko panującej rzeczywistości, samotnie walczy o prawo do indywidualizmu. Nie znamy jego imienia i nazwiska, pochodzenia ani losów życia. Bunt jak wiadomo nie bierze się z niczego. Tak jest także w przypadku Giaura. Zakochany z wzajemnością w tureckiej brance Leili, jednej z żon baszy Hassana, przeżywa wiele dni „obfitych w rozkosz”. Gdy Hassan dowiaduje się o zdradzie swojej kochanki, rozkazuje tureckim obyczajem utopić ją w morzu w zawiązanym worku. Od tego momentu jego życie zmienia się, pała on jedynie chęcią zemsty na Hassanie i dokonuje tego. Wypowiada walkę niesprawiedliwości i panującej krzywdzie. Bohater świadomie wybiera drogę samotności, izolacji i cierpienia, gdyż uważa, że tylko jednostki słabe się poddają. Przestaje wierzyć w cokolwiek, odrzuca religię, buntując się tym samym przeciw Bogu.
• Adam Mickiewicz, „Oda do młodości” - wieszcz nawołuje do burzenia starych, skostniałych form rzeczywistości, buntuje się przeciw klasykom, ich „szkiełku i oku”. Podmiot liryczny w imię wartości wspólnoty młodych występuje przeciw racjonalizmowi mędrców, egoizmowi i lękowi starców, bowiem podstawą konstrukcji wiersza jest kontrast pomiędzy światem młodych i starych: „Bez serc, bez ducha to szkieletów ludy” – tak mówi o przedstawicielach świata starych. W ich kontekście pojawia się obraz starca z pokrytym zmarszczkami czołem, który pochylony już wiekiem. „Oda do młodości” jest więc wyrazem buntu nie tylko młodego poety, ale i młodego romantyka.
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 - - 6 - - 7 - - 8 - - 9 - - 10 - - 11 -
Motyw buntu
Autor: Karolina Marlęga Serwis chroniony prawem autorskim• Sofokles, „Antygona” - tytułowa bohaterka musi wybrać między prawem boskim, a świeckim. Obaj jej bracia nie żyją, a dziewczyna ma pozwolenie na pochowanie tylko jednego z nich. Antygona próbuje przekonać Kreona, że nie może sądzić ludzi po śmierci, ponieważ oni podlegają już tylko wyrokom boskim. Staje przed bardzo trudnym wyborem. Podejmuje decyzję słuszną z własnym sumieniem. Pochowała brata, a jednocześnie złamała zakaz Kreona. Nie boi się kary, którą poniesie za ten czyn. Jej bunt był podyktowany miłością do brata. Wybrała samotną drogę buntu, ale pozostała wierna sobie. Myślenie Kreona polega na chłodnej kalkulacji, w której nie ma miejsca na jakiekolwiek uczucia. W efekcie Kreon odnosi zwycięstwo jako władca, bo udowadnia, że jego prawo tryumfuje nad Antygoną, która zostaje przykładnie ukarana, to jednak moralne zwycięstwo należy do Antygony.
• Jan Kochanowski, „Tren X” - utwór ma formę pytań, z których każde następne jest krzykiem rozpaczy. Kochanowski poszukuje Urszulki niemal wszędzie, w zaświatach chrześcijańskich, pogańskich, mitologicznych, w Kosmosie. Jednak żadna odpowiedź nie jest wystarczająco pewna. W tej sytuacji, poeta zaczyna wątpić w istnienie zaświatów, życia pozagrobowego, a tym samym w istnienie Boga i dlatego mówi:
Gdziekolwiek jest, jeśliś jest, lituj mej żałości”
Zwrot ten zawiera równocześnie podstawowe stwierdzenie egzystencjalne: „czy Bóg istnieje?” To pytanie wskazuje na załamanie się tej pełnej optymizmu wiary.
• Jan Kochanowski, „Tren XI” - jest jednym wielkim krzykiem podmiotu nad niesprawiedliwością świata, którym rządzi Bóg, w którym nie liczą się żadne wartości, a nieobliczalna śmierć dosięga wszystkich.
Kochanowski wyraża swój bunt poprzez zupełne zwątpienie w praworządność świata. I dlatego zadaje rozpaczliwe pytanie:
„Kogo kiedy pobożność jego ratowała? Kogo dobro przypadku złego uchowała?”,
pokazując, że światem nie rządzą prawa moralne, że króluje w nim zło i występek, a:
„Nieznajomy wróg jakiś miesza ludzkie rzeczy,
Nie mając ani dobrych, ani złych na pieczy.”
• William Szekspir, „Romeo i Julia” - utwór opowiada historię dwojga kochanków z Werony pochodzących ze zwaśnionych rodzin - Capulettich i Montekich. Tytułowi bohaterowie zakochują się w sobie od pierwszego wejrzenia. Nieszczęśliwy splot zdarzeń doprowadza do śmierci kochanków, którzy, nie mogąc być razem na ziemi, połączyli swe dusze w wieczności. Tragedia zakochanych buntowników stała się przyczyną zawarcia zgody między skłóconymi rodzinami i udowodniła, że prawdziwa miłość wymaga złożenia ofiary.
• William Szekspir, „Makbet” - na początku utworu Makbet jawi się jako szlachetny, dzielny wódz, cieszący się życzliwością samego króla Szkocji, Dunkana. Taki stan rzeczy utrzymuje się do momentu, w którym czarownice przepowiadają rycerzowi, że zasiądzie na królewskim tronie. Decydującą rolę w przemianie bohatera w mordercę odgrywa jednak jego żona – ambitna i bezwzględna Lady Makbet. To pod wpływem jej wymówek, że jest człowiekiem słabym psychicznie i tchórzliwym, Makbet postanawia zabić Dunkana i tym samym wystąpić przeciwko świętemu średniowiecznemu prawu obrony i ochrony swego seniora; na tym właśnie polega jego bunt. Walka z samym sobą doprowadza nowego króla Szkocji na skraj obłędu, a kolejne morderstwa, których dopuszcza się w obawie przed zdemaskowaniem i utratą władzy, zupełnie go odmieniają.
• Johann Wolfgang Goethe, „Cierpienia młodego Wertera” - główny bohater wybiera drogę buntu. Jego życie odzwierciedla schemat romantycznego bohatera – niepogodzonego ze światem oraz wyobcowanego. Werter jest przykładem postaci o ogromnej wrażliwości. Młodzieniec izoluje się i szuka swojego miejsca pośród natury oraz ukojenia w literaturze. Świat dostrzega poprzez pryzmat marzeń, dlatego spotkawszy na swej drodze Lottę, zakochuje się w niej widząc wyłącznie łączącą ich więź dusz. Pozostawiony sam sobie w braku zrozumienia buntuje się przeciw niesprawiedliwemu światu. Uważa, że jego życie bez ukochanej nie ma sensu. Niemożność pogodzenia się z tą sytuacją doprowadza Wertera wręcz do obłędu. Coraz częściej miewa myśli samobójcze. Odczuwa głęboko pojęty ból istnienia. Wprowadza go to w melancholijne stany apatii oraz świadomość wielkiej bezsilności. Werter jest przykładem bohatera, który poprzez swą „niepraktyczność” nie pasuje do realiów, w których dane było mu żyć. Jego romantyczna wizja prawdziwej miłości zderza się z twardą rzeczywistością. Prezentuje on także bierną formę buntu, jest rozdarty wewnętrznie.
• Georg Byron, „Giaur” – główna postać jest typowym bohaterem byronicznym – buntuje się przeciwko panującej rzeczywistości, samotnie walczy o prawo do indywidualizmu. Nie znamy jego imienia i nazwiska, pochodzenia ani losów życia. Bunt jak wiadomo nie bierze się z niczego. Tak jest także w przypadku Giaura. Zakochany z wzajemnością w tureckiej brance Leili, jednej z żon baszy Hassana, przeżywa wiele dni „obfitych w rozkosz”. Gdy Hassan dowiaduje się o zdradzie swojej kochanki, rozkazuje tureckim obyczajem utopić ją w morzu w zawiązanym worku. Od tego momentu jego życie zmienia się, pała on jedynie chęcią zemsty na Hassanie i dokonuje tego. Wypowiada walkę niesprawiedliwości i panującej krzywdzie. Bohater świadomie wybiera drogę samotności, izolacji i cierpienia, gdyż uważa, że tylko jednostki słabe się poddają. Przestaje wierzyć w cokolwiek, odrzuca religię, buntując się tym samym przeciw Bogu.
• Adam Mickiewicz, „Oda do młodości” - wieszcz nawołuje do burzenia starych, skostniałych form rzeczywistości, buntuje się przeciw klasykom, ich „szkiełku i oku”. Podmiot liryczny w imię wartości wspólnoty młodych występuje przeciw racjonalizmowi mędrców, egoizmowi i lękowi starców, bowiem podstawą konstrukcji wiersza jest kontrast pomiędzy światem młodych i starych: „Bez serc, bez ducha to szkieletów ludy” – tak mówi o przedstawicielach świata starych. W ich kontekście pojawia się obraz starca z pokrytym zmarszczkami czołem, który pochylony już wiekiem. „Oda do młodości” jest więc wyrazem buntu nie tylko młodego poety, ale i młodego romantyka.
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 - - 6 - - 7 - - 8 - - 9 - - 10 - - 11 -