Jesteś w:
Motyw buntu
• Witold Gombrowicz, „Ferdydurke” - pisarz tworzył w okresie rozwoju nowoczesnej cywilizacji, kształtującej i narzucającej pewne wzory życia przez propagowanie utartych formuł. Gombrowicz akcentował prawo jednostki do indywidualnego świata duchowego. Zbiór schematów i wzorców nazwał pisarz formą. Główny bohater utworu, Józio, jest młody, a młodość to stan wrogi wszelkiemu uporządkowaniu. Zostaje on wtłoczony przez profesora Pimkę w formę ucznia. W domu państwa Młodziaków zmaga się z formą nowoczesności. Uciekając od niej, zostaje wepchnięty w formę dworu szlacheckiego, skąd ucieka z Zosią jak romantyczny kochanek. Zatem każda próba buntu, ucieczki od formy, której podejmuje się Józio, sama staje się formą. Powieść zawiera refleksję o niemożności wyzwolenia się z form, o daremności wędrówki w poszukiwaniu kształtu, który można by uznać za autentyczny.
• Stanisław Ignacy Witkiewicz, „Szewcy” - to opowieść o rewolucji i władzy. Witkacy ukazuje w nim trójkę szewców buntujących się przeciwko niesprawiedliwości społecznej. Głównym myślicielem w zakładzie jest Sajetan Tempe, któremu towarzyszy dwójka młodych czeladników - Józek i Jędrek. Nie czują się spełnieni życiowo i nienawidzą swojego dotychczasowego życia. Rewolucja dla nich jest szansą na urealnienie swych marzeń o potędze i władzy. Wskutek puczu faszystowskiego prokuratora Roberta Scurvego, zamknięci w „sali przymusowej bezrobotności”, szewcy przyznają, że nigdy niczego nie pragnęli bardziej niż w tym momencie pracy. Zdesperowani szewcy pod wpływem prawdziwej "szewskiej pasji" niszczą więzienie i dokonują komunistycznej rebelii. Następnie dokonuje się rewolucja anarchistyczna za sprawą Hiperrobociarza, po której może tylko nastąpić ostateczny totalitaryzm Towarzyszy Abramowskiego i X. Witkacy ukazał bunt szewców przeciwnych niesprawiedliwym podziałom społecznym. Bunt Józka i Jędrka nie przynosi żadnych korzyści, odwrotnie komunistyczny przewrót szewców jest kolejnym krokiem ludzkości w stronę chaosu.
• Albert Camus, „Dżuma” - Bernard Rieux, główny bohater powieści jako lekarz ma świadomość, że dżumy nie pokona, a mimo to nie waha się jej sprzeciwić, podjąć z nią walki. Filozofia doktora stawia go po stronie ludzi, jego moralność i etyka zawodowa popychają go do walki z chorobą, walki, która wymaga dużego poświęcenia, pracy, a jej efekty są niewielkie. Rieux przyjmuje prometejską postawę, którą udowadnia, że nie należy być biernym w obliczu zagrożenia, że nie tylko, jako lekarz, jest się zobowiązanym dbać o drugiego człowieka znajdującego się w skrajnej potrzebie. To osoba silna, która swą zapałem, humanitaryzmem budzi podziw i szacunek, staje się wzorem. Bernard poświęca całą własną energię w walce z dżumą, dając tym samym przykład niesamowitej miłości wobec ludzi i wiary w siłę dobra, wiarę w człowieka. Rieux jest buntownikiem bezkompromisowo stawiającym czoło złu, cierpieniu, zarazie. Bierny nie pozostaje także Tarrou, który jako pierwszy zaproponował Bernardowi pomoc w walce z dżumą. Tarrou jak najbardziej prezentuje prometejską postawę, poświęca się dla ratowania życia zadżumionych, a w momencie, gdy choroba wycofuje się, zaraża się i umiera.
• Georg Orwell, „Folwark zwierzęcy” - to powieść – parabola, w której zwierzęta pracujące na farmie pana Jonesa, przeprowadzają rewolucję, buntują się przeciwko władzy człowieka, gnębieniu, wykorzystywaniu i nierówności. Rewolucja, mająca na celu poprawę życia i zbudowanie utopijnego państwa, kończy się zapanowaniem antyutopijnego ustroju, w którym są równi i równiejsi. Folwark, jako alegoria systemu totalitarnego i aluzja do przewrotu w Rosji, obnażające wszystkie wady tego ustroju i ostrzegająca przed jego skutkami, pokazuje, że bunt wymaga odwagi do zmian i siły w jego przeprowadzeniu, że niezadowolenie prowadzi do odnalezienia tej siły; inną sprawą jest natomiast to, że bunt, rewolucja, często „pożera własne dzieci”.
• George Orwell, „Rok 1984” - Winston Smith, bohater antyutopii Orwella to członek Partii Zewnętrznej pracujący, jako urzędnik Ministerstwa Prawdy, gdzie zajmuje się „poprawianiem” artykułów prasowych. Tam gdzie mieszka, panuje system totalitarny, władzę sprawuje oligarchiczna Partia, a społeczeństwo jest uciskane, osaczone, ulega indoktrynacji, ogłupiającej propagandzie, jest jak marionetki, proste do manipulowania dzięki wpojonej umiejętności „dwójmyślenia”. Na skutek tej manipulacji Partii, zaniknęły więzi międzyludzkie, dla Wielkiego Brata, który zastąpił Boga ludzie są w stanie zrobić wszystko. Smith, który, na co dzień ma styczność z mechanizmem działania Partii, pomimo lat spędzonych w ogłupiającym, codziennym kieracie stworzonym przez ideologów angsocu odczuwa brak miłości, budzi się w nim wrażliwość, tęsknota za serdecznością, ciepłymi relacjami rodzinnymi i towarzyskimi. Pamiętnik Smitha jest wyrazem jego buntu wobec systemu, w którym żyje. To jedyna ludzka rzecz, jaka pozostała Winstonowi z tym zakłamanym świecie. Cierpiący na owrzodzenie nogi, przeciętny, cichy Smith nie był w stanie, jak nikt z resztą w całej Oceanii, jawnie sprzeciwić się Partii. Winstonowi udaje się jednak nawiązać kontakt z O`Brienem, działaczem opozycji. Smith uwierzył, że świat się zmieni, że takich jak on jest więcej i wspólnymi siłami uda się im zniszczyć Partię. Okazuje się, że bunt Winstona Smitha od początku był skazany na klęskę - dziennik, o który tak skrupulatnie dbał został już dawno odkryty, a O`Brien to pracownik Ministerstwa Sprawiedliwości. Aresztuje Winstona, poddaje okrutnym torturom, jest zimny, bezwzględny i bardzo precyzyjny w swojej pracy. W imię obłędnej idei, Smith zostaje zmuszony do pokochania systemu.
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 - - 6 - - 7 - - 8 - - 9 - - 10 - - 11 -
Motyw buntu
Autor: Karolina Marlęga Serwis chroniony prawem autorskim• Witold Gombrowicz, „Ferdydurke” - pisarz tworzył w okresie rozwoju nowoczesnej cywilizacji, kształtującej i narzucającej pewne wzory życia przez propagowanie utartych formuł. Gombrowicz akcentował prawo jednostki do indywidualnego świata duchowego. Zbiór schematów i wzorców nazwał pisarz formą. Główny bohater utworu, Józio, jest młody, a młodość to stan wrogi wszelkiemu uporządkowaniu. Zostaje on wtłoczony przez profesora Pimkę w formę ucznia. W domu państwa Młodziaków zmaga się z formą nowoczesności. Uciekając od niej, zostaje wepchnięty w formę dworu szlacheckiego, skąd ucieka z Zosią jak romantyczny kochanek. Zatem każda próba buntu, ucieczki od formy, której podejmuje się Józio, sama staje się formą. Powieść zawiera refleksję o niemożności wyzwolenia się z form, o daremności wędrówki w poszukiwaniu kształtu, który można by uznać za autentyczny.
• Stanisław Ignacy Witkiewicz, „Szewcy” - to opowieść o rewolucji i władzy. Witkacy ukazuje w nim trójkę szewców buntujących się przeciwko niesprawiedliwości społecznej. Głównym myślicielem w zakładzie jest Sajetan Tempe, któremu towarzyszy dwójka młodych czeladników - Józek i Jędrek. Nie czują się spełnieni życiowo i nienawidzą swojego dotychczasowego życia. Rewolucja dla nich jest szansą na urealnienie swych marzeń o potędze i władzy. Wskutek puczu faszystowskiego prokuratora Roberta Scurvego, zamknięci w „sali przymusowej bezrobotności”, szewcy przyznają, że nigdy niczego nie pragnęli bardziej niż w tym momencie pracy. Zdesperowani szewcy pod wpływem prawdziwej "szewskiej pasji" niszczą więzienie i dokonują komunistycznej rebelii. Następnie dokonuje się rewolucja anarchistyczna za sprawą Hiperrobociarza, po której może tylko nastąpić ostateczny totalitaryzm Towarzyszy Abramowskiego i X. Witkacy ukazał bunt szewców przeciwnych niesprawiedliwym podziałom społecznym. Bunt Józka i Jędrka nie przynosi żadnych korzyści, odwrotnie komunistyczny przewrót szewców jest kolejnym krokiem ludzkości w stronę chaosu.
• Albert Camus, „Dżuma” - Bernard Rieux, główny bohater powieści jako lekarz ma świadomość, że dżumy nie pokona, a mimo to nie waha się jej sprzeciwić, podjąć z nią walki. Filozofia doktora stawia go po stronie ludzi, jego moralność i etyka zawodowa popychają go do walki z chorobą, walki, która wymaga dużego poświęcenia, pracy, a jej efekty są niewielkie. Rieux przyjmuje prometejską postawę, którą udowadnia, że nie należy być biernym w obliczu zagrożenia, że nie tylko, jako lekarz, jest się zobowiązanym dbać o drugiego człowieka znajdującego się w skrajnej potrzebie. To osoba silna, która swą zapałem, humanitaryzmem budzi podziw i szacunek, staje się wzorem. Bernard poświęca całą własną energię w walce z dżumą, dając tym samym przykład niesamowitej miłości wobec ludzi i wiary w siłę dobra, wiarę w człowieka. Rieux jest buntownikiem bezkompromisowo stawiającym czoło złu, cierpieniu, zarazie. Bierny nie pozostaje także Tarrou, który jako pierwszy zaproponował Bernardowi pomoc w walce z dżumą. Tarrou jak najbardziej prezentuje prometejską postawę, poświęca się dla ratowania życia zadżumionych, a w momencie, gdy choroba wycofuje się, zaraża się i umiera.
• Georg Orwell, „Folwark zwierzęcy” - to powieść – parabola, w której zwierzęta pracujące na farmie pana Jonesa, przeprowadzają rewolucję, buntują się przeciwko władzy człowieka, gnębieniu, wykorzystywaniu i nierówności. Rewolucja, mająca na celu poprawę życia i zbudowanie utopijnego państwa, kończy się zapanowaniem antyutopijnego ustroju, w którym są równi i równiejsi. Folwark, jako alegoria systemu totalitarnego i aluzja do przewrotu w Rosji, obnażające wszystkie wady tego ustroju i ostrzegająca przed jego skutkami, pokazuje, że bunt wymaga odwagi do zmian i siły w jego przeprowadzeniu, że niezadowolenie prowadzi do odnalezienia tej siły; inną sprawą jest natomiast to, że bunt, rewolucja, często „pożera własne dzieci”.
• George Orwell, „Rok 1984” - Winston Smith, bohater antyutopii Orwella to członek Partii Zewnętrznej pracujący, jako urzędnik Ministerstwa Prawdy, gdzie zajmuje się „poprawianiem” artykułów prasowych. Tam gdzie mieszka, panuje system totalitarny, władzę sprawuje oligarchiczna Partia, a społeczeństwo jest uciskane, osaczone, ulega indoktrynacji, ogłupiającej propagandzie, jest jak marionetki, proste do manipulowania dzięki wpojonej umiejętności „dwójmyślenia”. Na skutek tej manipulacji Partii, zaniknęły więzi międzyludzkie, dla Wielkiego Brata, który zastąpił Boga ludzie są w stanie zrobić wszystko. Smith, który, na co dzień ma styczność z mechanizmem działania Partii, pomimo lat spędzonych w ogłupiającym, codziennym kieracie stworzonym przez ideologów angsocu odczuwa brak miłości, budzi się w nim wrażliwość, tęsknota za serdecznością, ciepłymi relacjami rodzinnymi i towarzyskimi. Pamiętnik Smitha jest wyrazem jego buntu wobec systemu, w którym żyje. To jedyna ludzka rzecz, jaka pozostała Winstonowi z tym zakłamanym świecie. Cierpiący na owrzodzenie nogi, przeciętny, cichy Smith nie był w stanie, jak nikt z resztą w całej Oceanii, jawnie sprzeciwić się Partii. Winstonowi udaje się jednak nawiązać kontakt z O`Brienem, działaczem opozycji. Smith uwierzył, że świat się zmieni, że takich jak on jest więcej i wspólnymi siłami uda się im zniszczyć Partię. Okazuje się, że bunt Winstona Smitha od początku był skazany na klęskę - dziennik, o który tak skrupulatnie dbał został już dawno odkryty, a O`Brien to pracownik Ministerstwa Sprawiedliwości. Aresztuje Winstona, poddaje okrutnym torturom, jest zimny, bezwzględny i bardzo precyzyjny w swojej pracy. W imię obłędnej idei, Smith zostaje zmuszony do pokochania systemu.
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 - - 6 - - 7 - - 8 - - 9 - - 10 - - 11 -