Jesteś w:
Motyw śmierci
• „Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią” – utwór zawiera bardzo typowy jak dla tej epoki wizerunek śmierci. Autor spersonifikował ową postać jako postać kobiety w trakcie rozkładu; „chuda, blada, żółte lice…z oczu płynie krwawa rosa”. Śmierć przekazuje przesłanie, iż jest nieunikniona i sprawiedliwa, dotrze do wszystkich ludzi, niezależnie od stanu społecznego, każdego odnajdzie niezależnie od miejsca pobytu. Jest także wyrocznią moralną- ocenia, przestrzega i grozi karą za niecne czyny.
• Treny, Jan Kochanowski - renesansowy poeta napisał cykl dziewiętnastu utworów po śmierci ukochanej córki Urszuli. „Treny” nie służą przesadnemu wychwalaniu zasług zmarłego, lecz stanowią niezwykle poruszające studium ludzkiego cierpienia spowodowanego zetknięciem ze śmiercią. „Treny” miały być literackim pomnikiem wystawionym zmarłej dziecinie, jednak to nie Urszulka jest główną postacią cyklu, lecz bolejący, zrozpaczony ojciec. Ukazany jest tutaj skutek działania śmierci oraz bezradność człowieka wobec jej potęgi. Bunt i cierpienie, które dotknęło ojca po śmierci córki Urszulki doprowadziło do załamania ówczesnego poglądu poety. Wobec śmierci i przemijalności Kochanowski jest bezradny. W trenie IV tęskniący Ojciec zwraca się do śmierci w następujący sposób: „Zgwałciłaś, niepobożna Śmierci, oczy moje, Żem widział umierając miłe dziecię swoje!”. Metaforyka owocu użyta jest w Trenie V, gdzie Urszulka przyrównana jest do małej oliwki, którą „sadownik podciął skwapliwy” oraz w Trenie XII, w którym przyrównana została do bujnego, lecz niedojrzałego kłosa, złamanego przed okresem żniwa. Przerażającą perspektywę śmierci w Trenie VII ukazanej jako sen wyrażają 3 epitety: żelazny, twardy, nieprzespany.
• „Hamlet”, Wiliam Szekspir - tytułowy bohater zastanawia się w nim nad sensem życia i śmierci. Jest pesymistą, który wylicza przeciwności losu „gwałty ciemiężców, nadętość pyszałków, męki wzgardzonych uczuć, opieszałość Prawa, bezczelność władzy, i kopniaki, Którymi byle zero upokarza… ”. Temu niezbyt ciekawemu życiu przeciwstawia śmierć - „sen, Uśmierza boleść serca i tysiące Tych wstrząsów, które dostają się ciału W spadku natury...”. Samobójstwo staje się wybawieniem od potulnie przecierpianego życia. Na przeszkodzie jednak stoi „Obawa przed tym, co będzie po śmierci, Przed nieobecną w atlasach krainą, Skąd żaden jeszcze odkrywca nie wrócił…”. Według Hamleta świadomość czyni nas tchórzami, a refleksja „plącze szyki” i zmusza do życia.
• „Krótkość żywota”, Daniel Naborowski - autor ukazał w swoim utworze przemijalność. Jego zdaniem ludzka egzystencja jest tylko drogą ku śmierci. Nic nie trwa wiecznie, każdy dzień przynosi niepewność. Wszystko, co ziemskie, to marność, ponieważ rzeczy doczesne ulegają przemijaniu. Całe życie ludzkie jest tylko dążeniem do śmierci („kolebka grobem”, matka mogiłą”).
• „Cierpienia młodego Wertera”, Johann Wolfgang Goethe – główny bohater jest młodym, wrażliwym mężczyzną, kochającym literaturę i przyrodę. Pewnego razu wyjeżdża na wieś by odpocząć. Tam zakochuje się w Lotcie. Niestety jest ona już zaręczona z Albertem, co blokuje Werterowi drogę do jej serca. Spotkania, a nawet myśli o Lotcie stają się dla Wertera nie tylko źródłem wielkiego szczęścia, ale także ogromnego cierpienia. Przeżywa ból świata - „Weltshmertz”, którego wynikiem jest melancholia, załamanie i depresja. Ostatecznie decyduje się na popełnienie samobójstwa, które, jak uważa, będzie nie tylko dla niego, ale także dla Lotty i Alberta ukojeniem, o czym pisze w swoim ostatnim liście: „Albercie, ale mi przebacz! Zburzyłem Twój spokój domowy (…) Bądźcie szczęśliwi przez moją śmierć!”.
• „Dziady” cz. II, Adam Mickiewicz - poeta opisał staropolski obrzęd. W dzień wigilii Wszystkich Świętych, 31 października w cmentarnej kaplicy gromadzą się mieszkańcy wsi, by przywołać zmarłych, którzy nie mogą wstąpić do nieba. Każdy z duchów, po śmierci, mimo, że nie trafił do nieba lub piekła, prowadzi nowe życie. Dzieci są wiecznie znudzone, Zły Pan nie może nic zjeść, Zosia nie może dotknąć ziemi, a Widmo cierpi. Śmierć w ich wypadku nie była końcem, lecz była początkiem nowego życia.
• „Dziady” cz. III, Adam Mickiewicz - autor ukazał wizję bohaterskiej śmierci bojowników – patriotów. Ukazał historię narodu polskiego, głównie proces filomatów i filaretów, który miał miejsce w latach 1823-1824. Mickiewicz ukazał martyrologię narodu i beznadziejność sytuacji, w jakiej się znalazł. Ogrom ofiar, bezwzględność wobec zatrzymanych, nieludzkie warunki bytowania w więzieniach, tortury i zsyłki na Syberię skutkowały nieustannym cierpieniem całego narodu.
• „Konrad Wallenrod”, Adama Mickiewicz - w ostatnich scenach tytułowy bohater wie, że śmierć jest nieunikniona, jednak, aby nie zostać zabitym przez wroga popełnia samobójstwo:
„Z dobytym mieczem Alf czekał spotkania,
Lecz coraz blednie, pochyla się, słania;
(…)Rzekł, spojrzał w okno i bez czucia pada,
(...)
I przy tym blasku widać Alfa oczy,
Już pobielały - i światło zagasło. ”
Konrad wypija truciznę i umiera, w ten sposób omija go śmierć z rąk znienawidzonych Krzyżaków. W chwili jego śmierci, kiedy lampa gaśnie, umiera też kochająca go Aldona.
• „Śmierć pułkownika”, Adam Mickiewicz - autor ukazał w wierszu ostatnie chwile życia Emilii Plater, w których żegna się ze wszystkim, co było jej drogie:
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 - - 6 - - 7 - - 8 - - 9 - - 10 - - 11 -
Motyw śmierci w literaturze, malarstwie i filmie
Autor: Karolina Marlęga Serwis chroniony prawem autorskim• „Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią” – utwór zawiera bardzo typowy jak dla tej epoki wizerunek śmierci. Autor spersonifikował ową postać jako postać kobiety w trakcie rozkładu; „chuda, blada, żółte lice…z oczu płynie krwawa rosa”. Śmierć przekazuje przesłanie, iż jest nieunikniona i sprawiedliwa, dotrze do wszystkich ludzi, niezależnie od stanu społecznego, każdego odnajdzie niezależnie od miejsca pobytu. Jest także wyrocznią moralną- ocenia, przestrzega i grozi karą za niecne czyny.
Motyw śmierci w literaturze renesansu
• Treny, Jan Kochanowski - renesansowy poeta napisał cykl dziewiętnastu utworów po śmierci ukochanej córki Urszuli. „Treny” nie służą przesadnemu wychwalaniu zasług zmarłego, lecz stanowią niezwykle poruszające studium ludzkiego cierpienia spowodowanego zetknięciem ze śmiercią. „Treny” miały być literackim pomnikiem wystawionym zmarłej dziecinie, jednak to nie Urszulka jest główną postacią cyklu, lecz bolejący, zrozpaczony ojciec. Ukazany jest tutaj skutek działania śmierci oraz bezradność człowieka wobec jej potęgi. Bunt i cierpienie, które dotknęło ojca po śmierci córki Urszulki doprowadziło do załamania ówczesnego poglądu poety. Wobec śmierci i przemijalności Kochanowski jest bezradny. W trenie IV tęskniący Ojciec zwraca się do śmierci w następujący sposób: „Zgwałciłaś, niepobożna Śmierci, oczy moje, Żem widział umierając miłe dziecię swoje!”. Metaforyka owocu użyta jest w Trenie V, gdzie Urszulka przyrównana jest do małej oliwki, którą „sadownik podciął skwapliwy” oraz w Trenie XII, w którym przyrównana została do bujnego, lecz niedojrzałego kłosa, złamanego przed okresem żniwa. Przerażającą perspektywę śmierci w Trenie VII ukazanej jako sen wyrażają 3 epitety: żelazny, twardy, nieprzespany.
• „Hamlet”, Wiliam Szekspir - tytułowy bohater zastanawia się w nim nad sensem życia i śmierci. Jest pesymistą, który wylicza przeciwności losu „gwałty ciemiężców, nadętość pyszałków, męki wzgardzonych uczuć, opieszałość Prawa, bezczelność władzy, i kopniaki, Którymi byle zero upokarza… ”. Temu niezbyt ciekawemu życiu przeciwstawia śmierć - „sen, Uśmierza boleść serca i tysiące Tych wstrząsów, które dostają się ciału W spadku natury...”. Samobójstwo staje się wybawieniem od potulnie przecierpianego życia. Na przeszkodzie jednak stoi „Obawa przed tym, co będzie po śmierci, Przed nieobecną w atlasach krainą, Skąd żaden jeszcze odkrywca nie wrócił…”. Według Hamleta świadomość czyni nas tchórzami, a refleksja „plącze szyki” i zmusza do życia.
Śmierć w literaturze baroku
• „Krótkość żywota”, Daniel Naborowski - autor ukazał w swoim utworze przemijalność. Jego zdaniem ludzka egzystencja jest tylko drogą ku śmierci. Nic nie trwa wiecznie, każdy dzień przynosi niepewność. Wszystko, co ziemskie, to marność, ponieważ rzeczy doczesne ulegają przemijaniu. Całe życie ludzkie jest tylko dążeniem do śmierci („kolebka grobem”, matka mogiłą”).
Motyw śmierci w literaturze romantyzmu
• „Cierpienia młodego Wertera”, Johann Wolfgang Goethe – główny bohater jest młodym, wrażliwym mężczyzną, kochającym literaturę i przyrodę. Pewnego razu wyjeżdża na wieś by odpocząć. Tam zakochuje się w Lotcie. Niestety jest ona już zaręczona z Albertem, co blokuje Werterowi drogę do jej serca. Spotkania, a nawet myśli o Lotcie stają się dla Wertera nie tylko źródłem wielkiego szczęścia, ale także ogromnego cierpienia. Przeżywa ból świata - „Weltshmertz”, którego wynikiem jest melancholia, załamanie i depresja. Ostatecznie decyduje się na popełnienie samobójstwa, które, jak uważa, będzie nie tylko dla niego, ale także dla Lotty i Alberta ukojeniem, o czym pisze w swoim ostatnim liście: „Albercie, ale mi przebacz! Zburzyłem Twój spokój domowy (…) Bądźcie szczęśliwi przez moją śmierć!”.
• „Dziady” cz. II, Adam Mickiewicz - poeta opisał staropolski obrzęd. W dzień wigilii Wszystkich Świętych, 31 października w cmentarnej kaplicy gromadzą się mieszkańcy wsi, by przywołać zmarłych, którzy nie mogą wstąpić do nieba. Każdy z duchów, po śmierci, mimo, że nie trafił do nieba lub piekła, prowadzi nowe życie. Dzieci są wiecznie znudzone, Zły Pan nie może nic zjeść, Zosia nie może dotknąć ziemi, a Widmo cierpi. Śmierć w ich wypadku nie była końcem, lecz była początkiem nowego życia.
• „Dziady” cz. III, Adam Mickiewicz - autor ukazał wizję bohaterskiej śmierci bojowników – patriotów. Ukazał historię narodu polskiego, głównie proces filomatów i filaretów, który miał miejsce w latach 1823-1824. Mickiewicz ukazał martyrologię narodu i beznadziejność sytuacji, w jakiej się znalazł. Ogrom ofiar, bezwzględność wobec zatrzymanych, nieludzkie warunki bytowania w więzieniach, tortury i zsyłki na Syberię skutkowały nieustannym cierpieniem całego narodu.
• „Konrad Wallenrod”, Adama Mickiewicz - w ostatnich scenach tytułowy bohater wie, że śmierć jest nieunikniona, jednak, aby nie zostać zabitym przez wroga popełnia samobójstwo:
„Z dobytym mieczem Alf czekał spotkania,
Lecz coraz blednie, pochyla się, słania;
(…)Rzekł, spojrzał w okno i bez czucia pada,
(...)
I przy tym blasku widać Alfa oczy,
Już pobielały - i światło zagasło. ”
Konrad wypija truciznę i umiera, w ten sposób omija go śmierć z rąk znienawidzonych Krzyżaków. W chwili jego śmierci, kiedy lampa gaśnie, umiera też kochająca go Aldona.
• „Śmierć pułkownika”, Adam Mickiewicz - autor ukazał w wierszu ostatnie chwile życia Emilii Plater, w których żegna się ze wszystkim, co było jej drogie:
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 - - 6 - - 7 - - 8 - - 9 - - 10 - - 11 -