Motyw Polski i Polaków

Autor: Karolina Marlęga Serwis chroniony prawem autorskim

Spis treści

• „Trylogia”, Henryk Sienkiewicz – autor tworząc trzy częśi przedstawił wyidealizowany portret Polaków. Polscy rycerze są waleczni, choć mają wiele wad, w chwilach zagrożenia potrafią się zdobyć na niezwykła odwagę i bohaterstwo. Polska to kraj, który nękają liczne nieszczęścia, ale z każdego upadku potrafi się podnieść dzięki swoim obywatelom. Sienkiewicz podtrzymuje stereotyp Polaka-katolika. Na przykład w „Potopie” zdrajcy to w przeważającej części innowiercy.

• „Wesele”, Stanisław Wyspiański - w bronowickiej chacie zgromadzone zostały dwie, najważniejsze według autora, warstwy społeczne: inteligencja i chłopi. Już pierwsza scena aktu I ukazuje obraz obydwu grup. Dziennikarz uważa się za lepszego, dlatego zwraca się do Czepca z ironią, traktując go jak osobę ograniczoną, mającą rozeznanie tylko w tym, co dzieje się na wsi. Twierdzi, że chłopi powinni urzeczywistniać ideę „wsi spokojnej” Kochanowskiego i nie mieszać się do polityki. W akcie II ukazuje się Upiór, czyli Jakub Szela, przywódca rzezi galicyjskiej. Rozmawia z Dziadem, który doskonale pamięta te krwawe wydarzenia i nie wierzy w zjednoczenie inteligencji z chłopami. Radczyni, reprezentująca inteligencję, czyli klasę społeczną uważającą się za lepszą, wykazuje się kompletnym brakiem znajomości realiów i problemów wsi. Wyspiański krytykuje chłopomanię, która jest wynikiem przemijającej mody. O tym, że jest to tylko pozorne zbliżenie się inteligencji i chłopstwa, świadczy ukazanie się Hetmana, czyli Franciszka Ksawerego Branickiego - symbolu zdrady narodowej.

W scenie I Czepiec krytykuje bierność inteligencji, stwierdzając: „pany dużo by już mogli mieć, ino oni nie chcom chcieć.”. Wyspiański ocenia również chłopów, mających także o sobie i swojej klasie wysokie mniemanie. Mieszkańcy wsi zachowują się głośno, są radośni, pełni życia, skłonni do bójek i pijaństwa. Chłopi chcą walczyć o Polskę, potrzebują jednak przywódcy, który ich poprowadzi. Panowie natomiast postrzegają mieszkańców wsi stereotypowo, mają o nich fałszywe zdanie. Wyspiański ukazuje niedojrzałość do walki obydwu grup społecznych do walki. Inteligencja została przedstawiona jako nieodpowiedzialna, niezdolna do wielkiego czynu warstwa społeczna. Krytyczne spojrzenie na chłopów wynika z ich lekkomyślności, egoizmu, próżności i przywiązania do dóbr materialnych, co symbolizuje wspomniana już wcześniej czapka z pawimi piórami. Dramat jest zakończony symbolicznym chocholim tańcem, który oznacza niemoc, marazm i uśpienie społeczeństwa.

• „Chłopi”, Władysław Stanisław Reymont - powieść ukazuje przemijanie pewnej epoki i tradycyjnych stosunków kształtowanych na polskiej wsi przez stulecia, zatem rejestruje istotne zmiany obyczajowe. Ów proces rozpoczęło uwłaszczenie chłopów, przyspieszyły parcelacja majątków, emigracja zarobkowa ze wsi, kolonizacja niemiecka spychająca w przeszłość świat i jego obyczajowość, czego uogólnieniem były Lipce. Epopeja Reymonta nakierowana jest na pełne utrwalenie rzeczywistości wsi polskiej u progu XX wieku. Lipce ukazane zostały w sposób przekrojowy. Poznajemy zarówno gospodarstwa najzamożniejszych rolników, ale też życie wiejskich nędzarzy - chałupników, komorników czy tylko parobków. „Chłopi” to przede wszystkim opis życia wiejskiej zbiorowości. Autor prowadzi nas przez całoroczny cykl wiejskiego życia. Poznajemy sposoby obchodzenia świąt kościelnych, ludowe zabawy, domowe zajęcia.

• „Przedwiośnie”, Stefan Żeromski - autor stara się udzielić odpowiedzi na to pytanie. W powieści pojawiają się dwie koncepcje rozwoju sytuacji w kraju. Pierwsza z nich postuluje wprowadzenie stopniowych reform na drodze ewolucji: rozwój struktur państwowych, uzdrowienie gospodarki i zbudowanie oświaty, spółdzielczości, mocnych fundamentów kraju, wzmocnienie obronności ojczyzny i poszanowanie prawa. Druga koncepcja głosi konieczność komunistycznego przewrotu. Cezary Baryka, główny bohater utworu, wykazuje postawę sceptyczną wobec obu tych koncepcji. Przekonał się, że w młodym niepodległym kraju jest wiele nieszczęść, krzywdy ludzkiej i niesprawiedliwości. Rozczarował go również mit o szklanych domach, utopijny obraz dobrobytu w wolnej Polsce. Zarzuca Lulkowi, że zbyt wolne wprowadzenie reform okaże się nieskuteczne, a proponowane przez rząd zmiany nie wpłyną na poprawę warunków życia najuboższych. Zdecydowanie odrzuca również drogę przewrotu komunistycznego. Rozumie, że klasa robotnicza nie potrafi sięgnąć po władzę, gdyż sama jest zdegenerowana i nieprzygotowana do rządzenia. Mimo to, nie mogąc pogodzić się z prześladowaniem mniejszości narodowych i stosowaniem politycznego terroru, decyduje się stanąć na czele robotniczego pochodu protestacyjnego.

• „Granica”, Zofia Nałkowska – na przykładzie Zenona Ziembiewicza autorka sugeruje, iż Polska lat trzydziestych jest krajem, w którym władza należy do karierowiczów i ludzi pozbawionych skrupułów. Palące problemy społeczne przez lata niepodległości nie zostały rozwiązane, za to powiększyły się majątki tych, którzy nie mieli skrupułów. Nałkowska na przykładzie Boleborza i rodziców Zenona pokazuje upadek dawnego ziemiaństwa i szlacheckich rodów.

• „Opowiadania”, Tadeusz Borowski - były więzień Oświęcimia swoje doświadczenia i obserwacje obozowe przedstawił w cyklu opowiadań. W obozach nie liczy się naród, lecz jednostka. Zło jest silniejsze. Zlagrowany Polak nie jest w stanie z nim wygrać, musi się podporządkować, by przetrwać. Udaje się to nielicznym - kosztem utraty moralności i nieludzkich cierpień, jak Tadeuszowi.

• „Pieśń o żołnierzach z Westerplatte”, Konstanty Ildefons Gałczyński - wiersz jest hołdem złożonym bohaterskiej załodze żołnierzy broniących półwyspu wchodzącego w skład portu w Gdańsku. Ich przykład świadczy o tym, że nawet małymi siłami można wiele zdziałać w imię wielkiego, patriotycznego celu. Utwór miał być pocieszeniem po poniesionej klęsce. Wiersz kończy zapowiedź, że w przyszłości obrońcy Westerplatte z zaświatów jeszcze raz wrócą z nieba na ziemię i wspomogą walczących.
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 - - 6 - - 7 - - 8 - - 9 -