Jesteś w:
Motyw przemiany
• „Granica” Zofia Nałkowska - powieść zawiera w sobie obszerne studium psychiki ludzkiej, moralności i stosunków społecznych. Przemiana Zenona Ziembiewicza ma charakter negatywny, w istocie jest on postacią tragiczną. Jako młody chłopak wyjechał do miasta aby się uczyć, przez co poszerzyły się jego horyzonty i w innym świetle, prawdziwym świetle, widział swoich rodziców. Zdał sobie sprawę z ich głupoty, nieróbstwa i prymitywności. Za wszelką cenę chciał więc uciec od tego schematu, który nazywał kompleksem boleborzańskim. W tym celu wyjechał na studia do Paryża. Wierzył że własną pracą może uczynić wiele dobrego. Jednak gdy skończyły mu się pieniądze a rodzice nie mogli mu pomóc musiał się zwrócić do Czechlińskiego, zaczął pisać artykuły niezgodne z jego poglądami, a już na pewno niezgodne z prawdą. Nadal wierzył jednak że jest to jedynie droga do celu. Z czasem jednak zaczął się stawać tym przed czym uciekał, stawał się swoim ojcem, nie mógł powstrzymać swoich popędów, wdał się w romans z Justyną, do czego niemal namawiała go jego matka. Chcąc walczyć z kłamstwem, korupcją i obłudą polityczną sam zaczął ich używać jako narzędzia w drodze do kariery. Nie tylko zatracił swe ideały ale nie zdawał sobie z tego sprawy, z zadowoleniem zauważał jak szerokie są granice jego moralności, jak bardzo może manipulować swoimi uczuciami. Ziembiewicz prezentuje ten rodzaj przemiany który jest trudny do interpretacji i do określenia jej przyczyn, bowiem jest to przemiana wsteczna, nie rozwija osobowości lecz powoduje jej destrukcję.
• „Dżuma”, Albert Camus - Raymond Rambert jest dziennikarzem, który znalazł się w Oranie tuż przed wybuchem epidemii i został tu przymusowo zatrzymany. Jest to człowiek energiczny, porywczy, domagający się uznawania jego praw, można nawet powiedzieć, że cechuje go egoizm. Nie jest w stanie pogodzić się z izolacją, bardzo tęskni za ukochaną kobietą i za rodzinnym Paryżem. Jego stosunek do nieszczęścia, jakim była dżuma, zmienia się jednak w toku akcji powieści. Początkowo uważał, że dżuma nie jest jego sprawą, i nie chciał wstąpić do organizacji sanitarnych. Określał to jako niepotrzebne bohaterstwo. Zmienił jednak zdanie, gdy dowiedział się, że doktor Rieux, ten, który przecież cały swój czas poświęca zadżumionym, ma żonę, którą kocha i od której jest rozłączony. Angażuje się bardzo w pomoc sanitarną, poświęca temu mnóstwo swojego czasu i energii, a w ostatniej chwili rezygnuje z ucieczki. Rambert wyzwolił się ze swojego egoizmu, a do tego na koniec osiągnął to, czego pragnął – przeżył i spotkał się z ukochaną. Przeszedł, więc próbę dżumy, a jednocześnie osiągnął osobiste szczęście.
• „Inny świat”, Gustaw Herling-Grudziński - okrutna rzeczywistość sowieckich łagrów, określona została przez autora jako „inny świat” - taki, w którym zanikają wszelkie normy moralne, a liczy się tylko bezwzględna walka o przetrwanie. W obozie człowiek zamieniał się w zwierzę, kierujące się najbardziej prymitywnymi instynktami. Miał na to wpływ szereg czynników. Pierwszym był głód, połączony z nadludzkim wręcz wysiłkiem fizycznym. Równie paraliżujący był strach przed śmiercią z przepracowania, choroby lub zwykłego kaprysu strażnika. Z godności odzierały więźniów ciasnota i brak snu. Nic więc dziwnego, że w takich warunkach uwięzieni przestawali być ludźmi. Ich postępowaniem kierowały instynkty: przetrwania i samozachowawczy. Niezwykle silnymi okazały się potrzeby biologiczne: zaspokojenia głodu, snu, popyt seksualny. Ludzie niegdyś uczciwi, dopuszczali się kradzieży. Nawet najlepsi przyjaciele donosili na siebie w strachu przed zmniejszeniem racji żywnościowej czy przeniesieniem do gorszego baraku. Brak solidarności prowadził do okrutnych samosądów. Kobiety sprzedawały się za kromkę chleba. W Jercewie zanikały również uczucia międzyludzkie. Ci, których niegdyś łączyło uczucie, stawali się wrogami. Przyjaciele donosili na siebie, a namiastkę miłości stanowiły ordynarne akty płciowe.
We wstępie można odwołać się do licznych definicji przemiany bądź metamorfozy lub do filozofii, która zajmuje się tym zagadnieniem:
• „Słownik mitów i tradycji kultury” autorstwa Władysława Kopalińskiego definiuje metamorfozę jako przeobrażenie się, przekształcenie z jednej formy w inną, co może być rozumiane jako zmiana wyglądu zewnętrznego. „Słownik motywów literackich” dodaje że jest to stanie się innym niż poprzednio, zmiana charakteru. Kopaliński odsyła nas również do dzieł antycznych których tematem były cudowne przemiany, jako przykład podaje przemianę towarzyszy Odyseusza w świnie na Wyspie Słońca, lecz jako największych antycznych ekspertów od metamorfoz podaje Owidiusza i Apulejusza.
• Problematyką przemiany zajmował się w pewnym sensie Carl Gustav Jung, który wiele swoich teorii oparł na własnym przykładzie. Według niego, przemiana osobowości, którą sam nazwał procesem indywidualizacji, polega z grubsza rzecz biorąc na dezintegracji aktualnego, ukształtowanego „ja”, która po kilku etapach prowadziła do reintegracji na nowym, wyższym poziomie świadomości. Jung rozwija ten aspekt, traktując przemianę nie tylko jako rozwój osobowości ale również oddziaływanie i konflikt między świadomą i nieświadomą częścią psychiki. Ową transcendującą świadomością jest jaźń, centrum naszej psychiki, początek a zarazem cel jej rozwoju. Z jaźni wyłania się ego człowieka, które Jung definiuje jako: „zespół wyobrażeń, który stanowi centrum pola świadomości i posiada wysoki stopień ciągłości i tożsamości”.
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 - - 6 - - 7 -
Motyw przemiany
Autor: Karolina Marlęga Serwis chroniony prawem autorskim• „Granica” Zofia Nałkowska - powieść zawiera w sobie obszerne studium psychiki ludzkiej, moralności i stosunków społecznych. Przemiana Zenona Ziembiewicza ma charakter negatywny, w istocie jest on postacią tragiczną. Jako młody chłopak wyjechał do miasta aby się uczyć, przez co poszerzyły się jego horyzonty i w innym świetle, prawdziwym świetle, widział swoich rodziców. Zdał sobie sprawę z ich głupoty, nieróbstwa i prymitywności. Za wszelką cenę chciał więc uciec od tego schematu, który nazywał kompleksem boleborzańskim. W tym celu wyjechał na studia do Paryża. Wierzył że własną pracą może uczynić wiele dobrego. Jednak gdy skończyły mu się pieniądze a rodzice nie mogli mu pomóc musiał się zwrócić do Czechlińskiego, zaczął pisać artykuły niezgodne z jego poglądami, a już na pewno niezgodne z prawdą. Nadal wierzył jednak że jest to jedynie droga do celu. Z czasem jednak zaczął się stawać tym przed czym uciekał, stawał się swoim ojcem, nie mógł powstrzymać swoich popędów, wdał się w romans z Justyną, do czego niemal namawiała go jego matka. Chcąc walczyć z kłamstwem, korupcją i obłudą polityczną sam zaczął ich używać jako narzędzia w drodze do kariery. Nie tylko zatracił swe ideały ale nie zdawał sobie z tego sprawy, z zadowoleniem zauważał jak szerokie są granice jego moralności, jak bardzo może manipulować swoimi uczuciami. Ziembiewicz prezentuje ten rodzaj przemiany który jest trudny do interpretacji i do określenia jej przyczyn, bowiem jest to przemiana wsteczna, nie rozwija osobowości lecz powoduje jej destrukcję.
• „Dżuma”, Albert Camus - Raymond Rambert jest dziennikarzem, który znalazł się w Oranie tuż przed wybuchem epidemii i został tu przymusowo zatrzymany. Jest to człowiek energiczny, porywczy, domagający się uznawania jego praw, można nawet powiedzieć, że cechuje go egoizm. Nie jest w stanie pogodzić się z izolacją, bardzo tęskni za ukochaną kobietą i za rodzinnym Paryżem. Jego stosunek do nieszczęścia, jakim była dżuma, zmienia się jednak w toku akcji powieści. Początkowo uważał, że dżuma nie jest jego sprawą, i nie chciał wstąpić do organizacji sanitarnych. Określał to jako niepotrzebne bohaterstwo. Zmienił jednak zdanie, gdy dowiedział się, że doktor Rieux, ten, który przecież cały swój czas poświęca zadżumionym, ma żonę, którą kocha i od której jest rozłączony. Angażuje się bardzo w pomoc sanitarną, poświęca temu mnóstwo swojego czasu i energii, a w ostatniej chwili rezygnuje z ucieczki. Rambert wyzwolił się ze swojego egoizmu, a do tego na koniec osiągnął to, czego pragnął – przeżył i spotkał się z ukochaną. Przeszedł, więc próbę dżumy, a jednocześnie osiągnął osobiste szczęście.
• „Inny świat”, Gustaw Herling-Grudziński - okrutna rzeczywistość sowieckich łagrów, określona została przez autora jako „inny świat” - taki, w którym zanikają wszelkie normy moralne, a liczy się tylko bezwzględna walka o przetrwanie. W obozie człowiek zamieniał się w zwierzę, kierujące się najbardziej prymitywnymi instynktami. Miał na to wpływ szereg czynników. Pierwszym był głód, połączony z nadludzkim wręcz wysiłkiem fizycznym. Równie paraliżujący był strach przed śmiercią z przepracowania, choroby lub zwykłego kaprysu strażnika. Z godności odzierały więźniów ciasnota i brak snu. Nic więc dziwnego, że w takich warunkach uwięzieni przestawali być ludźmi. Ich postępowaniem kierowały instynkty: przetrwania i samozachowawczy. Niezwykle silnymi okazały się potrzeby biologiczne: zaspokojenia głodu, snu, popyt seksualny. Ludzie niegdyś uczciwi, dopuszczali się kradzieży. Nawet najlepsi przyjaciele donosili na siebie w strachu przed zmniejszeniem racji żywnościowej czy przeniesieniem do gorszego baraku. Brak solidarności prowadził do okrutnych samosądów. Kobiety sprzedawały się za kromkę chleba. W Jercewie zanikały również uczucia międzyludzkie. Ci, których niegdyś łączyło uczucie, stawali się wrogami. Przyjaciele donosili na siebie, a namiastkę miłości stanowiły ordynarne akty płciowe.
Motyw przemiany - propozycje wstępu
We wstępie można odwołać się do licznych definicji przemiany bądź metamorfozy lub do filozofii, która zajmuje się tym zagadnieniem:
• „Słownik mitów i tradycji kultury” autorstwa Władysława Kopalińskiego definiuje metamorfozę jako przeobrażenie się, przekształcenie z jednej formy w inną, co może być rozumiane jako zmiana wyglądu zewnętrznego. „Słownik motywów literackich” dodaje że jest to stanie się innym niż poprzednio, zmiana charakteru. Kopaliński odsyła nas również do dzieł antycznych których tematem były cudowne przemiany, jako przykład podaje przemianę towarzyszy Odyseusza w świnie na Wyspie Słońca, lecz jako największych antycznych ekspertów od metamorfoz podaje Owidiusza i Apulejusza.
• Problematyką przemiany zajmował się w pewnym sensie Carl Gustav Jung, który wiele swoich teorii oparł na własnym przykładzie. Według niego, przemiana osobowości, którą sam nazwał procesem indywidualizacji, polega z grubsza rzecz biorąc na dezintegracji aktualnego, ukształtowanego „ja”, która po kilku etapach prowadziła do reintegracji na nowym, wyższym poziomie świadomości. Jung rozwija ten aspekt, traktując przemianę nie tylko jako rozwój osobowości ale również oddziaływanie i konflikt między świadomą i nieświadomą częścią psychiki. Ową transcendującą świadomością jest jaźń, centrum naszej psychiki, początek a zarazem cel jej rozwoju. Z jaźni wyłania się ego człowieka, które Jung definiuje jako: „zespół wyobrażeń, który stanowi centrum pola świadomości i posiada wysoki stopień ciągłości i tożsamości”.
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 - - 6 - - 7 -