Jesteś w:
Motyw samotności
Samotność definiuje się jako poczucie braku satysfakcjonujących związków z innymi lub też jako głęboki brak satysfakcji z tych relacji społecznych, które się już posiada. To ujemne emocje wywołane przez ów brak, a także dojmujące pragnienie jakiejkolwiek bądź głębszej bliskości z innymi osobami. Samotność to zjawisko, które ma swój wymiar czasowy. Może być ona chroniczna, tj. trwać latami lub nawet przez całe życie, albo też występować wyłącznie przejściowo, w chwilach zerwania więzi miłości lub przyjaźni a także w warunkach utraty bliskiej osoby.
Uczucie samotności charakteryzuje się w literaturze jako przykre i niepożądane, jako coś co uniemożliwia osiągnięcie szczęścia lub wręcz czyni człowieka nieszczęśliwym. Brak głębokich związków międzyludzkich prowadzi do poczucia wyobcowania i niespełnienia. W utworach literackich zwykle ukazywano osoby samotne jako te poszukujące sensu egzystencji, niezadowolone z codziennego życia, dążące do wielu celów. Można być też samotnym pośród tłumu ludzi, czuć się wyobcowanym spośród towarzyszy.
Bohaterowie w ten sposób odczuwający samotność to jednostki wyjątkowe, mające inne niż większość poglądy, najczęściej odrzucane i pogardliwie traktowane przez ogół. W literaturze byli też bohaterowie, którzy wybrali samotne życie. Ich decyzja została spowodowana chęcią zrealizowania jakiegoś celu, np. walka o niepodległość ojczyzny lub respektowanie praw moralnych. Uważali, że tylko w samotności są w stanie całkowicie poświęcić się realizowaniu wyznaczonego zadania.
• „Antygona”, Sofokles - tytułowa bohaterka tragedii Sofoklesa boryka się z problemem wyobcowania. Antygona jest osamotniona w swoim działaniu, nikt nie podziela jej poglądów, ani jej nie pomaga. Kiedy bohaterka prosi o pomoc swoją siostrę Ismenę, spotyka się z odmową. Nie poddaje się i samotnie podejmuje działanie. Jest osobą zdeterminowaną i nie odczuwa strachu wobec konsekwencji swojego działania. Bohaterka nie wyrzekła się swoich ideałów, nawet w obliczu śmierci. Samotnie musiała znosić strach i cierpienie. Do końca była jednak przekonana o słuszności swojego wyboru.
• „Treny”, Jan Kochanowski - dramat osieroconego ojca ujęty został w cyklu XIX trenów, które w artystyczny sposób ukazują uczucia i pustkę Kochanowskiego. „Treny” stanowią pamiętnik cierpień Jana Kochanowskiego. Tren VIII Stanowi monolog skierowany do zmarłej. Rozpoczyna się od apostrofy do Urszulki - „Wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim. Moja droga Urszulo, tym zniknieniem swoim..” Oddana jest atmosfera czarnoleskiego domu, w którym panują pustki. Strata rodziców obrana jest w słowa „pełno nas, a jakoby nie było..” W kolejnych trenach Kochanowski wypowiada się już nie tylko jak bolejący i cierpiący ojciec, ale też jako filozof i myśliciel, który zwątpił w renesansowe idee.
• „Cierpienia młodego Wertera”, Johann Wolfgang Goethe - Werter to człowiek samotny z wielu przyczyn, jednak najczęściej on sam te przyczyny prowokuje. Pragnie dokładnie tego, czego dostać nie może, zakochuje się w kobietach, które są niedostępne. Próbuje dostać się do grup społecznych, do których nie ma prawa wstępu. Pozostaje w mieście, gdzie jest nieznany. Zdaje się, że sam szuka bólu i w dziwny sposób upaja się swoją sytuacją. Młody chłopak z jednej strony garnie się do ludzi - zauważmy, że jest lubiany. Ma przyjaciół, a kobieta, którą tak kocha również jest nim w pewien sposób zauroczona. Możliwość obcowania z naturą zapewnia mu upragniony spokój: „Samotność jest dla serca mego rozkosznym balsamem w tej rajskiej okolicy, a młoda pora roku ogrzewa w całej pełni moje odrętwiałe serce.... Jestem samotny i cieszę się z mego życia w tej okolicy stworzonej dla dusz takich jak moja”. Opisując w listach do przyjaciela swoje doznania, kreśli portret człowieka samotnego, który odczuwa narastająca pustkę i niechęć do życia. Przechodzi od pięknej, szczęśliwej miłości, zgubnej namiętności do obłąkania i ucieczki. Samotność wyzwala w nim potrzebę zgłębienia sensu istnienia. W wyniku swych refleksji dochodzi do wniosku, że świat ogranicza i niszczy jego indywidualność oraz skazuje na samotność. Pozbawiony chęci do życia popełnia samobójstwo uwalniając się od udręk.
• II części „Dziadów”, Adam Mickiewicz - autor ukazuje samotność poza kręgiem żywych. Niemożność znalezienia stałego miejsca spoczynku po śmierci, cierpienie i skazanie na wieloletnią tułaczkę odczuwają pojawiające się w dramacie duchy. Wszystkie są samotne, zagubione, pełne smutku. Nie mają własnego miejsca po śmierci. Wędrują przez świat nie mogąc dostać się do nieba.
• III części „Dziadów”, Adam Mickiewicz - Konrad uważa się za przywódcę narodu polskiego, chce go poprowadzić do walki. Konrad przekonany o swojej wyjątkowości decyduje się na samotną walkę. Wierzył, że tylko on może poprowadzić naród polski do zwycięstwa i że został do tego wybrany. Podczas Wielkiej Improwizacji daje upust swojemu natchnieniu i wygłasza monolog. Jego wypowiedź przepełniona jest pychą, bohater odczuwa wyższość nad innymi ludźmi. W początkowych fragmentach bohater wychwala samotność, jego zdaniem tylko człowiek wyobcowany może wsłuchać się w swoje myśli i dobrze je zrozumieć. Tylko poprzez samotne działanie można osiągnąć cel. Konrad mówi także, że człowiek jest samotny przez całe życie, towarzyszy mu jedynie cień. W dalszej części bohater zrównuje się z Bogiem, a potem wywyższa ponad niego. Czuje przypływ mocy i energii, jest przekonany o własnej nieśmiertelności. „Śpiewam samemu sobie.” – mówi, co świadczy o samotności bohatera, który tworzy jedynie dla siebie, a jedynym odbiorcą może być Bóg.
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 - - 6 - - 7 -
Motyw samotności
Autor: Karolina Marlęga Serwis chroniony prawem autorskim
Spis treści
Motyw samotności - wprowadzenie
Samotność definiuje się jako poczucie braku satysfakcjonujących związków z innymi lub też jako głęboki brak satysfakcji z tych relacji społecznych, które się już posiada. To ujemne emocje wywołane przez ów brak, a także dojmujące pragnienie jakiejkolwiek bądź głębszej bliskości z innymi osobami. Samotność to zjawisko, które ma swój wymiar czasowy. Może być ona chroniczna, tj. trwać latami lub nawet przez całe życie, albo też występować wyłącznie przejściowo, w chwilach zerwania więzi miłości lub przyjaźni a także w warunkach utraty bliskiej osoby.
Uczucie samotności charakteryzuje się w literaturze jako przykre i niepożądane, jako coś co uniemożliwia osiągnięcie szczęścia lub wręcz czyni człowieka nieszczęśliwym. Brak głębokich związków międzyludzkich prowadzi do poczucia wyobcowania i niespełnienia. W utworach literackich zwykle ukazywano osoby samotne jako te poszukujące sensu egzystencji, niezadowolone z codziennego życia, dążące do wielu celów. Można być też samotnym pośród tłumu ludzi, czuć się wyobcowanym spośród towarzyszy.
Bohaterowie w ten sposób odczuwający samotność to jednostki wyjątkowe, mające inne niż większość poglądy, najczęściej odrzucane i pogardliwie traktowane przez ogół. W literaturze byli też bohaterowie, którzy wybrali samotne życie. Ich decyzja została spowodowana chęcią zrealizowania jakiegoś celu, np. walka o niepodległość ojczyzny lub respektowanie praw moralnych. Uważali, że tylko w samotności są w stanie całkowicie poświęcić się realizowaniu wyznaczonego zadania.
Motyw samotności w literaturze
• „Antygona”, Sofokles - tytułowa bohaterka tragedii Sofoklesa boryka się z problemem wyobcowania. Antygona jest osamotniona w swoim działaniu, nikt nie podziela jej poglądów, ani jej nie pomaga. Kiedy bohaterka prosi o pomoc swoją siostrę Ismenę, spotyka się z odmową. Nie poddaje się i samotnie podejmuje działanie. Jest osobą zdeterminowaną i nie odczuwa strachu wobec konsekwencji swojego działania. Bohaterka nie wyrzekła się swoich ideałów, nawet w obliczu śmierci. Samotnie musiała znosić strach i cierpienie. Do końca była jednak przekonana o słuszności swojego wyboru.
• „Treny”, Jan Kochanowski - dramat osieroconego ojca ujęty został w cyklu XIX trenów, które w artystyczny sposób ukazują uczucia i pustkę Kochanowskiego. „Treny” stanowią pamiętnik cierpień Jana Kochanowskiego. Tren VIII Stanowi monolog skierowany do zmarłej. Rozpoczyna się od apostrofy do Urszulki - „Wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim. Moja droga Urszulo, tym zniknieniem swoim..” Oddana jest atmosfera czarnoleskiego domu, w którym panują pustki. Strata rodziców obrana jest w słowa „pełno nas, a jakoby nie było..” W kolejnych trenach Kochanowski wypowiada się już nie tylko jak bolejący i cierpiący ojciec, ale też jako filozof i myśliciel, który zwątpił w renesansowe idee.
• „Cierpienia młodego Wertera”, Johann Wolfgang Goethe - Werter to człowiek samotny z wielu przyczyn, jednak najczęściej on sam te przyczyny prowokuje. Pragnie dokładnie tego, czego dostać nie może, zakochuje się w kobietach, które są niedostępne. Próbuje dostać się do grup społecznych, do których nie ma prawa wstępu. Pozostaje w mieście, gdzie jest nieznany. Zdaje się, że sam szuka bólu i w dziwny sposób upaja się swoją sytuacją. Młody chłopak z jednej strony garnie się do ludzi - zauważmy, że jest lubiany. Ma przyjaciół, a kobieta, którą tak kocha również jest nim w pewien sposób zauroczona. Możliwość obcowania z naturą zapewnia mu upragniony spokój: „Samotność jest dla serca mego rozkosznym balsamem w tej rajskiej okolicy, a młoda pora roku ogrzewa w całej pełni moje odrętwiałe serce.... Jestem samotny i cieszę się z mego życia w tej okolicy stworzonej dla dusz takich jak moja”. Opisując w listach do przyjaciela swoje doznania, kreśli portret człowieka samotnego, który odczuwa narastająca pustkę i niechęć do życia. Przechodzi od pięknej, szczęśliwej miłości, zgubnej namiętności do obłąkania i ucieczki. Samotność wyzwala w nim potrzebę zgłębienia sensu istnienia. W wyniku swych refleksji dochodzi do wniosku, że świat ogranicza i niszczy jego indywidualność oraz skazuje na samotność. Pozbawiony chęci do życia popełnia samobójstwo uwalniając się od udręk.
• II części „Dziadów”, Adam Mickiewicz - autor ukazuje samotność poza kręgiem żywych. Niemożność znalezienia stałego miejsca spoczynku po śmierci, cierpienie i skazanie na wieloletnią tułaczkę odczuwają pojawiające się w dramacie duchy. Wszystkie są samotne, zagubione, pełne smutku. Nie mają własnego miejsca po śmierci. Wędrują przez świat nie mogąc dostać się do nieba.
• III części „Dziadów”, Adam Mickiewicz - Konrad uważa się za przywódcę narodu polskiego, chce go poprowadzić do walki. Konrad przekonany o swojej wyjątkowości decyduje się na samotną walkę. Wierzył, że tylko on może poprowadzić naród polski do zwycięstwa i że został do tego wybrany. Podczas Wielkiej Improwizacji daje upust swojemu natchnieniu i wygłasza monolog. Jego wypowiedź przepełniona jest pychą, bohater odczuwa wyższość nad innymi ludźmi. W początkowych fragmentach bohater wychwala samotność, jego zdaniem tylko człowiek wyobcowany może wsłuchać się w swoje myśli i dobrze je zrozumieć. Tylko poprzez samotne działanie można osiągnąć cel. Konrad mówi także, że człowiek jest samotny przez całe życie, towarzyszy mu jedynie cień. W dalszej części bohater zrównuje się z Bogiem, a potem wywyższa ponad niego. Czuje przypływ mocy i energii, jest przekonany o własnej nieśmiertelności. „Śpiewam samemu sobie.” – mówi, co świadczy o samotności bohatera, który tworzy jedynie dla siebie, a jedynym odbiorcą może być Bóg.
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 - - 6 - - 7 -