Motyw apokalipsy

Autor: Karolina Marlęga Serwis chroniony prawem autorskim

Spis treści

• Pieter Breughel, „Triumf Śmierci” - czarne, ciemne dymy przysłaniają lewy górny róg obrazu, rysuję się tam także czerwona pożoga palących się warowni, statków i miast. Obraz zdominowany jest przez kolory wysuszonej ziemi- żółć, pomarańcz, przygaszaną zieleń, czerwień. Na obrazie widać martwe drzewa, spaloną ziemię co oddaje sytuację w jakiej znajdują się postacie. Ponadto ludzie przedstawienie są w „marionetkowy” sposób. Nie posiadają charakterystycznych rysów twarzy, ubrani są szczelnie po szyje. Obraz składa się z kilku planów i wielu poszczególnych scenek. Taka konstrukcja uniemożliwia interpretacje obrazu poprzez ogólne spojrzenie, wymagana jest koncentracja na różnych epizodach, czego też teraz dokonamy. Pierwsze wrażenie jakie narzuca obraz to armia szkieletów mordującą ludzi. Nie wszyscy uciekają i popadają w obłęd w obliczu zagłady, niektórzy zachowują się jakby nic się nie działo; grają w karty, udają się uciechą duchowym i cielesnym. Przenosząc się do przeciwległego rogu mamy do czynienia z motywem dance macabre. Król ginie z rąk kościotrupa trzymającego klepsydrę, zadeptany przez tłum ginie rzemieślnik, damy dworu porywane są od stołu przez kościotrupy. Apokaliptyczna wizja, jaka wyłania się z dzieła niderlandzkiego malarza, to typowa wizja końca świata zakorzeniona w europejskiej kulturze, znajdująca swoje źródła w Apokalipsie świętego Jana. Panuje chaos, zgiełk i szaleństwo. Ludzie zdają się być zupełnie nieprzygotowani na śmierć. Od zagłady zdaje się nie być odwrotu.

• Michał Anioł, „Sąd ostateczny” - dzieło to znajduje się w Kaplicy Sykstyńskiej w Watykanie. Obraz nawiązuje do Biblii. W centrum jest gniewny Bóg. Gest, który wykonuje może świadczyć o tym, że kogoś zamierza ukarać. Pod Nim są aniołowie z trąbami i ludzie. Ludzie są przepełnieni emocjami i są przerażeni, zdenerwowani. Jedni patrzą na Jezusa Chrystusa z zaciekawieniem, inni z przerażeniem, a jeszcze inni są od Niego odwróceni. Być może, boją się Go, wiedzą, że nie żyli zgodnie z przykazaniami, wstydzą się tego, co robili za życia. Im dalej od Jezusa, tym jest coraz ciemniej. Ciemne barwy mogą symbolizować grzeszność dusz. Ludzie, którzy są na dole, są brudni, pokazani w ogromnym ścisku. Na górze panuje chwała. Są aniołowie. Jest też postać, która trzyma krzyż – symbol cierpienia, ale również i zbawienia. Obraz jest bardzo dynamiczny, przepełniony ruchem. Wskazuje na to układ ciał postaci. Mięśnie są napięte. Również ważna w obrazie jest kolorystyka użytych farb – to także odzwierciedla grozę i powagę sytuacji

• Stephan Lochner, „Sąd ostateczny” - dzieło jest namalowane techniką tempery na desce. W centrum obrazu znajduje się Jezus ubrany w czerwony płaszcz, symbolizujący mękę oraz Królestwo. Zasiada na tęczy, która jest symbolem przymierza Boga z ludźmi. Po obu stronach Jezusa znajdują się Maryja i Jan Chrzciciel, którzy modlą się o zbawienie ludzkości. Motyw ten nazywany jest deesis. Prawa ręka Chrystusa jest uniesiona na znak zbawienia a lewa lekko opuszczona na znak potępienia. Co informuje nas, że ci po lewej stronie obrazu idą do nieba, a ci po prawej do piekła. A co dzieje się z tymi, którzy znajdują się pod Jezusem? Otóż oni nie zostali jeszcze podzieleni i na ich przykładzie możemy zaobserwować reakcję na zastaną sytuację. Przede wszystkim widzimy strach malujący się na ich twarzach; niektórzy mają złożone ręce uniesione wysoko jakby błagali o litość. Dlatego możemy stwierdzić, że również boją się tej niecodziennej sytuacji.

• Rogier van der Weyden, „Sąd ostateczny” - dzieło namalowane jest w technice oleju na desce i jest poliptykiem, który składa się aż z dziewięciu kwater. Kompozycja zbudowana jest na dwóch osiach: pionowej i poziomej. Oś pionową stanowi Jezus siedzący na tęczy, ubrany w czerwony płaszcz oraz znajdujący się pod nim Archanioł Michał, który waży dusze. Poziomą oś tworzą Maryja i Jan Chrzciciel oraz siedzący za nimi apostołowie i święci. Reakcję ludzi na sąd możemy poznać, obserwując kilka osób znajdujących się tuż przy Archaniele. Postaci dopiero co wychodzą z grobu, a już wyciągają ręce w górę w znaku błagania. Jeden mężczyzna klęczy i się modli o swoje zbawienie. Te gesty świadczą o tym, że tych ludzi opanował strach.

• Hans Memling, „Sąd ostateczny” - dzieło pełne jest symboliki. W centralnej części tryptyku znajduje się Czyściec. Na środku stoi (prawdopodobnie) Archanioł Gabriel. We włosy nad czołem wpleciony ma złoty krzyżyk, symbol przynależności do Boga. Gabriel trzyma w ręku mosiężną wagę z uchwytem w kształcie krzyża. Służy ona do ważenia ludzkich uczynków - tych dobrych i tych haniebnych. Nad głową Archanioła czuwa sam Jezus Chrystus. Pod nogami ma złotą kulę ziemską, co oznacza jego panowanie nad Światem i mieszkającymi na nim istotami. Przy jego głowie znajdują się: biała lilia, symbol czystości i niewinności, ale również rozżarzony do czerwoności miecz, oznaczający karę boską, ukaranie za grzechy. Po obu stronach Jezusa siedzą święci wraz z Marią i Józefem. Nad ich głowami unoszą się Anioły trzymające w dłoniach przedmioty Męki Pańskiej - krzyż, bicze, młot i gwoździe oraz koronę cierniową. Natomiast pod chmurami, na których oni siedzą, latają Anioły dmące w trąby, niczym w Apokalipsie świętego Jana (koniec świata miał nastąpić przy dźwięku tych właśnie instrumentów). Po obu stronach Archanioła Gabriela znajdują się dwa miejsca: Piekło oraz Niebo. Wokół niego jest wielu nagich ludzi, którzy czekają na osądzenie. Ci, po stronie Nieba, stoją spokojnie i w ładzie. Ludzie po stronie Piekła wpadają w panikę, próbują uciekać, błagają o ostatnią szansę. Diabły już zacierają ręce na ich widok i popędzają ich w stronę Ciemności. Piekło jest pełne krzyku i strachu. Gama kolorystyczna tej (prawej) części tryptyku jest bardzo ciemna. Ludzie stoją powykrzywiani w potwornym bólu, a Diabły bez skrupułów targają ich po ziemi, rzucają o kamienie i wpychają w ogień piekielny. Ludzie płoną i wiją się w bólu i w przerażeniu uświadamiają sobie, że ta męka będzie trwała przez wieczność. Lewa cześć tryptyku przedstawia schody do Nieba. Ta część dzieła jest jasna i przejrzysta. Nadzy ludzie wchodzą po marmurowych schodach by spotkać się ze Świętym Piotrem, który trzyma w ręku klucz do Bramy Niebiańskiej. Na wyższych stopniach ludzie przechodzą obok Aniołów, które wręczają im szaty w cudownych, czystych barwach.
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 - - 6 - - 7 - - 8 -