Jesteś w:
Motyw apokalipsy
Motyw apokalipsy łączy w sobie zarówno temat końca świata, jak i sadu ostatecznego (Dzień Sądu). Nie są to tematy tożsame, ale często wykorzystują tę samą literaturę podmiotu i przedmiotu, dlatego w niniejszym kursie zostaną przedstawione wspólnie. Apokalipsa to słowo pochodzące od greckiego apokalipsis oznaczającego objawienie, odsłonięcie. To szczególna wypowiedź zawierająca prawdę o rzeczach ostatecznych, przedstawia proroczą wizję końca świata. Głównym celem apokalipsy miało być przedstawienie w sposób symboliczny ostatecznego zwycięstwa dobra nad złem. Dla Żydów i chrześcijan apokalipsa to księga kanoniczna albo apokryficzna ukazująca koniec świata, a zwłaszcza Objawienie św. Jana. Sąd ostateczny to z kolei pojęcie występujące zarówno w judaizmie, islamie i chrześcijaństwie, oznaczające ostatni sąd Boga nad ludźmi.
W Biblii łączy się ściśle z eschatologią, czyli wiarą w zmartwychwstanie dusz po końcu świata i sądzie Jezusa nad żywymi i umarłymi. Ci, którzy byli przez całe życie dobrzy, uczciwi i żyli zgodnie z przykazaniami Bożymi, zostaną zbawieni. Grzesznicy natomiast zostaną potępieni i trafią do piekła. Termin ostatecznego końca świata i sądu nad grzesznikami miała zawierać wspomniana Apokalipsa św. Jana. Z kolei według tradycji rabinicznej świat ma trwać 6000 lat.
Według „Złotej księgi” Jakuba da Voragine św. Hieronim w hebrajskich rocznikach miał odnaleźć piętnaście znaków poprzedzających sąd ostateczny, a były wśród nich: wystąpienie z brzegów morza, trzęsienie ziemi, spadanie gwiazd, śmierć wszystkiego co żywe czy zmartwychwstanie wszystkich. Inny dzień końca Ziemi wskazuje kultura Majów. 21 grudnia 2012 to ostatni dzień podany w ich kalendarzu. Według niektórych interpretacji, m.in. Patricka Geryla, właśnie wtedy ma nastąpić koniec świata.
• Biblia - Do pism apokaliptycznych należą np. Księga Daniela (pierwsza powstała), a także Izajasza, Ezechiela, Joela, Zachariasza, Malachiasza, Hioba oraz apokryficzne Proroctwa Sybilli, Psalmy Salomona, Wniebowzięcie Mojżesza, qumrańska Wojna synów światłości z synami ciemności i inne. W Księdze Izajasza opisana jest Apokalipsa, czyli dzień Gniewu Bożego, podczas którego wszystko co żyje w grzechu zostanie zniszczone. Dokładnie nie wiadomo kiedy nastąpi ten ostateczny dzień, ani jak dokładnie będzie przebiegał.
• „Apokalipsa Św. Jana” - powstała ona w okresie nasilających się prześladowań chrześcijan, zapewne w latach 95-100. Jest wyobrażeniem kresu świata, dopełnia objawienie. Ukazuje obraz zagłady świata, ostatecznego zwycięstwa Kościoła i powtórnego przyjścia Chrystusa. Ewangelista doznaje wizji, zostaje przeniesiony do nieba, gdzie może zobaczyć Boga na tronie, otoczonego przez dwór. Bóg trzyma w dłoni księgę zapieczętowaną siedmioma pieczęciami. Podaje ją Barankowi. Baranek kolejno zrywa siedem pieczęci, otwarcie każdej z nich pociąga za sobą nową wizję. Cztery pierwsze wiążą się z postaciami jeźdźców: łucznika partyjskiego, Wojny, Głodu, Moru pustoszących ziemię. Następnie pojawia się Niewiasta. Jest matką dziecka - mężczyzny, którego chce pożreć Smok (Szatan). Michał i zastępy aniołów zwyciężają Smoka, który przekazuje władzę Bestii (to symbol cesarstwa rzymskiego prześladującego chrześcijan). Ta ostatnia wspiera Babilon, Wielką Nierządnicę. Kolejno następuje wizja Nowego Jeruzalem, święte miasto zstępuje z nieba, zamieszka w nim Bóg wraz z ludźmi. Nadchodzi upragniona nagroda. Wieczne „mieszkanie Boga z ludźmi” bez cierpienia, bólu, śmierci, zła na „nowym” niebie, „nowej” ziemi, w „nowym” Jeruzalem. Jednak jak wykazuje źródłosłów „nowy” nie jako greckie neos (w sensie inny) tylko kainos czyli „przeobrażony”, „odnowiony”. Rozlega się głos Boga „Ja jestem Pierwszy i Ostatni, Alfa i Omega, Początek i Koniec”. W chrześcijańskiej apokalipsie Jana Jezus jest Mesjaszem, spełniają się obietnice Boga, objawienie zostaje zakończone. Wizje św. Jana Ewangelisty to tekst tajemniczy, niejednoznaczny, nie do końca przejrzysty, pełen symbolicznych obrazów, które od bardzo dawna inspirują różnych artystów.
• Zygmunt Krasiński, „Nie-Boska komedia” - w dramacie to ludzie doprowadzili do apokaliptycznej katastrofy. Jako wykroczenie człowieka przeciwko Boskim planom wobec świata Krasiński przedstawił rewolucję. Można wyraźnie odczytać że bunt rewolucjonistów jest skierowany przeciw „Bogu, królom, panom”, filozofii, religii, sztuce. Rewolucja jest więc siłą destrukcyjną, niesie śmierć, zagładę. Naprzeciw siebie stają dwa obozy. Rewolucjoniści pragną zniszczenia starego świata, pragną stworzyć nowy świat, nowego człowieka, nową wiarę. Choć arystokraci zostają w bestialski sposób zabici, a Pankracy staje na ruinach starego świata, nie on zwycięży ostatecznie. Zwycięstwo należy do Chrystusa i potwierdzają to ostatnie słowa wodza rewolucji: „Galileae, vicisti!” („Galilejczyku, zwyciężyłeś”). Krasiński wykorzystał w dramacie romantyczny frenetyzm, zjawisko polegające na eksponowaniu apokaliptycznych właściwości obrazów, rzeczy, zjawisk. Przykłady frenetyzmu romantycznego to: orgiastyczny, wzorowany na średniowiecznych sabatach czarownic, obraz „mszy przyszłości”; upiorny „taniec wolności” wokół szubienicy, ostrzenie i święcenie sztyletów, które posłużą do mordowania arystokratów.
• Hans Christian Andersen, „Dzień sądu ostatecznego” - autor przedstawił dzieje duszy, która udaje się na Sąd Ostateczny. Dusza uważa się za sprawiedliwą i godną zmartwychwstania. W jej istnieniu nie było zła. Żaden człowiek nie jest jednak pozbawiony grzechu, nawet, jeśli działał w dobrych intencjach. Opisywana dusza była bardzo dumna i nie miała litości dla ludzi. Wydawało jej się, że jest lepsza bo zawsze postępuje według zasad religii. Brak jej było współczucia i miłosierdzia dla innych, ułomnych ludzi. Nie zachowywał się jak chrześcijanin, ale jak mściciel. Człowiek został przyrównany do pawia, który jest symbolem dumy i niedostępności. Kamienie po których stąpała dusza to złe słowa i uczynki, które człowiek kierował do innych. Dopiero gdy doszło do spotkania duszy a Bogiem, pojęła jak wielki był jej grzech pychy. Osądzała ludzi, a sama nie widział swoich grzechów. Bóg ulitował się jednak nad duszą człowieka i obdarzył ją łaską miłości i przebaczenia.
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 - - 6 - - 7 - - 8 -
Motyw apokalipsy
Autor: Karolina Marlęga Serwis chroniony prawem autorskim
Spis treści
- Motyw apokalipsy - wprowadzenie
- Motyw apokalipsy w literaturze
- Motyw apokalipsy w malarstwie i muzyce
- Motyw apokalipsy w filmie
- Motyw apokalipsy - propozycje wstępów
- Motyw apokalipsy - propozycje zakończeń
- Motyw apokalipsy - tematy wypracowań
- Motyw apokalipsy - literatura przedmiotowa
- Motyw apokalipsy - literatura podmiotowa
Motyw apokalipsy - wprowadzenie
Motyw apokalipsy łączy w sobie zarówno temat końca świata, jak i sadu ostatecznego (Dzień Sądu). Nie są to tematy tożsame, ale często wykorzystują tę samą literaturę podmiotu i przedmiotu, dlatego w niniejszym kursie zostaną przedstawione wspólnie. Apokalipsa to słowo pochodzące od greckiego apokalipsis oznaczającego objawienie, odsłonięcie. To szczególna wypowiedź zawierająca prawdę o rzeczach ostatecznych, przedstawia proroczą wizję końca świata. Głównym celem apokalipsy miało być przedstawienie w sposób symboliczny ostatecznego zwycięstwa dobra nad złem. Dla Żydów i chrześcijan apokalipsa to księga kanoniczna albo apokryficzna ukazująca koniec świata, a zwłaszcza Objawienie św. Jana. Sąd ostateczny to z kolei pojęcie występujące zarówno w judaizmie, islamie i chrześcijaństwie, oznaczające ostatni sąd Boga nad ludźmi.
W Biblii łączy się ściśle z eschatologią, czyli wiarą w zmartwychwstanie dusz po końcu świata i sądzie Jezusa nad żywymi i umarłymi. Ci, którzy byli przez całe życie dobrzy, uczciwi i żyli zgodnie z przykazaniami Bożymi, zostaną zbawieni. Grzesznicy natomiast zostaną potępieni i trafią do piekła. Termin ostatecznego końca świata i sądu nad grzesznikami miała zawierać wspomniana Apokalipsa św. Jana. Z kolei według tradycji rabinicznej świat ma trwać 6000 lat.
Według „Złotej księgi” Jakuba da Voragine św. Hieronim w hebrajskich rocznikach miał odnaleźć piętnaście znaków poprzedzających sąd ostateczny, a były wśród nich: wystąpienie z brzegów morza, trzęsienie ziemi, spadanie gwiazd, śmierć wszystkiego co żywe czy zmartwychwstanie wszystkich. Inny dzień końca Ziemi wskazuje kultura Majów. 21 grudnia 2012 to ostatni dzień podany w ich kalendarzu. Według niektórych interpretacji, m.in. Patricka Geryla, właśnie wtedy ma nastąpić koniec świata.
Motyw apokalipsy w literaturze
• Biblia - Do pism apokaliptycznych należą np. Księga Daniela (pierwsza powstała), a także Izajasza, Ezechiela, Joela, Zachariasza, Malachiasza, Hioba oraz apokryficzne Proroctwa Sybilli, Psalmy Salomona, Wniebowzięcie Mojżesza, qumrańska Wojna synów światłości z synami ciemności i inne. W Księdze Izajasza opisana jest Apokalipsa, czyli dzień Gniewu Bożego, podczas którego wszystko co żyje w grzechu zostanie zniszczone. Dokładnie nie wiadomo kiedy nastąpi ten ostateczny dzień, ani jak dokładnie będzie przebiegał.
• „Apokalipsa Św. Jana” - powstała ona w okresie nasilających się prześladowań chrześcijan, zapewne w latach 95-100. Jest wyobrażeniem kresu świata, dopełnia objawienie. Ukazuje obraz zagłady świata, ostatecznego zwycięstwa Kościoła i powtórnego przyjścia Chrystusa. Ewangelista doznaje wizji, zostaje przeniesiony do nieba, gdzie może zobaczyć Boga na tronie, otoczonego przez dwór. Bóg trzyma w dłoni księgę zapieczętowaną siedmioma pieczęciami. Podaje ją Barankowi. Baranek kolejno zrywa siedem pieczęci, otwarcie każdej z nich pociąga za sobą nową wizję. Cztery pierwsze wiążą się z postaciami jeźdźców: łucznika partyjskiego, Wojny, Głodu, Moru pustoszących ziemię. Następnie pojawia się Niewiasta. Jest matką dziecka - mężczyzny, którego chce pożreć Smok (Szatan). Michał i zastępy aniołów zwyciężają Smoka, który przekazuje władzę Bestii (to symbol cesarstwa rzymskiego prześladującego chrześcijan). Ta ostatnia wspiera Babilon, Wielką Nierządnicę. Kolejno następuje wizja Nowego Jeruzalem, święte miasto zstępuje z nieba, zamieszka w nim Bóg wraz z ludźmi. Nadchodzi upragniona nagroda. Wieczne „mieszkanie Boga z ludźmi” bez cierpienia, bólu, śmierci, zła na „nowym” niebie, „nowej” ziemi, w „nowym” Jeruzalem. Jednak jak wykazuje źródłosłów „nowy” nie jako greckie neos (w sensie inny) tylko kainos czyli „przeobrażony”, „odnowiony”. Rozlega się głos Boga „Ja jestem Pierwszy i Ostatni, Alfa i Omega, Początek i Koniec”. W chrześcijańskiej apokalipsie Jana Jezus jest Mesjaszem, spełniają się obietnice Boga, objawienie zostaje zakończone. Wizje św. Jana Ewangelisty to tekst tajemniczy, niejednoznaczny, nie do końca przejrzysty, pełen symbolicznych obrazów, które od bardzo dawna inspirują różnych artystów.
• Zygmunt Krasiński, „Nie-Boska komedia” - w dramacie to ludzie doprowadzili do apokaliptycznej katastrofy. Jako wykroczenie człowieka przeciwko Boskim planom wobec świata Krasiński przedstawił rewolucję. Można wyraźnie odczytać że bunt rewolucjonistów jest skierowany przeciw „Bogu, królom, panom”, filozofii, religii, sztuce. Rewolucja jest więc siłą destrukcyjną, niesie śmierć, zagładę. Naprzeciw siebie stają dwa obozy. Rewolucjoniści pragną zniszczenia starego świata, pragną stworzyć nowy świat, nowego człowieka, nową wiarę. Choć arystokraci zostają w bestialski sposób zabici, a Pankracy staje na ruinach starego świata, nie on zwycięży ostatecznie. Zwycięstwo należy do Chrystusa i potwierdzają to ostatnie słowa wodza rewolucji: „Galileae, vicisti!” („Galilejczyku, zwyciężyłeś”). Krasiński wykorzystał w dramacie romantyczny frenetyzm, zjawisko polegające na eksponowaniu apokaliptycznych właściwości obrazów, rzeczy, zjawisk. Przykłady frenetyzmu romantycznego to: orgiastyczny, wzorowany na średniowiecznych sabatach czarownic, obraz „mszy przyszłości”; upiorny „taniec wolności” wokół szubienicy, ostrzenie i święcenie sztyletów, które posłużą do mordowania arystokratów.
• Hans Christian Andersen, „Dzień sądu ostatecznego” - autor przedstawił dzieje duszy, która udaje się na Sąd Ostateczny. Dusza uważa się za sprawiedliwą i godną zmartwychwstania. W jej istnieniu nie było zła. Żaden człowiek nie jest jednak pozbawiony grzechu, nawet, jeśli działał w dobrych intencjach. Opisywana dusza była bardzo dumna i nie miała litości dla ludzi. Wydawało jej się, że jest lepsza bo zawsze postępuje według zasad religii. Brak jej było współczucia i miłosierdzia dla innych, ułomnych ludzi. Nie zachowywał się jak chrześcijanin, ale jak mściciel. Człowiek został przyrównany do pawia, który jest symbolem dumy i niedostępności. Kamienie po których stąpała dusza to złe słowa i uczynki, które człowiek kierował do innych. Dopiero gdy doszło do spotkania duszy a Bogiem, pojęła jak wielki był jej grzech pychy. Osądzała ludzi, a sama nie widział swoich grzechów. Bóg ulitował się jednak nad duszą człowieka i obdarzył ją łaską miłości i przebaczenia.
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 - - 6 - - 7 - - 8 -