Jesteś w: Motyw arkadii

Motyw arkadii

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim


• Jan Kochanowski, „Tren XIX” - autor przedstawił raj jako niebo. Jest on miejscem wiecznej szczęśliwości, nie ma miejsca na ból i łzy. Człowiekowi w raju niczego nie brakuje, może czuć się bezpiecznie i radośnie. Treść tego trenu przynosi nadzieję na życie wieczne, którego oczekuje każdy wierzący w Boga. Poeta we śnie zobaczył swoją matkę, która trzymała na rękach Urszulkę. Pozwoliło mu to na chwilowe ukojenie bólu. Matka pokazała mu, że po śmierci istnieje dużo lepszy i bezpieczniejszy od ziemskiego świat, w którym człowiek jest naprawdę szczęśliwy. Nie ma w nim trudów i cierpienia dnia codziennego, chorób, czy starości, a jest natomiast spokój i poczucie bezpieczeństwa. Nie warto bać się śmierci i rozpaczać po stracie bliskich, ponieważ prawdziwy spokój i szczęście czeka człowieka w raju.

• Mikołaj Rej, „Żywot człowieka poczciwego” - wybitny poeta kreśli portret szlachcica - ziemianina wiodącego spokojne i unormowane życie na wsi. „Człowiek poczciwy” to dobry gospodarz, który dogląda prac w polu i w ogrodzie, troszczy się o gospodarstwo i rodzinę, jest oddanym mężem i ojcem. Rej przedstawia w swoim utworze obraz zgodnej rodziny, w życiu, której dominują: praca, wzajemna miłość i troska o potomstwo. Utwór pokazuje obraz wzorowego małżeństwa i szczęśliwego życia rodzinnego „człowieka poczciwego”. Małżonkowie darzą się szacunkiem, wspierają się w pracy, przeżywają wspólne smutki i radości. Z radością goszczą przyjaciół i sąsiadów, którzy chętnie zaglądają do ich domu, pełnego ciepła rodzinnego i miłości. Rej kreśli, więc portret rodziny szczęśliwej, która zapewnia ziemianinowi pomyślne, spokojne i radosne życie.

Adam Mickiewicz, „Pan Tadeusz” - autor napisał dzieło przebywając na emigracji w Paryżu w latach 1832-1834. Poeta przyglądał się wtedy z niepokojem sporom, jakie dzieliły polską emigrację po powstaniu listopadowym. Utwór miał się stać dla Mickiewicza sposobem na zapomnienie o kłótniach i bezustannych oskarżeniach, jakimi obrzucali się emigranci. Pisanie Pana Tadeusza było także swego rodzaju powrotem Mickiewicza do kraju lat dziecięcych, do ojczyzny – Litwy, która była utraconym Edenem dla wieszcza narodowego. Soplicowo leżące na Litwie, miejsce akcji Pana Tadeusza, jest bajeczną krainą, żyjącą własnym rytmem, z dala od chaosu wielkiego świata. Panuje tu harmonia, spokój, każdy zna swoje miejsce. Soplicowo jako utracona kraina dzieciństwa to miejsce, z którym wiąże się tradycja, kojarzy się z porządkiem, gościnnością, życiem zgodnym z rytmem natury, pięknymi pejzażami. Poeta wyjaśnia, że kraj lat dziecinnych to w sytuacji jego pokolenia jedyna kraina, w której Polak znajdzie szczęście. Dlatego powraca do czasów młodości i idealizuje te czasy i samo miejsce. Rajski obraz Soplicowa wzbogacają metaforyczne opisy przyrody: las, stawy, słońce, chmury, burza. W opisach widzimy przyrodę jak z baśni. Pełne barw i dźwięków krajobrazy, przedstawione obrazy zachodu i wschodu słońca, stawu, grzybobrania podkreślają niezwykłość tego świata. Przyroda wyznacza rytm pracy i życia mieszkańcom Soplicowa. Bywa też ich sprzymierzeńcem.

• Eliza Orzeszkowa, „Nad Niemnem” - autorka kładzie nacisk przede wszystkim na rodzimość ziem litewskich, zwraca uwagę, że właścicielami od pokoleń były te same rody. Najważniejsze problemy powieści dotyczą zagrożenia ciągłości posiadania tych ziem po powstaniu styczniowym. W dziele tym są dwa arkadyjskie miejsca: Korczyn i zaścianek Bohatyrowiczów gdzie źródłem szczęścia jest przede wszystkim praca. Orzeszkowa przedstawia Korczyn, podobnie jak Soplicowo Mickiewicza, jako miejsce bezpieczne i pewne. Benedykt jest wzorowym gospodarzem, a szczęście zapewnia mu praca na roli. Również gospodarstwo Bohatyrowiczów zostało wyidealizowane i przedstawione jako miejsce, gdzie panuje ład i harmonia, a każdy ma odpowiednie dla siebie zajęcie. Czas wyznacza przyroda, z którą człowiek żyje w ciągłej symbiozie. Orzeszkowa okazała się także spadkobierczynią Mickiewicza, tak jak on poświęciła opisom swoich rodzimych okolic bardzo wiele uwagi. Bogate opisy przyrody idealizują rzeczywistość Kresów. Ziemia jest żywicielką i matką. Ukazana jest przede wszystkim jej sakralność, przez co Orzeszkowa nawiązuje do biblijnego Edenu, który był dziełem i darem Boga. Przyroda jest w powieści obserwatorem historii ludzi, świadkiem zdarzeń. Jej obrazowanie ma charakter poniekąd baśniowy. Bogate, wyidealizowane opisy sielskiej przestrzeni to główna część powieści Orzeszkowej. Czytelnik otrzymuje w powieści słoneczną wizję życia ludzkiego, czerpiącego energię z przyrody. Ukazuje im świat idealny, rajski, gdzie główną wartością jest afirmacja świata. Marzy, aby znów na ziemi odżył Eden, z którego nas wygnano.

• Cyprian Kamil Norwid, „Moja piosnka II” - utwór powstał powodowany tęsknotą za ojczyzną. Jej obraz jest wyidealizowany. Właśnie idealizacja ojczyzny, nadmierne uwypuklanie jej cnót spowodowała, że Polska może być utożsamiana z arkadią. Podmiot liryczny tęskni do wiejskiego krajobrazu, gdzie szczęście symbolizuje bocianie gniazdo:
• „Do bez-tęsknoty i do bez-myślenia,
• Do tych, co mają tak za tak - nie za nie,
• Bez światło-cienia...”
• Świadczy to jaką udręką jest dla niego opuszczenie ojczystej ziemi i ludzi ją zamieszkujących. Bohater wiersza tęskni za miejscem, gdzie nie musiałby już tęsknić, czyli za domem. Niestety wyczekiwana arkadia nie stanie się jego udziałem, z czego podmiot liryczny zdaje sobie sprawę. Norwid na zawsze pozostanie na emigracji i umrze zapomniany przez rodaków.

• Stefan Żeromski, „Przedwiośnie”, Miejscem, w którym można czuć się bezpiecznie był dla Cezarego Baryki, głównego bohatera powieści, dom rodzinny. Najpiękniejsze dni dzieciństwa mały Czaruś spędził w Baku, gdzie jego ojciec Seweryn pracował jako urzędnik. Matka zajmowała się domem i wychowywaniem syna. Cezary był jedynakiem, oczkiem w głowie rodziców, nie brakowało mu niczego. Otoczony opieką chłopiec spędzał beztroskie dzieciństwo w poczuciu bezpieczeństwa w pełnej ciepła atmosferze rodzinnego gniazda. Idylla szczęśliwego dzieciństwa została brutalnie przerwana. Gdy wybuchła I wojna światowa. Gdy po latach Cezary spotkał ojca, wyruszyli w podróż do Polski. Cezary wierzył, że zastanie tam wysoko rozwiniętą cywilizacje naukowo-techniczną. Jego ojciec – Seweryn Baryka, opowiedział mu przed śmiercią zmyśloną historię o szklanych domach, fabrykach działających na zasadzie perpetum mobile, o postępie i dobrobycie. Cezary starał się racjonalnie ustosunkować do mitu szklanych domów, jednak podświadomie marzył o spełnieniu się kłamstwa ojca. Szukał w Polsce kolorowych wsi z czystymi i higienicznymi obejściami i, nie znajdując ich, przeżył gorycz rozczarowania.
strona:   - 1 -  - 2 -  - 3 -  - 4 -  - 5 -  - 6 -  - 7 -