Jesteś w: Motyw cierpienia

Motyw cierpienia

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim


• Gustaw Herling-Grudziński, „Inny świat” - łagry były światem odwróconych wartości. Grudziński jako jeden z przykładów cierpienia fizycznego w sowieckich łagrach przedstawia zjawisko pracy niewolniczej, która stanowiła część przedsiębiorstwa, kierującego się zasadą osiągnięcia zysków poprzez maksymalną eksploatację więźniów przy minimalnych racjach żywności. Ciężka praca stanowiła swoiste tortury, prowadzące do wyniszczenia organizmu i powolnej śmierci. Kolejnym sprawdzianem człowieczeństwa dla więźnia obozu był głód. Słowa autora „nie ma takiej rzeczy, której by człowiek nie zrobił z głodu i z bólu”, świadczą o odzieraniu człowieka z jego godności. Więźniowie nie wzbraniali się przed wyrywaniem sobie blaszek z zupą, żebraniem o chociaż najmniejszą porcję „najrzadszej”. Często posuwali się do kradzieży. Głód w obozie stawał się podstawowym źródłem cierpienia dla więźniów, którzy zatracali poczucie granicy swego godnego postępowania i kierowali się wyłącznie chęcią przeżycia. Choroba groziła zdegradowaniem do roli mieszkańca Trupiarni, gdzie cierpienie więźniów przedstawiało się w najokrutniejszych obrazach. Trupiarnia była miejscem, w którym kumulowało się ludzkie cierpienie, nawet atmosfera tam panująca wyróżniała ją spośród innych baraków – cisza towarzyszyła mękom fizycznym ludzi tam przebywających, którzy w większości żyli w świadomości mogącej nadejść w każdej chwili śmierci. Opis obozowej prostytucji kobiet również odnosi się do zagadnienia cierpienia, które było powodowane próbą przystosowania się i przeżycia w warunkach jercewskiego obozu. W takich warunkach zło ujawnia się w swej najczystszej formie, tworząc właśnie „inny świat”, świat nieludzki, pozbawiony wszelkich aspektów normalności. „Inny świat” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego stanowi traktat o cierpieniu, które staje się naturalną częścią ludzkiego losu.

• Gustaw Herling - Grudziński, Wieża - tytułowa wieża to symbol męki i bolesnego uczucia samotności zamkniętej w niej osoby. Posługując się techniką tzw. narracji szkatułkowej, autor kreśli przed czytelnikiem dzieje trędowatego Lebbroso i jego siostry, zamkniętych i odizolowanych w wieży w Aoście. Ich losy to opowieść o chorobie, samotności i wyobcowaniu człowieka, ale także o jego pokorze i wytrwałym znoszeniu swojego cierpienia. Po śmierci siostry Lebbroso samotnie boryka się ze swoim cierpieniem, chorobą i postępującym rozkładem ciała. Początkowo pragnie jak najszybciej zakończyć swoje życie, jednakże Biblia i pozostawiony w niej list ukochanej siostry skłaniają go do akceptacji cierpienia. Od tego momentu Lebbroso zaczyna poszukiwać Boga i dostrzegać sens swojego wypełnionego bólem i chorobą życia. Przezwycięża rozpacz i chęć samozniszczenia, odzyskując równowagę i spokój. Odmienną postawę przyjmuje drugi z bohaterów „Wieży”, sycylijski nauczyciel, który w trzęsieniu ziemi traci żonę i dzieci. Rozgoryczony i nieszczęśliwy traci wiarę w Boga i decyduje się na życie w samotności i izolacji od innych. Nie potrafi zaakceptować cierpienia i niecierpliwie czeka na śmierć, która ma uwolnić go od męki i trudów życia. Jednakże w sytuacji, gdy ma szansę oddać swe życie za innego człowieka i ocalić życie mieszkańców Aosty, zwycięża w nim instynkt życia. W tej godzinie próby okazuje się, że nie potrafi poświęcić się dla innych - tchórzliwie unika śmierci z rąk hitlerowców, a zamiast niego życie oddaje proboszcz wioski. U Herlinga-Grudzińskiego cierpienie to swoisty sprawdzian ludzkiego charakteru i miernik człowieczeństwa.

• Tadeusz Różewicz, Hiob 1957 - autor ukazuje nam cierpienie z innej strony. Cierpienie to wynika ze zmian systemu wartości jakie miały miejsce podczas II wojny światowej. Wskazuje na to porównanie nieba, ziemi i ciała Hioba do gnoju. Wszystkie szlachetne i wspaniałe rzeczy wojna przemieniła w rzeczy pozbawione wartości. To co do tej pory było ważne, to co narodziło się z miłości, jak pisze artysta, zmieniło się w gnój. Wzniosłe idee, którymi do tej pory kierowali się ludzie, już nie są ważne. Dla ludzi zaczyna liczyć się tylko przetrwanie. Miłość, przyjaźń, zaufanie nie mogły przetrwać podczas wojny w nienaruszonym stanie. I to jest właśnie to cierpienie o którym mówi liryczne „ja” w tym wierszu. Hiob Tadeusza Różewicza to jednostka osamotniona po tragizmie wojny w świecie pełnym okrucieństwa.

• Sławomir Mrożek, Tango - autor przedstawia rodzinę Stomilów - rodzice i dziadkowie są nowocześni i wyzwoleni. Nie przestrzegają żadnych zasad. W sposób błazeńsko groteskowy demonstrują swobodę obyczajową, antymieszczańską „postępowość”. Skutkiem takiego zachowania jest upadek ich autorytetu i rodzinny kryzys. Syn Artur cierpi, bo nie może znieść chaosu, jaki panuje w jego rodzinie, próbuje przywrócić światu porządek. O swoim domu mówi: W tym domu panuje bezład, entropia i anarchia (…). Żadnego porządku, żadnej zgodności z dniem bieżącym. Żadnej skromności ani inicjatywy. Tutaj nie można oddychać, chodzić, żyć!”
• Artur jest zwolennikiem tradycyjnych wartości, chce, by w ich domu wreszcie zapanował porządek. Nie mogąc znieść sytuacji anarchii, rozprężenia, niechlujnego „porozpinania”, gdzie „nic już nie jest możliwe, bo wszystko jest możliwe”, buntuje się. Kreując się na zbawcę, Artur jest w gruncie rzeczy romantykiem, człowiekiem niezdolnym do trzeźwej oceny sytuacji. Przegrywa więc z prymitywną siłą.

• Andrzej Szczypiorski, „Początek” - to powieść o totalitaryzmie, Bogu i tolerancji, Polsce i Polakach a także o tematach istotnych w życiu człowieka takich jak miłość czy dojrzewanie. „W ekstremalnie trudnych warunkach człowiek dojrzewa o wiele szybciej, niż dzieje się to normalnie”. Przekonuje się o tym Henryczek Fichtelbaum, pochodzący z inteligentnej żydowskiej rodziny. Ten niespełna dziewiętnastoletni chłopiec nie może zrozumieć, dlaczego ma zginąć. Jego życie staje się wielką tułaczką. Cierpi wewnętrznie, ma w głowie chaos. Zastanawia się nad sensem swoich narodzin, swojego żydostwa, roli skazańca. Zdecydowany, świadomy nieuniknionej śmierci zbliża się do Boga, wystawia go na próbę. Kochał życie i wolność, ale nie mógł znieść samotności.
strona:   - 1 -  - 2 -  - 3 -  - 4 -  - 5 -  - 6 -  - 7 -  - 8 -  - 9 -  - 10 -  - 11 -  - 12 -