Jesteś w:
Motyw Żydów
• „Ziemia obiecana” Władysław Stanisław Reymont – powieść ukazuje Łódź jako rodzące się centrum przemysłowe. Utwór opowiada, że w pędzie po majątek o wartościach moralnych zapominają zarówno Niemcy i Żydzi, jak Polacy. Ta mroczna wizja cynizmu, zezwierzęcenia, praw dżungli, w której etyka, szlachetne idee i święte uczucia obracają się przeciw tym, co je praktykują, jest w intencji autora zarazem oskarżeniem industrializacji i urbanizacji.
• „Wesele” Stanisław Wyspiański – bohater żydowskiego pochodzenia - karczmarz jest w dramacie krytycznym obserwatorem bronowickiej rzeczywistości. Dzięki temu możemy obserwować konflikt polsko-żydowski. Karczmarz mówi do Pana Młodego: „My jesteśmy tacy przyjaciele, co się nie lubią”. Weselnicy nazywają Żyda mośkiem, co jest pogardliwym określeniem. W dramacie Wyspiańskiego Żyd przedstawiony jest dość stereotypowo. Przychodzi on na wesele w interesach. To przedsiębiorczy, ale i sprytny człowiek. Prowadzi on karczmę, jest wiejskim lichwiarzem, jednocześnie ma jednak poczucie obcości, dystans do mieszkańców Bronowic. Inną postacią żydowskiego pochodzenia w dramacie jest Rachela, córka karczmarza.
• „Medaliony” Zofia Nałkowska - to zbiór najbardziej wstrząsających utworów ukazujących straszliwe praktyki Niemców, wymyślne sposoby zabijania i upokarzania. Autorka zapisała rozmowy z ludźmi, którzy przeżyli piekło wojny. Są to ludzie zniszczeni nie tylko fizycznie, ale przede wszystkim psychicznie.
• „Dzień na Harmenzach” Tadeusz Borowski – autor w opowiadaniu przedstawia prace więźniów obozu koncentracyjnego, także Żyda – Bekera. Poprzez ukazanie tej sylwetki potępia drzemiące w człowieku ciemne siły, które potrafią wyzwalać nieludzkie zachowania. Beker jest podporządkowany przepisom obozu, a jednocześnie zakłamany. Nie okazując współczucia innym i zabijając za wykroczenia, sam uważa, że zasady obozowe jego nie dotyczą.
• „Campo di Fiori” Czesław Miłosz – utwór ukazuje proces zagłady, swoistą apokalipsę spełnioną utrwaloną przez naocznego świadka wydarzeń. Prócz refleksji nad historią oraz rolą poety utwór stanowi przede wszystkim spojrzenie na powstanie w getcie warszawskim. Jest ono obserwowane z zewnątrz, zza muru; podmiot liryczny wyraźnie dystansuje się od walczących Żydów, przejmując się jednak ich losem. Jego potrzeby ograniczają się tylko do zaspokojenia głodu. Więźniowie, którzy nie upadli tak nisko, traktują go jak mordercę, gardzą nim.
• „Elegia miasteczek żydowskich” Antoni Słonimski – utwór ukazuje świat po zagładzie. Już sam tytuł, wskazujący na gatunek żałobny, pozwala określić wydźwięk wiersza. Świat przedstawiony określany jest nie przez występujące w nim elementy, ale przez ich brak. I tak nie ma świeczek w oknach oraz śpiewów w bożnicy, ale nie ma także krwi i śladów zagłady. Mówi przede wszystkim o stracie kulturowej. Społeczeństwo żydowskie staje się w ten sposób skarbnicą sztuki, rezerwatem tradycji.
• „Ballady i romanse” Władysław Broniewski – wiersz opowiada o Ryfce, trzynastoletniej rudej Żydówce, która biega nago po gruzach miasteczka. Po śmierci rodziców, wywiezionych do obozu koncentracyjnego, dziecko popada w obłęd. Nikt nie jest w stanie jej pomóc, uchronić przez zbrodniczymi zapędami hitlerowców, którzy zabijają ja. Jej śmierć przypomina losy niewinnie ukrzyżowanego Chrystusa.
• „Zdążyć przed Panem Bogiem” Hanna Krall – to utwór napisany w formie reportażu o ocalałym przywódcy powstania w getcie Marku Edelmanie. Bohater relacjonuje wydarzenia, których był uczestnikiem i świadkiem w czasie II wojny światowej (przebywał w warszawskim getcie, gdzie pracował jako goniec szpitalny), a także po jej zakończeniu (pracował jako kardiochirurg). Tragiczne doświadczenie wojny wpłynęło nie tylko na jego późniejszy życiorys i wybór zawodu lekarza, ale ukształtowało stosunek Edelmana do spraw ostatecznych. Poza Edelmanem w reportażu Hanny Krall pojawiają się także inne portrety Żydów. Dziennikarka ukazuje ich niezwykły heroizm i zdolność do czynów niezwykłych, a także negatywne cechy przypisywane im stereotypowo.
• „Pianista” Władysław Szpilman - wspomnienia Szpilmana są wyjątkowe ze względu na stosunek autora do Holokaustu. Autor obiektywizmem i przeźroczystością opisów zbrodni hitlerowskich dorównuje autorom pozytywistycznym. „Pianista” jest portretem Żyda, który przeżył okupację kosztem utraty dotychczasowego życia. Bohater utracił całą swoją rodzinę, która zmarła w obozie koncentracyjnym w Treblince. Szpilman opisuje swe przeżycia w bardzo obojętny, pozbawiony emocji sposób.
• „Początek”Andrzej Szczypiorski - powieść przedstawia różne postawy moralne Polaków, Żydów i Niemców wobec holokaustu, jak również wzajemne relacje po zakończeniu II wojny światowej. Poprzez przedstawienie sylwetek szlachetnych i bohaterskich obok podłych i niskich uzyskuje obiektywne spojrzenie na wydarzenia mające miejsce w Warszawie w roku 1942. Autor zburzył stereotyp ludzkiej postawy Żydów, ukazując różnorodność ich postaw.
• „Wariat” Ida Fink - tytuł utworu zwraca uwagę na powojenne niezrozumienie Żydów i ich cierpienia. Opowiadanie to monolog żydowskiego mężczyzny, który prosi lekarza o zaświadczenie, że nie jest wariatem, aby nie dostać się do szpitala psychiatrycznego. Nie można dowiedzieć się szczegółów o nim – ten zabieg nadaje przedstawionym wydarzeniom niejako miano „powszechności”. Wiadomo tylko, że jest to mężczyzna - karzeł, Żyd zajmujący się sprzątaniem ulic, kochający ojciec trójki dzieci, o której dużo mówi lekarzowi. Jest to też człowiek, który boi się śmierci, za co płaci karę przez dalsze życie. Bał się bowiem podejść z ukrycia do pojmanych przez Niemców dzieci. Spowodowane to było zwykłym, ludzkim strachem. Gdyby poszedł za dziećmi, być może w obozie, jak inne karły, poddawany byłby różnym przerażającym eksperymentom.
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 - - 6 - - 7 -
Motyw Żydów
Autor: Karolina Marlęga Serwis chroniony prawem autorskim• „Ziemia obiecana” Władysław Stanisław Reymont – powieść ukazuje Łódź jako rodzące się centrum przemysłowe. Utwór opowiada, że w pędzie po majątek o wartościach moralnych zapominają zarówno Niemcy i Żydzi, jak Polacy. Ta mroczna wizja cynizmu, zezwierzęcenia, praw dżungli, w której etyka, szlachetne idee i święte uczucia obracają się przeciw tym, co je praktykują, jest w intencji autora zarazem oskarżeniem industrializacji i urbanizacji.
• „Wesele” Stanisław Wyspiański – bohater żydowskiego pochodzenia - karczmarz jest w dramacie krytycznym obserwatorem bronowickiej rzeczywistości. Dzięki temu możemy obserwować konflikt polsko-żydowski. Karczmarz mówi do Pana Młodego: „My jesteśmy tacy przyjaciele, co się nie lubią”. Weselnicy nazywają Żyda mośkiem, co jest pogardliwym określeniem. W dramacie Wyspiańskiego Żyd przedstawiony jest dość stereotypowo. Przychodzi on na wesele w interesach. To przedsiębiorczy, ale i sprytny człowiek. Prowadzi on karczmę, jest wiejskim lichwiarzem, jednocześnie ma jednak poczucie obcości, dystans do mieszkańców Bronowic. Inną postacią żydowskiego pochodzenia w dramacie jest Rachela, córka karczmarza.
• „Medaliony” Zofia Nałkowska - to zbiór najbardziej wstrząsających utworów ukazujących straszliwe praktyki Niemców, wymyślne sposoby zabijania i upokarzania. Autorka zapisała rozmowy z ludźmi, którzy przeżyli piekło wojny. Są to ludzie zniszczeni nie tylko fizycznie, ale przede wszystkim psychicznie.
• „Dzień na Harmenzach” Tadeusz Borowski – autor w opowiadaniu przedstawia prace więźniów obozu koncentracyjnego, także Żyda – Bekera. Poprzez ukazanie tej sylwetki potępia drzemiące w człowieku ciemne siły, które potrafią wyzwalać nieludzkie zachowania. Beker jest podporządkowany przepisom obozu, a jednocześnie zakłamany. Nie okazując współczucia innym i zabijając za wykroczenia, sam uważa, że zasady obozowe jego nie dotyczą.
• „Campo di Fiori” Czesław Miłosz – utwór ukazuje proces zagłady, swoistą apokalipsę spełnioną utrwaloną przez naocznego świadka wydarzeń. Prócz refleksji nad historią oraz rolą poety utwór stanowi przede wszystkim spojrzenie na powstanie w getcie warszawskim. Jest ono obserwowane z zewnątrz, zza muru; podmiot liryczny wyraźnie dystansuje się od walczących Żydów, przejmując się jednak ich losem. Jego potrzeby ograniczają się tylko do zaspokojenia głodu. Więźniowie, którzy nie upadli tak nisko, traktują go jak mordercę, gardzą nim.
• „Elegia miasteczek żydowskich” Antoni Słonimski – utwór ukazuje świat po zagładzie. Już sam tytuł, wskazujący na gatunek żałobny, pozwala określić wydźwięk wiersza. Świat przedstawiony określany jest nie przez występujące w nim elementy, ale przez ich brak. I tak nie ma świeczek w oknach oraz śpiewów w bożnicy, ale nie ma także krwi i śladów zagłady. Mówi przede wszystkim o stracie kulturowej. Społeczeństwo żydowskie staje się w ten sposób skarbnicą sztuki, rezerwatem tradycji.
• „Ballady i romanse” Władysław Broniewski – wiersz opowiada o Ryfce, trzynastoletniej rudej Żydówce, która biega nago po gruzach miasteczka. Po śmierci rodziców, wywiezionych do obozu koncentracyjnego, dziecko popada w obłęd. Nikt nie jest w stanie jej pomóc, uchronić przez zbrodniczymi zapędami hitlerowców, którzy zabijają ja. Jej śmierć przypomina losy niewinnie ukrzyżowanego Chrystusa.
• „Zdążyć przed Panem Bogiem” Hanna Krall – to utwór napisany w formie reportażu o ocalałym przywódcy powstania w getcie Marku Edelmanie. Bohater relacjonuje wydarzenia, których był uczestnikiem i świadkiem w czasie II wojny światowej (przebywał w warszawskim getcie, gdzie pracował jako goniec szpitalny), a także po jej zakończeniu (pracował jako kardiochirurg). Tragiczne doświadczenie wojny wpłynęło nie tylko na jego późniejszy życiorys i wybór zawodu lekarza, ale ukształtowało stosunek Edelmana do spraw ostatecznych. Poza Edelmanem w reportażu Hanny Krall pojawiają się także inne portrety Żydów. Dziennikarka ukazuje ich niezwykły heroizm i zdolność do czynów niezwykłych, a także negatywne cechy przypisywane im stereotypowo.
• „Pianista” Władysław Szpilman - wspomnienia Szpilmana są wyjątkowe ze względu na stosunek autora do Holokaustu. Autor obiektywizmem i przeźroczystością opisów zbrodni hitlerowskich dorównuje autorom pozytywistycznym. „Pianista” jest portretem Żyda, który przeżył okupację kosztem utraty dotychczasowego życia. Bohater utracił całą swoją rodzinę, która zmarła w obozie koncentracyjnym w Treblince. Szpilman opisuje swe przeżycia w bardzo obojętny, pozbawiony emocji sposób.
• „Początek”Andrzej Szczypiorski - powieść przedstawia różne postawy moralne Polaków, Żydów i Niemców wobec holokaustu, jak również wzajemne relacje po zakończeniu II wojny światowej. Poprzez przedstawienie sylwetek szlachetnych i bohaterskich obok podłych i niskich uzyskuje obiektywne spojrzenie na wydarzenia mające miejsce w Warszawie w roku 1942. Autor zburzył stereotyp ludzkiej postawy Żydów, ukazując różnorodność ich postaw.
• „Wariat” Ida Fink - tytuł utworu zwraca uwagę na powojenne niezrozumienie Żydów i ich cierpienia. Opowiadanie to monolog żydowskiego mężczyzny, który prosi lekarza o zaświadczenie, że nie jest wariatem, aby nie dostać się do szpitala psychiatrycznego. Nie można dowiedzieć się szczegółów o nim – ten zabieg nadaje przedstawionym wydarzeniom niejako miano „powszechności”. Wiadomo tylko, że jest to mężczyzna - karzeł, Żyd zajmujący się sprzątaniem ulic, kochający ojciec trójki dzieci, o której dużo mówi lekarzowi. Jest to też człowiek, który boi się śmierci, za co płaci karę przez dalsze życie. Bał się bowiem podejść z ukrycia do pojmanych przez Niemców dzieci. Spowodowane to było zwykłym, ludzkim strachem. Gdyby poszedł za dziećmi, być może w obozie, jak inne karły, poddawany byłby różnym przerażającym eksperymentom.
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 - - 6 - - 7 -