Jesteś w: Motyw Żydów

Motyw Żydów

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim


Motyw Żydów - tematy wypracowań


Motyw Żyda czy też narodu żydowskiego pojawia się w tematach maturalnych nie bez przyczyny. Szczególnie w ostatnich latach podkreśla się wkład kultury żydowskiej w kulturę polską. To właśnie w naszym kraju odbywa się obecnie najwięcej festiwali, przeglądów czy koncertów związanych z dziedzictwem żydowskim. Rosnące zainteresowanie Izraelitami powoduje, że zaczynamy sięgać w przeszłość, do polskiej historii i literatury, by poznać jak dawniej postrzegano wyznawców judaizmu. Wśród różnorodnych tematów możemy się skupić na wybranych postaciach Żyda, bądź np. na jednostkowym przykładzie charakteryzować całą społeczność. W większości prac nie obejdzie się bez odwołania do historii i to zarówno tej dawniejszej (traktującej o Izraelitach w starożytności lub ich losach w Polsce na przestrzeni epok), jak i współczesnej, czyli lat Holocaustu.

Ponadto często poruszanym problemem w pracach na temat Żydów jest antysemityzm, asymilacja czy polonizacja. Pojawiają się również próby przedstawienia nie zawsze łatwych relacji polsko – żydowskich.

Większość tematów związana jest z ujęciem motywu Żydów w utworach polskich. Wśród wielu ujęć możemy odnaleźć poniższe:

• Tolerancja wobec Żydów w literaturze polskiej. Przedstaw, prezentując utwory z różnych epok literackich.
• Polacy wobec Żydów. Omów zagadnienie na podstawie utworów literackich z różnych epok.
• Motyw Żydów w literaturze polskiej.

Ograniczają one zakres literatury do utworów polskich mogących pochodzić z różnych epok. Inny sposób ujęcia tematu polega na zawężeniu zakresu tematycznego pracy do wybranego okresu, np.:

• Zaprezentuj wizerunek Żyda ukazany w literaturze XIX i XX wieku.

Temat może również doprecyzowywać sposób przedstawienia tematu:

• Literackie portrety Żydów. Wskaż podobieństwa i różnice w sposobie kreowania bohaterów.
• Omów funkcjonowanie motywu Żyda w wybranych utworach literackich.
• Pozytywne i negatywne wizerunki Żydów w literaturze.

Temat dotyczący tematyki żydowskiej może należeć do drugiej grupy tematów, ukazującej związki literatury z innymi dziedzinami sztuki, np.:

• Żydzi w literaturze i filmie XX wieku. Przedstaw na dowolnie wybranych przykładach.

Określenie problemu – teza
Najpopularniejsze, ale przez to mało konkretne są ogólnikowe ujęcia problemu. Pozwalają one na szerokie wykorzystanie literatury, jednak poprzez brak określonych celów mogą sprawić, że praca będzie sztampowa i „przegadana”:

• Problematyka żydowska jest w literaturze bardzo obszernym zagadnieniem i funkcjonuje w niej od wieków.
• Sposób przedstawienia motywu Żyda w literaturze jest bardzo różnorodny.

Kolejne przykłady tez starają się wychwycić konkretny aspekt pracy, na którym trzeba się skupić podczas omawiania tematów:

• Artyści różnych epok literackich nie mogli przejść koło mniejszości żydowskiej obojętnie.
• Ewolucja portretów bohaterów żydowskich na tle epok literackich.
• Stosunki polsko-żydowskie w dziewiętnastowiecznej Polsce były inspiracją dla ówczesnej literatury.
• W literaturze odnajdziemy zarówno pozytywne, jak i negatywne obrazy Żydów.
• Historia narodu żydowskiego od lat przeplata się z historią Polaków.
• Bogata kultura i tragiczny los Izraelitów stanowią częsty temat literatury polskiej.
• Obraz Żydów w literaturze polskiej stanowi odbicie nastrojów społecznych panujących w kraju.
• Literatura pokazuje, iż stosunek Polaków do Żydów zmieniał się w zależności od sytuacji społeczno – politycznej.
• Tylko niektórzy pisarze traktowali Żydów jako integralną część narodu polskiego.

Jeśli temat wymaga skupienia się na literaturze współczesnej problem można określić następująco:

• Holokaust jest głównym zagadnieniem związanym z narodem żydowskim w literaturze i filmie XX wieku.
• Temat zagłady ludności aryjskiej często pojawia się w powojennej polskiej prozie.

Na koniec zostanie przedstawionych kilka tez, zawężających omawiany problem:

• Antysemityzm w Polsce należy do tematów kontrowersyjnych. Twórcy kultury w swej twórczości starali się oddać panujące w społeczeństwie nastroje.
• Kultura i tradycja żydowska często fascynowały pisarzy i malarzy tworzących w różnych epokach.
• Literatura odwołuje się do problemu asymilacji przedstawicieli narodu żydowskiego w Polsce.

Motyw Żydów - literatura podmiotowa


Poniżej zostały przedstawione propozycje źródeł związanych z omawianym motywem. Lista ta zawiera szczegółowe opracowania dotyczące poszczególnych lektur, jak i ogólne pozycje poświęcone narodowi żydowskiemu i jego kulturze. Oczywiście zaprezentowana lista nie jest pełna, poszczególne tematy będą wymagać dalszych poszukiwań.

1. J. Błoński, Biedni Polacy patrzą na getto, „Tygodnik Powszechny” 1987 nr 2, s. 1.
2. J. Błoński, Szczypiorski Andrzej: Polskie i niepolskie antysemityzmy, „Polonistyka” 1993 nr 4, s. 237-241.
3. A. Brodzka, Maria Konopnicka, Wiedza Powszechna; Warszawa 1961, s. 164.
4. T. Bujnicki, „Mendel Gdański”, [w:] Pozytywizm, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1997, s. 176-178.
5. A. Cała, Asymilacja Żydów w Królestwie Polskim (1864-1897). Postawy, konflikty, stereotypy, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1989.

6. M. Dudziak, Problem antysemityzmu w „Mendlu Gdańskim”, [w:] Tematyka żydowska w lekturach szkolnych licealistów, pod. red. A. Krawczyk, Wydawnictwo Pedagogiczne ZNP, Kielce 1993 s. 39-44.
strona:   - 1 -  - 2 -  - 3 -  - 4 -  - 5 -  - 6 -  - 7 -