Jesteś w:
Motyw Żydów
Historia i kultura Żydów jest niezwykle interesująca, choć tragiczna i skomplikowana. Naród żydowski, wywodzący się od plemion semickich, to jedyny spośród ludów starożytności, który w porównaniu do innych narodów nie wyznaje wiary w przyrodnicze bóstwa od początku swej historii. Już ten fakt stworzył przepaść dzielącą ich od innych ludów antycznych. Ponadto, ludzie czuli niechęć wobec ich religijnego fanatyzmu. Jednocześnie istniało przekonanie o ich wyższości. Żydzi jednak nie spełnili pokładanych w nich nadziei. Stać ich było na to, żeby wydać Boga ze swego łona, lecz nie na to, by w niego uwierzyć. W nauce Kościoła przedstawiani byli jako „bogobójcy”. W średniowieczu Europa chrześcijańska uważała Żyda za Szatana. Nawet ikonografia demona wydaje się być na nim wzorowana – haczykowaty nos, kędzierzawe włosy. Dlatego w średniowiecznej Tuluzie istniał chrześcijański obyczaj, zgodnie z którym na Boże Narodzenie, w Wielki Piątek i w dniu Wniebowstąpienia przed drzwiami kościoła wymierzano policzek specjalnie dla tego celu wybranemu Żydowi.
Bez wątpienia w sferze zalet charakteru podziwiano żydowską zwartość rodzinną. Uważano Żydów za ludzi spokojnych, cierpliwych, przyjacielskich, pełnych godności. Najbardziej zaufanym lekarzem i przyjacielem króla Jana III Sobieskiego był właśnie mężczyzna pochodzenia żydowskiego. Naród żydowski odznaczać się miał mądrością, inteligencją, umiejętnością szybkiego uczenia się. To Żydzi statystycznie otrzymali najwięcej Nagród Nobla. Podkreślano ich uczciwość, niechęć do awanturnictwa, oszczędność i wstrzemięźliwość od alkoholu. Natomiast, odnosząc się do działalności gospodarczej Żydów, wypominano im chciwość oraz skłonność do oszustwa.
• „Księga Wyjścia” - najbardziej odległe dzieje narodu Żydowskiego poznajemy Starym Testamencie. Po 430 latach niewoli na ziemiach egipskich, wypędzony Naród Izraelski rozpoczął swoją wędrówkę do Ziemi Obiecanej. Miejsce, do którego dotarli po 40-letniej wędrówce, nie stało się kresem ich tułaczki, nadal zmuszeni byli do szukania własnej, bezpiecznej ziemi na świecie.
• „Kupiec wenecki” William Szekspir – utwór to przykład stereotypowego obrazu Żyda. Imię bohatera tej komedii – Szajlok, staje się synonimem człowieka złego i chciwego. Cała historia rozgrywa się w Wenecji, a tytułowym kupcem jest Antonio. By wspomóc finansowo swego przyjaciela, zaciąga on kredyt u lichwiarza Szajloka. W razie braku zwrotu pożyczki na czas zobowiązuje się oddać Żydowi funt swojego ciała, który ten będzie mógł nawet osobiście wyciąć. Wskutek niepowodzeń w handlu kupiec zostaje pozbawiony możliwości spłaty długu. W tej sytuacji Szajlok postanawia odebrać swoją należność. W wyniku brawurowo poprowadzonego procesu Żyd traci jednak tę możliwość. Dodatkowo pozbawiony zostaje całego majątku oraz zostaje zmuszony do zmiany wiary.
• „Pan Tadeusz” Adam Mickiewicz - w utworze przedstawiony został obraz mieszkańca Soplicowa, poczciwy, lubiany i godny zaufania Żyda Jankiel. Jako równorzędny bohater utworu bierze udział w kluczowych momentach akcji jako świadomy i żarliwy patriota, przeżywając klęski i zwycięstwa Polski. Mimo tego zachowuje swoją odrębność kulturową i religijną, podkreślając ją swoim ubiorem. Zachowanie Jankiela przemawia za jego wielkim patriotyzmem, o czym świadczą słowa: „Żyd poczciwy Ojczyznę jako Polak kochał”.
• „Żydowie polscy” Cyprian Kamil Norwid – autor w wierszu zawarł najpiękniejszą poetycką pochwałę zbratanego z polskim narodu żydowskiego. Wiersz ten jest rodzajem hołdu złożonego warszawskim Żydom, wsławionym piękną postawą podczas patriotycznych manifestacji przed wybuchem powstania styczniowego.
• „Nie-Boska komedia” Zygmunt Krasiński – autor ukazuje negatywny obraz Żydów. Przedstawia należącą do obozu rewolucjonistów grupę Przechrztów, czyli Żydów nawróconych na chrześcijaństwo. Ich przemiana jest jednak pozorna, w rzeczywistości pozostają oni wierni judaizmowi. Krasiński ukazuje ich jako ludzi, którzy zbliżają się do granic zezwierzęcenia i dążą do burzenia świata przez wprowadzenie do niego chaosu i niszczeniu tego co jest ustanowione według porządku Boga.
• „Mendel Gdański” Maria Konopnicka – autorka przedstawiła zmienny przebieg asymilacji Żydów w XIX wiecznej okupowanej Warszawie, poruszyła temat antysemityzmu, czego przejawem były pogromy Żydów oraz rabunek ich mienia. Zasadniczym problemem w noweli są przeżycia wewnętrzne głównego bohatera Mendla, powszechnie znanego, uczciwego, lubianego, starego introligatora.
• „Lalka” Bolesław Prus - autor przedstawia obiektywny portret mniejszości żydowskiej w oparciu o bohaterów takich jak Szlangbaum i doktor Szuman, którzy są w bliskich relacjach z głównym bohaterem powieści. Prus dostrzega zarówno zalety, jak i wady Żydów. Docenia ich pracowitość, energię, ambicję, cierpliwość, konsekwentność i żywe poczucie społecznej spójni. Autor nie zamyka jednak oczu na wady społeczeństwa żydowskiego. Dostrzega, że ogół Żydów ma bardzo wąską skalę zainteresowań, w której zawiera się przede wszystkim konsekwencja i elastyczność w dążeniu do pomnażania majątku. Zauważa również fakt, że Żydzi w interesach nie przebierają w środkach na drodze do zdobywania pieniędzy. Ale mimo tych wad moralnych i cywilizacyjnych, Żydzi wyprzedzają społeczeństwo polskie, które jest zamknięte w ciasnych ideach wyjątkowości swojego narodu.
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 - - 6 - - 7 -
Motyw Żydów
Autor: Karolina Marlęga Serwis chroniony prawem autorskimMotyw Żydów - wprowadzenie
Historia i kultura Żydów jest niezwykle interesująca, choć tragiczna i skomplikowana. Naród żydowski, wywodzący się od plemion semickich, to jedyny spośród ludów starożytności, który w porównaniu do innych narodów nie wyznaje wiary w przyrodnicze bóstwa od początku swej historii. Już ten fakt stworzył przepaść dzielącą ich od innych ludów antycznych. Ponadto, ludzie czuli niechęć wobec ich religijnego fanatyzmu. Jednocześnie istniało przekonanie o ich wyższości. Żydzi jednak nie spełnili pokładanych w nich nadziei. Stać ich było na to, żeby wydać Boga ze swego łona, lecz nie na to, by w niego uwierzyć. W nauce Kościoła przedstawiani byli jako „bogobójcy”. W średniowieczu Europa chrześcijańska uważała Żyda za Szatana. Nawet ikonografia demona wydaje się być na nim wzorowana – haczykowaty nos, kędzierzawe włosy. Dlatego w średniowiecznej Tuluzie istniał chrześcijański obyczaj, zgodnie z którym na Boże Narodzenie, w Wielki Piątek i w dniu Wniebowstąpienia przed drzwiami kościoła wymierzano policzek specjalnie dla tego celu wybranemu Żydowi.
Bez wątpienia w sferze zalet charakteru podziwiano żydowską zwartość rodzinną. Uważano Żydów za ludzi spokojnych, cierpliwych, przyjacielskich, pełnych godności. Najbardziej zaufanym lekarzem i przyjacielem króla Jana III Sobieskiego był właśnie mężczyzna pochodzenia żydowskiego. Naród żydowski odznaczać się miał mądrością, inteligencją, umiejętnością szybkiego uczenia się. To Żydzi statystycznie otrzymali najwięcej Nagród Nobla. Podkreślano ich uczciwość, niechęć do awanturnictwa, oszczędność i wstrzemięźliwość od alkoholu. Natomiast, odnosząc się do działalności gospodarczej Żydów, wypominano im chciwość oraz skłonność do oszustwa.
Motyw Żydów w literaturze
• „Księga Wyjścia” - najbardziej odległe dzieje narodu Żydowskiego poznajemy Starym Testamencie. Po 430 latach niewoli na ziemiach egipskich, wypędzony Naród Izraelski rozpoczął swoją wędrówkę do Ziemi Obiecanej. Miejsce, do którego dotarli po 40-letniej wędrówce, nie stało się kresem ich tułaczki, nadal zmuszeni byli do szukania własnej, bezpiecznej ziemi na świecie.
• „Kupiec wenecki” William Szekspir – utwór to przykład stereotypowego obrazu Żyda. Imię bohatera tej komedii – Szajlok, staje się synonimem człowieka złego i chciwego. Cała historia rozgrywa się w Wenecji, a tytułowym kupcem jest Antonio. By wspomóc finansowo swego przyjaciela, zaciąga on kredyt u lichwiarza Szajloka. W razie braku zwrotu pożyczki na czas zobowiązuje się oddać Żydowi funt swojego ciała, który ten będzie mógł nawet osobiście wyciąć. Wskutek niepowodzeń w handlu kupiec zostaje pozbawiony możliwości spłaty długu. W tej sytuacji Szajlok postanawia odebrać swoją należność. W wyniku brawurowo poprowadzonego procesu Żyd traci jednak tę możliwość. Dodatkowo pozbawiony zostaje całego majątku oraz zostaje zmuszony do zmiany wiary.
• „Pan Tadeusz” Adam Mickiewicz - w utworze przedstawiony został obraz mieszkańca Soplicowa, poczciwy, lubiany i godny zaufania Żyda Jankiel. Jako równorzędny bohater utworu bierze udział w kluczowych momentach akcji jako świadomy i żarliwy patriota, przeżywając klęski i zwycięstwa Polski. Mimo tego zachowuje swoją odrębność kulturową i religijną, podkreślając ją swoim ubiorem. Zachowanie Jankiela przemawia za jego wielkim patriotyzmem, o czym świadczą słowa: „Żyd poczciwy Ojczyznę jako Polak kochał”.
• „Żydowie polscy” Cyprian Kamil Norwid – autor w wierszu zawarł najpiękniejszą poetycką pochwałę zbratanego z polskim narodu żydowskiego. Wiersz ten jest rodzajem hołdu złożonego warszawskim Żydom, wsławionym piękną postawą podczas patriotycznych manifestacji przed wybuchem powstania styczniowego.
• „Nie-Boska komedia” Zygmunt Krasiński – autor ukazuje negatywny obraz Żydów. Przedstawia należącą do obozu rewolucjonistów grupę Przechrztów, czyli Żydów nawróconych na chrześcijaństwo. Ich przemiana jest jednak pozorna, w rzeczywistości pozostają oni wierni judaizmowi. Krasiński ukazuje ich jako ludzi, którzy zbliżają się do granic zezwierzęcenia i dążą do burzenia świata przez wprowadzenie do niego chaosu i niszczeniu tego co jest ustanowione według porządku Boga.
• „Mendel Gdański” Maria Konopnicka – autorka przedstawiła zmienny przebieg asymilacji Żydów w XIX wiecznej okupowanej Warszawie, poruszyła temat antysemityzmu, czego przejawem były pogromy Żydów oraz rabunek ich mienia. Zasadniczym problemem w noweli są przeżycia wewnętrzne głównego bohatera Mendla, powszechnie znanego, uczciwego, lubianego, starego introligatora.
• „Lalka” Bolesław Prus - autor przedstawia obiektywny portret mniejszości żydowskiej w oparciu o bohaterów takich jak Szlangbaum i doktor Szuman, którzy są w bliskich relacjach z głównym bohaterem powieści. Prus dostrzega zarówno zalety, jak i wady Żydów. Docenia ich pracowitość, energię, ambicję, cierpliwość, konsekwentność i żywe poczucie społecznej spójni. Autor nie zamyka jednak oczu na wady społeczeństwa żydowskiego. Dostrzega, że ogół Żydów ma bardzo wąską skalę zainteresowań, w której zawiera się przede wszystkim konsekwencja i elastyczność w dążeniu do pomnażania majątku. Zauważa również fakt, że Żydzi w interesach nie przebierają w środkach na drodze do zdobywania pieniędzy. Ale mimo tych wad moralnych i cywilizacyjnych, Żydzi wyprzedzają społeczeństwo polskie, które jest zamknięte w ciasnych ideach wyjątkowości swojego narodu.
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 - - 6 - - 7 -