Jesteś w:
Motyw tańca
Według „Słownika języka polskiego” taniec to kroki i figury wykonywane w rytm muzyki. Jednak taniec to przede wszystkim forma wyrażania uczuć i osobowości. Może być sztuką lub po prostu sportem czy przyjemnością. Taniec rozwijał się wraz z kulturą i cywilizacją. Z cała pewnością jest najstarszą spośród dziedzin sztuki. Już starożytne plemiona rytualnymi tańcami przywoływali deszcz lub urodzaj. Wiemy także, że starożytnym Egipcie i Grecji taniec służył już jako rozrywka. Zdaniem znawców możni zatrudniali na swoich dworach tancerzy celem uświetnienia ważnych uroczystości.
W XVI wieku adaptowano tańce ludowe obecne na zabawach chłopskich do potrzeb dworskich. Spędzano w ten sposób czas wolny lub uświetniano uczty. W siedemnastym wieku, jako forma tańca dworskiego, wykształcił się balet. Pod koniec osiemnastego wieku na zabawach szlacheckich królowały dostojne tańce zwane chodzonymi lub skocznymi, wzorowane na rytmach ludowych. Pojęcie tańca współczesnego obowiązuje od wieku XX i obejmuje ogromną różnorodność form - od podziwianego tańca towarzyskiego znanego jako popisy par tanecznych w stylu standardowym i latynoamerykańskim przez balet klasyczny, folklor, i wreszcie, pod koniec wieku, taniec dyskotekowy, z którego rozwinęły się min. hip-hop, disco czy elektro.
• Biblia - w Starym Testamencie opisano wiele wydarzeń, którym towarzyszył taniec. Najczęściej wyrażano w ten sposób dziękczynienie Bogu za dane ludziom łaski, wychwalanie dobroci i miłosierdzia Bożego. Potwierdzeniem rytualnego charakteru tańca w Biblii jest Psalm 150, w którym autor nawołuje do oddawania czci bogu poprzez taniec i śpiew: „Chwalcie Go bębnem i tańcem, chwalcie Go na strunach i flecie!”. Opis tańca pojawia się w także, kiedy Biblia wspomina o królu Dawidzie, który tańczył przed Arką Przymierza.
• „Mitologia: Wierzenia i podania Greków i Rzymian” Jan Parandowski - w nocy, w otoczeniu borów Hellady kobiety zatracały się w tańcu jak w transie, by oddać cześć bóstwu. Mówiono, że prekursorką ekstatycznego tańca na cześć Bachusa była Tyja i to za jej przykładem Atenki odbywały coroczne orgie. Wyznawczynie Dionizosa w wieńcach z winorośli, oplecione zwierzęcymi skórami z winną latoroślą w dłoniach wirowały w szalonym pląsie. Uczestnicy orgii w swoisty sposób, przekraczając granice rozumu, łączyli się w religijnym szaleństwie z bóstwem. Towarzyszyły temu głośne krzyki, głośne i frenetyczne dźwięki fletów i bębnów, wszechobecne były krew oraz płonące pochodnie.
• „Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią” - utwór anonimowego autora to dialog uczonego męża Polikarpa z upersonifikowaną śmiercią - odrażającym, rozkładającym się trupem płci żeńskiej. Uczony chciał koniecznie ujrzeć Śmierć za życia, a gdy jego życzenie się spełniło, przeląkł się i przerażony zadał jej kilka naiwnych pytań. Polikarp dowiedział się, że śmierć nie zważa na pochodzenie, majątek czy nawet uczynki człowieka: morzę wszystko ludzkie plemię- mówi. Prawa, jakimi rządzi śmierć, są nieugięte. Do tanecznego korowodu zgarnia wszystkich: starych i młodych, duchownych i świeckich, papieży i żebraków. Potępia nadmierne przywiązanie do dóbr doczesnych i poucza, jak postępować, by nie narażać się Stwórcy. Jest postrachem, ale równocześnie może być pocieszeniem. Uświadamia mistrzowi, że nikt nie uniknie śmierci, poza tym wobec niej wszyscy są równi. W świecie feudalnego porządku i hierarchii tylko ona zrównywała wszystkich. Motyw danse macabre nauczał współczesnych: memento mori - pamiętaj o śmierci.
• „Pieśń świętojańska o Sobótce” Jan Kochanowski – utwór ukazuje ludowy taniec w noc Kupały, który nawiązuje zarówno do tradycji chrześcijańskiej, jak i pogańskiej. Noc przesilenia letniego (później jako noc św. Jana) tworzy ramę kompozycyjną sielanki. Utwór składa się z pieśni XII panien. Na uwagę szczególnie zasługuje pieśń panny II, która uroczyście zaprasza wszystkich do tańca, wychwalając jego zalety:
„Skokiem taniec najsnadniejszy,
A tym jeszcze pochopniejszy,
Kiedy w bęben przybijają,
Samy nogi prawie drgają.”
Panna III porywa wszystkich do tanecznego korowodu, unosząc się w radości i witalności. W pieśni tej taniec stanowi symbol natchnienia i odpoczynku. Wyraża spokój wiejskiego bytowania i podkreśla renesansową radość świata ludowego i afirmację życia. Obecne tu stoicyzm i sielankowość czynią cały utwór, wraz z śpiewem i tańcem, apoteozą renesansowej wsi.
• „Pan Tadeusz” Adam Mickiewicz - opis jednego z najbardziej znanych w literaturze polskiej tańców - poloneza z Księgi XII pt. „Kochajmy się”. Ten rdzennie polski pląs, uświetniający zaręczyny Tadeusza i Zosi, ma znaczenie szczególne. Niezwykle barwny jego opis znają chyba wszyscy, szczególnie pierwsze słowa wielu recytuje z pamięci:
„Poloneza czas zacząć - Podkomorzy rusza
I z lekka zarzuciwszy wyloty kontusza,
I wąsa podkręcając, podał rękę Zosi
I skłoniwszy się grzecznie, w pierwszą parę prosi.
Brzmią zewsząd okrzyki: "Ach to może ostatni!
Patrzcie młodzi, Może ostatni, co tak poloneza wodzi!"
Poeta wielokrotnie powtarza w epopei słowo „ostatni”, co ma podkreślać kres tradycji szlacheckich. Podkomorzy, który prowadzi poloneza, jest pełen godności i dostojeństwa, co stanowi symbol sarmatyzmu. Powaga tańca, płynna muzyka, majestatyczne ruchy korowodu tanecznego porównanego do upstrzonego mnóstwem kolorów węża i podniosła atmosfera mają ukazać odchodzące w przeszłość zwyczaje szlacheckie wypierane przez kulturę europejską. Opis poloneza jest niezwykle szczegółowy i dynamiczny. Taniec pełni tutaj szczególną rolę: jest symbolem historii, bo uczestniczą w nim ludzie, którzy tworzyli przeszłość, i młode pokolenie, które tanecznym krokiem wchodzi w następną epokę. Uroczysty, taneczny korowód wyraża także optymizm, nadzieję na lepsze czasy i wolność.
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 - - 6 - - 7 -
Motyw tańca
Autor: Karolina Marlęga Serwis chroniony prawem autorskimMotyw tańca - wprowadzenie
Według „Słownika języka polskiego” taniec to kroki i figury wykonywane w rytm muzyki. Jednak taniec to przede wszystkim forma wyrażania uczuć i osobowości. Może być sztuką lub po prostu sportem czy przyjemnością. Taniec rozwijał się wraz z kulturą i cywilizacją. Z cała pewnością jest najstarszą spośród dziedzin sztuki. Już starożytne plemiona rytualnymi tańcami przywoływali deszcz lub urodzaj. Wiemy także, że starożytnym Egipcie i Grecji taniec służył już jako rozrywka. Zdaniem znawców możni zatrudniali na swoich dworach tancerzy celem uświetnienia ważnych uroczystości.
W XVI wieku adaptowano tańce ludowe obecne na zabawach chłopskich do potrzeb dworskich. Spędzano w ten sposób czas wolny lub uświetniano uczty. W siedemnastym wieku, jako forma tańca dworskiego, wykształcił się balet. Pod koniec osiemnastego wieku na zabawach szlacheckich królowały dostojne tańce zwane chodzonymi lub skocznymi, wzorowane na rytmach ludowych. Pojęcie tańca współczesnego obowiązuje od wieku XX i obejmuje ogromną różnorodność form - od podziwianego tańca towarzyskiego znanego jako popisy par tanecznych w stylu standardowym i latynoamerykańskim przez balet klasyczny, folklor, i wreszcie, pod koniec wieku, taniec dyskotekowy, z którego rozwinęły się min. hip-hop, disco czy elektro.
Motyw tańca w literaturze
• Biblia - w Starym Testamencie opisano wiele wydarzeń, którym towarzyszył taniec. Najczęściej wyrażano w ten sposób dziękczynienie Bogu za dane ludziom łaski, wychwalanie dobroci i miłosierdzia Bożego. Potwierdzeniem rytualnego charakteru tańca w Biblii jest Psalm 150, w którym autor nawołuje do oddawania czci bogu poprzez taniec i śpiew: „Chwalcie Go bębnem i tańcem, chwalcie Go na strunach i flecie!”. Opis tańca pojawia się w także, kiedy Biblia wspomina o królu Dawidzie, który tańczył przed Arką Przymierza.
• „Mitologia: Wierzenia i podania Greków i Rzymian” Jan Parandowski - w nocy, w otoczeniu borów Hellady kobiety zatracały się w tańcu jak w transie, by oddać cześć bóstwu. Mówiono, że prekursorką ekstatycznego tańca na cześć Bachusa była Tyja i to za jej przykładem Atenki odbywały coroczne orgie. Wyznawczynie Dionizosa w wieńcach z winorośli, oplecione zwierzęcymi skórami z winną latoroślą w dłoniach wirowały w szalonym pląsie. Uczestnicy orgii w swoisty sposób, przekraczając granice rozumu, łączyli się w religijnym szaleństwie z bóstwem. Towarzyszyły temu głośne krzyki, głośne i frenetyczne dźwięki fletów i bębnów, wszechobecne były krew oraz płonące pochodnie.
• „Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią” - utwór anonimowego autora to dialog uczonego męża Polikarpa z upersonifikowaną śmiercią - odrażającym, rozkładającym się trupem płci żeńskiej. Uczony chciał koniecznie ujrzeć Śmierć za życia, a gdy jego życzenie się spełniło, przeląkł się i przerażony zadał jej kilka naiwnych pytań. Polikarp dowiedział się, że śmierć nie zważa na pochodzenie, majątek czy nawet uczynki człowieka: morzę wszystko ludzkie plemię- mówi. Prawa, jakimi rządzi śmierć, są nieugięte. Do tanecznego korowodu zgarnia wszystkich: starych i młodych, duchownych i świeckich, papieży i żebraków. Potępia nadmierne przywiązanie do dóbr doczesnych i poucza, jak postępować, by nie narażać się Stwórcy. Jest postrachem, ale równocześnie może być pocieszeniem. Uświadamia mistrzowi, że nikt nie uniknie śmierci, poza tym wobec niej wszyscy są równi. W świecie feudalnego porządku i hierarchii tylko ona zrównywała wszystkich. Motyw danse macabre nauczał współczesnych: memento mori - pamiętaj o śmierci.
• „Pieśń świętojańska o Sobótce” Jan Kochanowski – utwór ukazuje ludowy taniec w noc Kupały, który nawiązuje zarówno do tradycji chrześcijańskiej, jak i pogańskiej. Noc przesilenia letniego (później jako noc św. Jana) tworzy ramę kompozycyjną sielanki. Utwór składa się z pieśni XII panien. Na uwagę szczególnie zasługuje pieśń panny II, która uroczyście zaprasza wszystkich do tańca, wychwalając jego zalety:
„Skokiem taniec najsnadniejszy,
A tym jeszcze pochopniejszy,
Kiedy w bęben przybijają,
Samy nogi prawie drgają.”
Panna III porywa wszystkich do tanecznego korowodu, unosząc się w radości i witalności. W pieśni tej taniec stanowi symbol natchnienia i odpoczynku. Wyraża spokój wiejskiego bytowania i podkreśla renesansową radość świata ludowego i afirmację życia. Obecne tu stoicyzm i sielankowość czynią cały utwór, wraz z śpiewem i tańcem, apoteozą renesansowej wsi.
• „Pan Tadeusz” Adam Mickiewicz - opis jednego z najbardziej znanych w literaturze polskiej tańców - poloneza z Księgi XII pt. „Kochajmy się”. Ten rdzennie polski pląs, uświetniający zaręczyny Tadeusza i Zosi, ma znaczenie szczególne. Niezwykle barwny jego opis znają chyba wszyscy, szczególnie pierwsze słowa wielu recytuje z pamięci:
„Poloneza czas zacząć - Podkomorzy rusza
I z lekka zarzuciwszy wyloty kontusza,
I wąsa podkręcając, podał rękę Zosi
I skłoniwszy się grzecznie, w pierwszą parę prosi.
Brzmią zewsząd okrzyki: "Ach to może ostatni!
Patrzcie młodzi, Może ostatni, co tak poloneza wodzi!"
Poeta wielokrotnie powtarza w epopei słowo „ostatni”, co ma podkreślać kres tradycji szlacheckich. Podkomorzy, który prowadzi poloneza, jest pełen godności i dostojeństwa, co stanowi symbol sarmatyzmu. Powaga tańca, płynna muzyka, majestatyczne ruchy korowodu tanecznego porównanego do upstrzonego mnóstwem kolorów węża i podniosła atmosfera mają ukazać odchodzące w przeszłość zwyczaje szlacheckie wypierane przez kulturę europejską. Opis poloneza jest niezwykle szczegółowy i dynamiczny. Taniec pełni tutaj szczególną rolę: jest symbolem historii, bo uczestniczą w nim ludzie, którzy tworzyli przeszłość, i młode pokolenie, które tanecznym krokiem wchodzi w następną epokę. Uroczysty, taneczny korowód wyraża także optymizm, nadzieję na lepsze czasy i wolność.
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 - - 6 - - 7 -