Jesteś w:
Motyw totalitaryzmu
• Literatura odkrywa całą prawdę o systemach totalitarnych. Wskazując zagrożenia płynące z ich wprowadzenia.
• Totalitaryzm w literaturze XX wieku dokumentuje, przestrzega, przeraża.
• Opisy totalitaryzmów w literaturze traktować możemy jako przestrogę przed systemem dyktatorskim lub ponure świadectwo minionych czasów.
• Totalitaryzm wojenny – hitleryzm i stalinizm to czasy błędów i wypaczeń, które spowodowały zburzenie dotychczasowego systemu wartości.
Druga grupa skupia się na człowieku postawionemu w obliczu totalitarnego systemu:
• Literatura ukazująca działanie systemu totalitarnego dokonuje głębokiej analizy mechanizmów, które ograniczały wolność człowieka dwudziestego wieku, degenerowały jego psychikę, wypalały wrażliwość.
• Literatura wykształca wzory postaw, jakie przyjmował człowiek w obliczu krępujących, totalitarnych systemów.
• Człowiek żyjący w systemie totalitarnym jest nieustannie narażony na trudne wybory moralne.
• Ludzie przyjmują bardzo zróżnicowane postawy wobec totalitaryzmu.
• Literatura przytacza różnorodne postawy i świadectwa ludzi postawionych w obliczu systemu totalitarnego.
Wstęp – przykłady
We wstępie możemy się odwołać się do definicji zawartych w poniższych pozycjach pochodzących z literatury przedmiotowej:
Totalitaryzmb> to ustrój państwowy wraz z towarzyszącą mu ideologią, charakterystyczny dla XX wieku. Występował w państwach, w których konflikty społeczne związane z panującą sytuacją, niechęć do demokracji i/lub kapitalizmu doprowadziły do sukcesu haseł zapowiadających kres niesprawiedliwości.
Reżim totalitarny łączy w sobie cechy autorytaryzmu i dyktatury, będąc skrajną formą, można powiedzieć nawet – wynaturzeniem obu tych systemów. Kontrola sprawowana w państwie totalnym nad obywatelami jest nieporównywalnie większa niż we wszystkich istniejących wcześniej systemach i dąży do podporządkowania społeczeństwa państwu (partii) za pomocą monopolu informacji i propagandy, ingerencji w większość dziedzin życia, oficjalnej i obowiązującej wszystkich ideologii państwowej, terroru tajnych służb i rządów jednej, masowej partii.
Termin „totalitaryzm” wprowadzony został przez Benito Mussoliniego w 1925 roku na określenie nowego typu państwa - ówczesnych faszystowskich Włoch. Jednak znaczenie, które dziś przypisuje się temu słowu, zostało mu nadane kilka lat później – w 1928 roku, gdy zauważono podobieństwa między faszyzmem a komunizmem. Stał się więc określeniem ogólniejszym i odnosi się do ustrojów komunistycznego i faszystowskiego. Za twórców teorii totalitaryzmu uważa się: Hanah Arendt, Zbigniewa Brzezińskiego.
(źródło: http://library.thinkquest.org/C004169/def_tot.html)
„Totalitaryzm” jest pojęciem pejoratywnym pojawiającym się w konotacji z brakiem swobód społecznych i politycznych, militaryzmem, prześladowaniami i z osobą dyktatora. Na pewno najważniejsze cechy tego reżimu to terror, silna egzekutywa, antydemokratyzm, antyliberalizm, antyindywidualizm, monopartia, cenzura. Takie są przynajmniej najczęstsze potoczne poprawne wrażenia.
Aby uporządkować chaotyczne rozumienie tego systemu, należałoby rozpocząć od próby zdefiniowania pojęcia. „Totalitaryzm” wywodzi się od łacińskiego słowa totus, oznaczającego „cały” oraz średniowiecznego terminu totalis – „całkowity”. „Mianem totalitarne zwykło określać się przede wszystkim powstałe po I wojnie światowej dwa systemy oparte na dyktaturze – nazistowskie Niemcy i komunistyczny Związek Radziecki.”
Hannah Arendt w swojej słynnej książce „Korzenie totalitaryzmu” pisze, że „totalitaryzm to nowa forma rządzenia, całkowicie odmienna od znanych form politycznych takich jak despotyzm, tyrania czy dyktatura. Najbardziej charakterystyczną cechą totalitaryzmu jest to, że nie opiera się on w ogóle na normach prawnych, gdyż są one poniekąd zastępowane rozbudowanym aparatem terroru – stanowiącym istotę systemu”
Bardzo ciekawy i przydatny wydaje się podział systemu totalitarnego C. J. Friedricha na następujące elementy:
• totalitarną ideologię – wkraczającą we wszelkie przejawy aktywności społecznej;
• monopartię opartą na totalitarnej ideologii;
• rozbudowaną tajną policję – z możliwością stosowania terroru fizycznego i psychicznego wobec wszystkich obywateli;
• monopolistyczną kontrolę masowych środków przekazu;
• monopolistyczną kontrolę sił zbrojnych i wszystkich innych formacji;
• scentralizowane zarządzanie.
Walicki kładzie nacisk na inne aspekty. Według niego o znaczeniu reżimu totalitarnego decyduje faktyczny zakres, cel i sposób sprawowania władzy. Kryterium i miarą totalitarności nie jest zwyczajny brak demokracji, lecz również głęboko uwewnętrzniony konformizm. „Reżim totalitarny realizuje ideał konformizmu absolutnego, nie zewnętrznego tylko, lecz również wewnętrznego, i nie biernego tylko, lecz aktywnego. Czyni to za pomocą nieustannej i wszechobecnej zorganizowanej presji moralno-politycznej, wspomaganej terrorem, ale opartej głównie na indoktrynacji, na zdolności wytwarzania masowej hipnozy. Jeśli zatraca zdolności wytwarzania takiej presji, to wkracza nieuchronnie na drogę detotalitaryzacji”.
Timasheff również zaproponował ciekawą koncepcję totalitaryzmu. Według niego oznacza on cechę państwa odnoszącą się do spełnienia przez nie licznych funkcji dodatkowych. Państwo byłoby totalitarne wówczas, gdyby liczba funkcji była tak duża, że obejmowałaby prawie całą aktywność człowieka. Autor ten uważa, że w wielu przypadkach demokratycznych można by odnaleźć elementy reżimu totalitarnego. Jego zdaniem istnieje możliwość pośredniego wymierzenia totalitaryzmu przez pomiar stopnia penalizacji zachowań jednostek, gdyż pełnienie przez państwo dodatkowych funkcji jest wprost proporcjonalne do siły represji wobec społeczeństwa.
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 - - 6 - - 7 -
Motyw totalitaryzmu
Autor: Karolina Marlęga Serwis chroniony prawem autorskim
Spis treści
- Motyw totalitaryzmu - wprowadzenie
- Motyw totalitaryzmu w literaturze
- Motyw totalitaryzmu w filmie
- Motyw totalitaryzmu - propozycje tematów wypracowań
- Motyw totalitaryzmu - propozycje wstępu
- Motyw totalitaryzmu - propozycje zakończenia
- Motyw totalitaryzmu - literatura podmiotowa
- Motyw totalitaryzmu - literatura przedmiotowa
• Literatura odkrywa całą prawdę o systemach totalitarnych. Wskazując zagrożenia płynące z ich wprowadzenia.
• Totalitaryzm w literaturze XX wieku dokumentuje, przestrzega, przeraża.
• Opisy totalitaryzmów w literaturze traktować możemy jako przestrogę przed systemem dyktatorskim lub ponure świadectwo minionych czasów.
• Totalitaryzm wojenny – hitleryzm i stalinizm to czasy błędów i wypaczeń, które spowodowały zburzenie dotychczasowego systemu wartości.
Druga grupa skupia się na człowieku postawionemu w obliczu totalitarnego systemu:
• Literatura ukazująca działanie systemu totalitarnego dokonuje głębokiej analizy mechanizmów, które ograniczały wolność człowieka dwudziestego wieku, degenerowały jego psychikę, wypalały wrażliwość.
• Literatura wykształca wzory postaw, jakie przyjmował człowiek w obliczu krępujących, totalitarnych systemów.
• Człowiek żyjący w systemie totalitarnym jest nieustannie narażony na trudne wybory moralne.
• Ludzie przyjmują bardzo zróżnicowane postawy wobec totalitaryzmu.
• Literatura przytacza różnorodne postawy i świadectwa ludzi postawionych w obliczu systemu totalitarnego.
Motyw totalitaryzmu - propozycje wstępu
Wstęp – przykłady
We wstępie możemy się odwołać się do definicji zawartych w poniższych pozycjach pochodzących z literatury przedmiotowej:
Totalitaryzmb> to ustrój państwowy wraz z towarzyszącą mu ideologią, charakterystyczny dla XX wieku. Występował w państwach, w których konflikty społeczne związane z panującą sytuacją, niechęć do demokracji i/lub kapitalizmu doprowadziły do sukcesu haseł zapowiadających kres niesprawiedliwości.
Reżim totalitarny łączy w sobie cechy autorytaryzmu i dyktatury, będąc skrajną formą, można powiedzieć nawet – wynaturzeniem obu tych systemów. Kontrola sprawowana w państwie totalnym nad obywatelami jest nieporównywalnie większa niż we wszystkich istniejących wcześniej systemach i dąży do podporządkowania społeczeństwa państwu (partii) za pomocą monopolu informacji i propagandy, ingerencji w większość dziedzin życia, oficjalnej i obowiązującej wszystkich ideologii państwowej, terroru tajnych służb i rządów jednej, masowej partii.
Termin „totalitaryzm” wprowadzony został przez Benito Mussoliniego w 1925 roku na określenie nowego typu państwa - ówczesnych faszystowskich Włoch. Jednak znaczenie, które dziś przypisuje się temu słowu, zostało mu nadane kilka lat później – w 1928 roku, gdy zauważono podobieństwa między faszyzmem a komunizmem. Stał się więc określeniem ogólniejszym i odnosi się do ustrojów komunistycznego i faszystowskiego. Za twórców teorii totalitaryzmu uważa się: Hanah Arendt, Zbigniewa Brzezińskiego.
(źródło: http://library.thinkquest.org/C004169/def_tot.html)
„Totalitaryzm” jest pojęciem pejoratywnym pojawiającym się w konotacji z brakiem swobód społecznych i politycznych, militaryzmem, prześladowaniami i z osobą dyktatora. Na pewno najważniejsze cechy tego reżimu to terror, silna egzekutywa, antydemokratyzm, antyliberalizm, antyindywidualizm, monopartia, cenzura. Takie są przynajmniej najczęstsze potoczne poprawne wrażenia.
Aby uporządkować chaotyczne rozumienie tego systemu, należałoby rozpocząć od próby zdefiniowania pojęcia. „Totalitaryzm” wywodzi się od łacińskiego słowa totus, oznaczającego „cały” oraz średniowiecznego terminu totalis – „całkowity”. „Mianem totalitarne zwykło określać się przede wszystkim powstałe po I wojnie światowej dwa systemy oparte na dyktaturze – nazistowskie Niemcy i komunistyczny Związek Radziecki.”
Hannah Arendt w swojej słynnej książce „Korzenie totalitaryzmu” pisze, że „totalitaryzm to nowa forma rządzenia, całkowicie odmienna od znanych form politycznych takich jak despotyzm, tyrania czy dyktatura. Najbardziej charakterystyczną cechą totalitaryzmu jest to, że nie opiera się on w ogóle na normach prawnych, gdyż są one poniekąd zastępowane rozbudowanym aparatem terroru – stanowiącym istotę systemu”
Bardzo ciekawy i przydatny wydaje się podział systemu totalitarnego C. J. Friedricha na następujące elementy:
• totalitarną ideologię – wkraczającą we wszelkie przejawy aktywności społecznej;
• monopartię opartą na totalitarnej ideologii;
• rozbudowaną tajną policję – z możliwością stosowania terroru fizycznego i psychicznego wobec wszystkich obywateli;
• monopolistyczną kontrolę masowych środków przekazu;
• monopolistyczną kontrolę sił zbrojnych i wszystkich innych formacji;
• scentralizowane zarządzanie.
Walicki kładzie nacisk na inne aspekty. Według niego o znaczeniu reżimu totalitarnego decyduje faktyczny zakres, cel i sposób sprawowania władzy. Kryterium i miarą totalitarności nie jest zwyczajny brak demokracji, lecz również głęboko uwewnętrzniony konformizm. „Reżim totalitarny realizuje ideał konformizmu absolutnego, nie zewnętrznego tylko, lecz również wewnętrznego, i nie biernego tylko, lecz aktywnego. Czyni to za pomocą nieustannej i wszechobecnej zorganizowanej presji moralno-politycznej, wspomaganej terrorem, ale opartej głównie na indoktrynacji, na zdolności wytwarzania masowej hipnozy. Jeśli zatraca zdolności wytwarzania takiej presji, to wkracza nieuchronnie na drogę detotalitaryzacji”.
Timasheff również zaproponował ciekawą koncepcję totalitaryzmu. Według niego oznacza on cechę państwa odnoszącą się do spełnienia przez nie licznych funkcji dodatkowych. Państwo byłoby totalitarne wówczas, gdyby liczba funkcji była tak duża, że obejmowałaby prawie całą aktywność człowieka. Autor ten uważa, że w wielu przypadkach demokratycznych można by odnaleźć elementy reżimu totalitarnego. Jego zdaniem istnieje możliwość pośredniego wymierzenia totalitaryzmu przez pomiar stopnia penalizacji zachowań jednostek, gdyż pełnienie przez państwo dodatkowych funkcji jest wprost proporcjonalne do siły represji wobec społeczeństwa.
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 - - 6 - - 7 -