Jesteś w: Motyw wsi

Motyw wsi

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim


• „Nad Niemnem” Eliza Orzeszkowa - krajobraz nadniemeński, gdzie toczy się akcja powieści, przypomina, zwłaszcza latem, Arkadię, krainę wiecznej szczęśliwości. Wieś, dwór w Nad Niemnem jest oazą spokoju i dlatego jest opozycją w stosunku do miasta, o którego hałasie i ruchliwości Justyna wspomina z przestrachem. Wieś, a właściwie zaścianek Bohatyrowicze jest też miejscem, gdzie przetrwały narodowe tradycje i pamięć o historii, czy to tej bliższej, czy też tej bardziej odległej.

• „Placówka” Bolesław Prus - utwór ukazuje kolonizację niemiecką, życie chłopa w drugiej połowie XIX w. oraz walkę chłopa o utrzymanie ziemi. Józef Ślimak ma wiele przywar przypisywanych chłopom pańszczyźnianym: jest ciemny, zabobonny, zacofany, bierny, chętnie szukałby pomocy we dworze. Chłop uważa, że: „jak pan jest po to, ażeby bawił się i rozkazywał, tak chłop jest po to, ażeby karmił innych i siebie”. Sądzi, że bez ziemi można tylko zmarnieć, stąd tak kurczowo się jej trzymał i walczył o nią. Nieświadomy swojego patriotyzmu potrafił sprzeciwić się Niemcom, losowi i ocalił swoją ziemię.

• „Antek” Bolesław Prus - dla autora wieś to miejsce potrzebujące ratunku, gdzie żyją biedni ludzie, na których warto skupić uwagę. Antek, tytułowy bohater noweli urodził się w ubogiej chłopskiej rodzinie we wsi nad Wisłą. Wieś Antka to miejsce zacofania, ciemnoty i ciężkiej pracy, gdzie nikt nie ma czasu na zajęcie się chłopcem i jego marzeniami. Grzegorzowa, „wielka znachorka” to uosobienie ciemnoty i zabobonu, aby wyleczyć siostrę tytułowego bohatera - Rozalkę - kazała włożyć ja do rozpalonego pieca. Trudne położenie mieszkańców wsi potęgowała jeszcze wszechobecna bieda. Prus wspomina, że życie rodziny Antka było bardzo ciężkie. Po oddaniu części pieniędzy do gminy, reszta zarobku wystarczała jedynie na nędzną egzystencję. Codziennym posiłkiem był barszcz chleba i kartofle, a mięso tak wielkim rarytasem, że jedzono je raz do roku, na Wielkanoc.

• „Szkice węglem” Henryk Sienkiewicz – autor przedstawił problemy z jakimi boryka się wieś po reformie uwłaszczeniowej z 1864 roku, która doprowadziła do zwolnienia ziemiaństwa z obowiązku zajmowania się sprawami chłopów, nieprzygotowanych do samodzielnego życia. Mieszkańcy wsi są niewykształceni, nie znają własnych praw, a większość z nich nie potrafi nawet czytać i dlatego łatwo padają ofiarą spisków, podobnie jak główny bohater Wawrzon Rzepa. Sienkiewicz zwraca więc uwagę na potrzebę natychmiastowej edukacji chłopów pozostawionych samym sobie.

• „Chłopi” Władysław Stanisław Reymont - bohaterami powieści są chłopi, ich życie społeczne i rodzinne, obyczaje i praca na roli. Akcja utworu toczy się w Lipcach. Autor zastosował podział powieści na cztery tomy zatytułowane kolejno: Jesień, Zima, Wiosna, Lato. Podział ten podkreśla silne przywiązanie życia społeczności chłopskiej ze zmianami pór roku. Zajęcia gospodarcze wykonywane w Lipcach mają charakter cykliczny, wyznaczany przez przyrodę. Reymont ukazał rozwarstwienie chłopów. Pisarz ukazał chłopów w naturalistyczny sposób w różnych sytuacjach, zarówno w czasie pracy jak i w czasie odpoczynku. Barwnie odmalował tez wiejskie obyczaje, tradycje i obrzędy.

• „Z chałupy” (sonety) Jan Kasprowicz – artysta pochodzący z rodziny chłopskiej nie ukrywał swojego zauroczenia wsią. W cyklu czterdziestu sonetów przedstawił naturalistyczny obraz życia wiejskiego. Autor opisując miejsce, w którym się urodził i spędził większą część swojego życia odtworzył szereg realiów życia wiejskiego, obrazów codzienności chłopa, a także przedstawił zarys życia społecznego najniższej grupy społecznej. „Sonet I” w dwóch pierwszych zwrotkach zawiera naturalistyczny opis wsi:
„Chaty rzędem na piaszczystych wzgórkach;
Za chatami krępy sad wiśniowy. [...]
Płot się wali; piołun na podwórkach;
Tu rżą konie, ryczą chude krowy”.

„Sonet XV” opowiada historię pewnej kobiety, która kiedyś posiadała ziemię i dobrze jej się powodziło, dopóki nie dotknęły jej klęski - susza, grad, nieurodzaj, śmierć męża (Kuby). Nie miała z czego zapłacić podatku i musiała wraz ze swymi córkami iść na służbę. „Sonet XIX” przedstawia sylwetkę chłopa, który do pewnego momentu był zdrowy i pełen chęci do pracy. Pewnego dnia zachorował. Leczyły go znachorki, jednak ich pomoc okazała się bezskuteczna. Nie stać go było na lekarza. W „Sonecie XXXIX” widzimy postać chłopa, który za wszelką cenę chciał zdobyć wykształcenie. Choć narażał się na szyderstwa, wytrwale chodził do szkoły. Latem, gdy pasł bydło, miał przy sobie książki. Wyjechał także do stolicy na naukę. Jednak ciągłe uczenie się w złych warunkach doprowadziło go do choroby- suchot, a później do śmierci. Kasprowicza na życie chłopskie spogląda jak ktoś obserwujący je z wewnątrz. Obok brutalnego obrazu życia podkreśla jednak piękno otaczającej chłopów przyrody - na polach kołyszą się łany zbóż, na trawie widać krople rosy rozświetlane przez słońce.

• „Wesele” Stanisław Wyspiański - wizja wsi jako sielanki widoczna w słowach dziennikarza: „Niech na całym świecie wojna, byle polska wieś zaciszna, byle polska wieś spokojna.” Jednak chłopi, a zwłaszcza Czepiec są zorientowani w sprawach rozgrywających się nie tylko w Polsce, ale i na całym świecie. Już na początku zauważamy więc antagonizm pomiędzy chłopstwem a inteligencją, który nie pozwoli na zjednoczenie tych dwóch grup społecznych w walce o wspólne dobro – Polskę. Ciągle zbyt wiele różni te dwie grupy społeczne, żeby można było myśleć o wspólnym działaniu. W myślach pozostaje przede wszystkim pamięć o rabacji galicyjskiej, w czasie której zginęli przodkowie Gospodarza i Pana Młodego, a w której uczestniczył Dziad, jeden ze starszych mieszkańców Bronowic. Najlepiej sytuację tę opisują słowa Radczyni wypowiedziane do wiejskiej gospodyni Kliminy: „Wyście sobie, a my sobie. Każden sobie rzepkę skrobie.”
strona:   - 1 -  - 2 -  - 3 -  - 4 -  - 5 -  - 6 -  - 7 -