Jesteś w:
Motyw wsi
Współcześnie trudno spotkać wieś, gdzie gospodarzy jak dawniej budziłoby ze snu pianie koguta, a porządek dnia wyznaczałyby prace w gospodarstwie. Z mapy polski znikają tradycyjne wsie, a na ich miejscu powstają wielohektarowe plantacje. Ludzie, pragnący uciec od miejskiego zgiełku przenoszą się do pozostałych jeszcze osad spokoju zmieniając ich dawny ludowy charakter.
Dawna polska wieś ze swoją specyfiką, obrzędami, tradycjami i kultem codziennej pracy pozostała jednak zapisana na kartach wielu lektur oraz na obrazach wybitnych twórców, których zauroczyła barwna i żywa wieś. Dzięki nim z powodzeniem możemy odtworzyć nie naruszoną przez postęp cywilizacyjny osadę wiejską z jej mieszkańcami oraz obyczajami. Dzięki lekturze wybranych utworów możemy odnaleźć zarówno sielankową wizję wiejskiego życia, jak też poznać wiejską nędzę i ciężar codziennej pracy w polu. Możemy podziwiać malowniczość wiejskich krajobrazów, a także poznać charakterystyczne postaci wiejskich gospodarzy i gospodyń.
• „Owczarz i Koźlarz” Teokryt - twórca sielanki ukazuje ona kłótnię dwóch pasterzy: Komatasa wypasającego kozy i Lakona, mającego pieczę nad owcami, którzy wymyślają sobie nawzajem od złodziei i niewolników. Wzajemne oskarżenia prowadzą w końcu do propozycji rozstrzygnięcia sporu poprzez współzawodnictwo w śpiewie. Sielanka nie przedstawia nam więc pasterzy przy pracy, ale idealizuje ich byt. Wiodą oni szczęśliwy żywot wypełniony pieśnią i wypoczynkiem na łonie natury. Atmosfery sielankowości dopełnia rozbrzmiewający w tle śpiew ptaków i widoczne w oddali barcie pszczele.
• „Bukoliki” („Eklogi”) Wergiliusz – autor, wzorując się na sielankach greckich Teokryta, przedstawia pasterzy – mieszkańców szczęśliwej Arkadii, którzy opowiadają o swoich miłosnych przygodach i rywalizują w poetyckich konkursach. „Ekloga” pierwsza to dialog między Melibeusem zmuszonym do opuszczenia swojej posiadłości, i Tityrusem, który dzięki tajemniczemu młodzieńcowi spotkanemu w Rzymie, może swoją zachować. Melibeus będący jednocześnie pasterzem, rozwodzi się nad szczęściem przyjaciela, któremu dane jest pozostać w ukochanej ojczyźnie. Opisuje swoje wiedzione dotychczas spokojne życie w okolicy, w której cała przyroda wydaje się wspierać pasterski żywot.
• „Georgiki” Wergiliusz – poemat opisowy zawiera pochwałę życia na wsi i pracy na roli. Kolejne księgi mówią o rolnictwie, ogrodnictwie, hodowli bydła i pszczelarstwie.
• „Satyra na leniwych chłopów” - wiersz ten jest polską realizacją popularnego toposu europejskiego wieśniaka, „dzikiego zwierzęcia”, który nie dość, że jest brudny i nędznie odziany, to jeszcze oszukuje swojego pana.
• „Pieśń świętojańska o Sobótce” Jan Kochanowski - autor uczynił świętojańską Sobótkę punktem wyjścia do napisania cyklu sielankowych pieśni. Całość współtworzą opowieści dwunastu panien, które biorą udział w uroczystości odbywającej się w wigilię świętego Jana tj. 23 czerwca. Panny podejmują różne tematy, ale przede wszystkim sławią urok wiejskiego życia. Życie na wsi jest spokojne, dostatnie i sprzężone z rytmem natury. Chłop pomimo ciężkiej pracy, którą musi wykonywać codziennie jest bardzo szczęśliwy, spełniony i zadowolony. W jego życiu jest miejsce na pracę, ale również na zabawę.
• „Żywot człowieka poczciwego” Mikołaj Rej - autor w sposób sielankowy opisuje rozkosze życia wiejskiego. Spokojne bytowanie na wsi dostarcza człowiekowi radości i piękna w obcowaniu w zgodzie z przyrodą. Polowania, łowienie ryb przynoszą korzyści materialne, a dbanie o sady i ogrody obfite plony. Cieszą też dochody z inwentarza, drobiu czy bartnictwa. Życie na wsi upływa na spokojnej pracy podporządkowanej porom roku. Szlachcic - ziemianin nie wykonuje wszystkich prac sam, ma do pomocy służbę i poddanych chłopów.
• „Żeńcy” Szymon Szymonowic – utwór to przykład sielanki realistycznej. W utworze tym autor przedstawia typową sytuacje, niedolę chłopa i jego wyzysk. Bohaterkami są pracujące na polu Oluchna i Pietrucha. Chłopki biorą udział w wydarzeniach i jednocześnie komentują je:
„Już południe przychodzi, a my jeszcze żniemy.
Czy tego chce urzędnik, że tu pomdlejemy?
Głodnemu, jako żywo, syty nie wygodzi,
On nad nami z maczugą pokrząkając chodzi,
A nie wie, jako ciężko z sierpem po zagonie
Ciągnąć się.”
Oluchna, zwraca uwagę na przepaść dzielącą panów i chłopów. Praca Starosty i jego sytuacja życiowa jest zupełnie inna od bytu chłopa. Życie na wsi to przede wszystkim praca w pocie czoła w nieludzkich warunkach, wyzysk chłopów, konflikty międzyludzkie, przemoc fizyczna ze strony ekonomów.
• „Dziady” część II Adam Mickiewicz – autor ukazuje dawny ludowy obrzęd przywoływania duchów w Zaduszną Noc Do kaplicy na cmentarzu przybywają trzy kategorie duchów: lekkie, najcięższe, pośrednie. Mickiewicz ukazuje stosunki pańszczyźniane panujące na wsi. Wieś to nie tylko prostota i niewinność, ale odwieczny konflikt pan i poddanego. Ukazana została tam ludowa koncepcja świata, czyli poszanowanie odwiecznych prawd moralnych i zasad, które porządkują życie ludu, pozwalają odpowiedzieć na pytanie o prawdziwe człowieczeństwo.
• „Pan Tadeusz” Adam Mickiewicz - dworek w Soplicowie ukazany został przez autora jako wzór spokoju, szczęścia i porządku. Panują tam patriarchalne stosunki – Sędzia jest dla swych chłopów niczym ojciec. Wuj Tadeusza to skrzętny gospodarz, który sam dogląda swojego majątku i jednocześnie wielki patriota zachowujący polskie tradycje. Przyroda wsi związana jest z życiem ludu, współgra z jego emocjami. Życie w Soplicowie porządkuje przede wszystkim to co od wieków trwałe, niezmienne. Taki element stanowią powtarzające się każdego roku prace gospodarskie, rolnictwo, uprawa ziemi, łącząca człowieka z porządkiem natury, zmiennością pór roku.
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 - - 6 - - 7 -
Motyw wsi
Autor: Karolina Marlęga Serwis chroniony prawem autorskimMotyw wsi - wprowadzenie
Współcześnie trudno spotkać wieś, gdzie gospodarzy jak dawniej budziłoby ze snu pianie koguta, a porządek dnia wyznaczałyby prace w gospodarstwie. Z mapy polski znikają tradycyjne wsie, a na ich miejscu powstają wielohektarowe plantacje. Ludzie, pragnący uciec od miejskiego zgiełku przenoszą się do pozostałych jeszcze osad spokoju zmieniając ich dawny ludowy charakter.
Dawna polska wieś ze swoją specyfiką, obrzędami, tradycjami i kultem codziennej pracy pozostała jednak zapisana na kartach wielu lektur oraz na obrazach wybitnych twórców, których zauroczyła barwna i żywa wieś. Dzięki nim z powodzeniem możemy odtworzyć nie naruszoną przez postęp cywilizacyjny osadę wiejską z jej mieszkańcami oraz obyczajami. Dzięki lekturze wybranych utworów możemy odnaleźć zarówno sielankową wizję wiejskiego życia, jak też poznać wiejską nędzę i ciężar codziennej pracy w polu. Możemy podziwiać malowniczość wiejskich krajobrazów, a także poznać charakterystyczne postaci wiejskich gospodarzy i gospodyń.
Motyw wsi w literaturze
• „Owczarz i Koźlarz” Teokryt - twórca sielanki ukazuje ona kłótnię dwóch pasterzy: Komatasa wypasającego kozy i Lakona, mającego pieczę nad owcami, którzy wymyślają sobie nawzajem od złodziei i niewolników. Wzajemne oskarżenia prowadzą w końcu do propozycji rozstrzygnięcia sporu poprzez współzawodnictwo w śpiewie. Sielanka nie przedstawia nam więc pasterzy przy pracy, ale idealizuje ich byt. Wiodą oni szczęśliwy żywot wypełniony pieśnią i wypoczynkiem na łonie natury. Atmosfery sielankowości dopełnia rozbrzmiewający w tle śpiew ptaków i widoczne w oddali barcie pszczele.
• „Bukoliki” („Eklogi”) Wergiliusz – autor, wzorując się na sielankach greckich Teokryta, przedstawia pasterzy – mieszkańców szczęśliwej Arkadii, którzy opowiadają o swoich miłosnych przygodach i rywalizują w poetyckich konkursach. „Ekloga” pierwsza to dialog między Melibeusem zmuszonym do opuszczenia swojej posiadłości, i Tityrusem, który dzięki tajemniczemu młodzieńcowi spotkanemu w Rzymie, może swoją zachować. Melibeus będący jednocześnie pasterzem, rozwodzi się nad szczęściem przyjaciela, któremu dane jest pozostać w ukochanej ojczyźnie. Opisuje swoje wiedzione dotychczas spokojne życie w okolicy, w której cała przyroda wydaje się wspierać pasterski żywot.
• „Georgiki” Wergiliusz – poemat opisowy zawiera pochwałę życia na wsi i pracy na roli. Kolejne księgi mówią o rolnictwie, ogrodnictwie, hodowli bydła i pszczelarstwie.
• „Satyra na leniwych chłopów” - wiersz ten jest polską realizacją popularnego toposu europejskiego wieśniaka, „dzikiego zwierzęcia”, który nie dość, że jest brudny i nędznie odziany, to jeszcze oszukuje swojego pana.
• „Pieśń świętojańska o Sobótce” Jan Kochanowski - autor uczynił świętojańską Sobótkę punktem wyjścia do napisania cyklu sielankowych pieśni. Całość współtworzą opowieści dwunastu panien, które biorą udział w uroczystości odbywającej się w wigilię świętego Jana tj. 23 czerwca. Panny podejmują różne tematy, ale przede wszystkim sławią urok wiejskiego życia. Życie na wsi jest spokojne, dostatnie i sprzężone z rytmem natury. Chłop pomimo ciężkiej pracy, którą musi wykonywać codziennie jest bardzo szczęśliwy, spełniony i zadowolony. W jego życiu jest miejsce na pracę, ale również na zabawę.
• „Żywot człowieka poczciwego” Mikołaj Rej - autor w sposób sielankowy opisuje rozkosze życia wiejskiego. Spokojne bytowanie na wsi dostarcza człowiekowi radości i piękna w obcowaniu w zgodzie z przyrodą. Polowania, łowienie ryb przynoszą korzyści materialne, a dbanie o sady i ogrody obfite plony. Cieszą też dochody z inwentarza, drobiu czy bartnictwa. Życie na wsi upływa na spokojnej pracy podporządkowanej porom roku. Szlachcic - ziemianin nie wykonuje wszystkich prac sam, ma do pomocy służbę i poddanych chłopów.
• „Żeńcy” Szymon Szymonowic – utwór to przykład sielanki realistycznej. W utworze tym autor przedstawia typową sytuacje, niedolę chłopa i jego wyzysk. Bohaterkami są pracujące na polu Oluchna i Pietrucha. Chłopki biorą udział w wydarzeniach i jednocześnie komentują je:
„Już południe przychodzi, a my jeszcze żniemy.
Czy tego chce urzędnik, że tu pomdlejemy?
Głodnemu, jako żywo, syty nie wygodzi,
On nad nami z maczugą pokrząkając chodzi,
A nie wie, jako ciężko z sierpem po zagonie
Ciągnąć się.”
Oluchna, zwraca uwagę na przepaść dzielącą panów i chłopów. Praca Starosty i jego sytuacja życiowa jest zupełnie inna od bytu chłopa. Życie na wsi to przede wszystkim praca w pocie czoła w nieludzkich warunkach, wyzysk chłopów, konflikty międzyludzkie, przemoc fizyczna ze strony ekonomów.
• „Dziady” część II Adam Mickiewicz – autor ukazuje dawny ludowy obrzęd przywoływania duchów w Zaduszną Noc Do kaplicy na cmentarzu przybywają trzy kategorie duchów: lekkie, najcięższe, pośrednie. Mickiewicz ukazuje stosunki pańszczyźniane panujące na wsi. Wieś to nie tylko prostota i niewinność, ale odwieczny konflikt pan i poddanego. Ukazana została tam ludowa koncepcja świata, czyli poszanowanie odwiecznych prawd moralnych i zasad, które porządkują życie ludu, pozwalają odpowiedzieć na pytanie o prawdziwe człowieczeństwo.
• „Pan Tadeusz” Adam Mickiewicz - dworek w Soplicowie ukazany został przez autora jako wzór spokoju, szczęścia i porządku. Panują tam patriarchalne stosunki – Sędzia jest dla swych chłopów niczym ojciec. Wuj Tadeusza to skrzętny gospodarz, który sam dogląda swojego majątku i jednocześnie wielki patriota zachowujący polskie tradycje. Przyroda wsi związana jest z życiem ludu, współgra z jego emocjami. Życie w Soplicowie porządkuje przede wszystkim to co od wieków trwałe, niezmienne. Taki element stanowią powtarzające się każdego roku prace gospodarskie, rolnictwo, uprawa ziemi, łącząca człowieka z porządkiem natury, zmiennością pór roku.
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 - - 6 - - 7 -