Jesteś w:
Motyw Boga
W centrum świata nadprzyrodzonego stoi Bóg, którego na różne sposoby ludzkość próbuje sobie wyobrazić. Jak bardzo żywotny jest problem istnienia Bytu Najwyższego i Jego cech, pokazują nam rozwijające się do dzisiejszego dnia różnorodne kierunki religijne, filozoficzne. Zainteresowanie obrazem Stwórcy ilustrują nam też wizje literackie, artystyczne, muzyczne, które od starożytności do dziś inspirują wyobraźnie ludzką. W literaturze odnaleźć możemy ujęcia Boga jako: stwórcy, przyjaciela, surowego sędziego, kochającego ojca, konstruktora, staruszka. Wizerunek Boga w danej epoce zależał przede wszystkim od jej głównych założeń.
Bóg jest wszystkim: morzem i lądem, ogniem i wodą, odnaleźć go można w mrówce i słoniu. Każde stworzenie wynika z niego i jest nim. Średniowiecze było epoką, w której występował ogromny kult Boga, bojaźń wobec Najwyższego. W epoce tej panował teocentryzm- czyli tendencja do umieszczania Boga w centrum świata i podporządkowywania spraw ziemskich przyszłemu życiu w niebie. Ludzie uznawali więc wyższość dóbr duchowych nad doczesnymi, różne zjawiska przyrody interpretowano jako znaki pochodzące od Boga, a w filozofii dominowała myśl o życiu pośmiertnym.
Humanizm i reformacja, główne prądy renesansu, zmieniają oblicze świata. Również zmianie podlega stosunek człowieka do Boga, przechodzi on od silnej i bezwarunkowej Mu podległości do stosunków bardziej równorzędnych. Przywiązanie do piękna świata, nawiązanie do twórczości Horacego, rozwijanie hasła „carpe diem”, powodują że świat wydaje się miejscem optymalnym dla ludzkiego rozwoju, miejscem arkadyjskim. Człowiek w epoce renesansu starł się żyć w zgodzie ze wszystkim co go otaczało. Uwielbiał przyrodę, potrafił się nią zachwycać i z niej korzystać. Jest wdzięczny Bogu za to wszystko, gdyż wie, że to wszystko jest darem Stwórcy.
W baroku powszechny był pogląd, że Bóg jest wewnętrzną przyczyną wszystkiego, człowiek zaś jest jedynie częścią wielkiego mechanizmu jednej substancji. W epoce oświecenia temat Boga nie jest szeroko reprezentowany, ponieważ dominuje racjonalizm. Ludzie zwracają się ku rozumowi, wierząc, że nieskrepowana niczym myśl ma nieograniczone możliwości poznawcze. Zmieniono również zapatrywania na moralność. Bóg i religia przestały być jedynymi wyznacznikami tego, jak należy postępować.
W romantyzmie z kolei dominuje postawa buntu wobec Boga. Dramat, cierpienie narodów, klęski powstań spowodowały, że literatura stworzyła nowy typ bohatera - buntownika literackiego. Jest nim człowiek wrażliwy, indywidualista, dumny niegodzący się z rzeczywistością, buntujący się przeciw Bogu. Sławny filozof Spinoza uważał, że Bóg jest przyrodą, a przyroda Nim. Mówiąc o „przyrodzie” Spinoza miał na myśli nie tylko rzeczy materialne, ale także i to, co jest duchowe. Rzeczą materialną nazwałby ten filozof kwiat, a duchową np. wiersz. Idąc tropem myślenia tego filozofa należy uznać, że nie powinno być dystansu pomiędzy Bogiem a człowiekiem, kiedy jest on tak blisko, kiedy jest naszą duszą i ciałem. A jednak przez wiele wieków, również w czasach obecnych, utrzymuje się duży dystans pomiędzy istotą ludzką a jej Stworzycielem.
• Biblia - Księga Rodzaju - Genesis - mówi, iż Bóg stworzył świat w ciągu sześciu dni. Co prawda opis biblijny uwzględnia także siódmy dzień, ten jednak nie był dniem tworzenia, lecz odpoczynku. Wersja stworzenia zawarta w Księdze Rodzaju jest wyrażeniem wiary w kreacjonizm, pogląd według którego świat został stworzony z niczego (łacińskie creatio ex nihilo).
W Biblii występuje monoteizm - jeden bóg dokonuje aktu stworzenia, jest on odwieczny i wszechmogący – wszystkie jego nakazy odnajdują odzwierciedlenie w rzeczywistości, wystarczy, że powie słowo, a ono wypełni się. W ten sposób dokonał stworzenia świata, który uważał za dzieło dobre. Można powiedzieć, że czynnikiem sprawczym w Biblii było słowo i za jego mocą świat został przywołany do istnienia. Pierwszy dzień jest określeniem czasu, ponieważ wtedy to na opustoszałej ziemi, na której panowała ciemność, Bóg stworzył światłość wprowadzając tym samym podział na dzień i noc. Drugi dzień, a także po trosze i trzeci to ustalanie porządku przestrzeni, gdyż drugiego dnia Bóg oddzielił wody i utworzył sklepienie, które nazwał niebem, zaś trzeciego dnia nastąpiło oddzielenie wód i suchych lądów. Powstanie suchych terenów pozwoliło na stworzenie roślinności, która wydawała owoce. W ciągu czwartego dnia powstaje Kosmos, ciała niebieskie mające określać pory dnia i roku. Dniu przypisane zostało duże, jaśniejąca ciało, nocy zaś mniejsze i gwiazdy. Piątego dnia Bóg stworzył zwierzęta wodne i ptactwo, którym nakazał rozmnażać się tak, by zapełniły ziemię i morza. Ostatniego dnia stwórca zapełnił ziemię zwierzętami lądowymi i dokonał największego dzieła – stworzył człowieka, na swoje podobieństwo. Stworzył mężczyznę i kobietę – Adama i Ewę, których uczynił najważniejszymi istotami, mającymi władzę nad resztą stworzeń. Bóg nakazał ludziom rozmnażać się, tak aby zaludnili całą ziemię i panowali nad zwierzętami, pokarmem zaś miała być dla mich roślinność.
Stary Testament wskazuje czas, kiedy Pan prowadził swój lud, starając się go bronić i ochraniać. Można to porównać do relacji pomiędzy ojcem a jego dziećmi. Ojciec, chroniąc dziecko, karze je za błędy – wskazując drogę. Stawia to człowieka w trudnej sytuacji istoty zależnej, gorszej, wiecznie karanej za swoje słabości, dlatego uciekającej się do kłamstwa i ucieczki od rzeczywistości. Rozmowy z Bogiem napawają człowieka przerażeniem. Dowodem na to jest postać Adama, który po zjedzeniu owocu z drzewa poznania dobra i zła wołany przez Boga, chowa się i nie chcę z nim rozmawiać. Boi się że gdy stanie z Nim twarzą w twarz, to prawda o jego grzechu wyjdzie na jaw. Metaforycznym określeniem tego lęku jest stwierdzenie „jestem nagi” w znaczeniu nie mogę z Tobą rozmawiać, jestem grzeszny. Adam chowa się, a gdy to nie przynosi skutku, próbuje obarczyć odpowiedzialnością Ewę. Podobne zdarzenie ma miejsce w opowieści o Kainie i Ablu, gdzie Kain po zabójstwie swego brata nie chce rozmawiać z Bogiem, mówi „czy to ja jestem stróżem brata mego” on także szuka ucieczki przed nieuniknioną karą. Biblijnym przykładem postawy całkowitego oddania Bogu jest Abraham, który był gotów poświęcić dla Boga swojego jedynego syna Izaaka.
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 - - 6 - - 7 - - 8 - - 9 - - 10 - - 11 -
Motyw Boga
Autor: Karolina Marlęga Serwis chroniony prawem autorskimMotyw Boga - wprowadzenie
W centrum świata nadprzyrodzonego stoi Bóg, którego na różne sposoby ludzkość próbuje sobie wyobrazić. Jak bardzo żywotny jest problem istnienia Bytu Najwyższego i Jego cech, pokazują nam rozwijające się do dzisiejszego dnia różnorodne kierunki religijne, filozoficzne. Zainteresowanie obrazem Stwórcy ilustrują nam też wizje literackie, artystyczne, muzyczne, które od starożytności do dziś inspirują wyobraźnie ludzką. W literaturze odnaleźć możemy ujęcia Boga jako: stwórcy, przyjaciela, surowego sędziego, kochającego ojca, konstruktora, staruszka. Wizerunek Boga w danej epoce zależał przede wszystkim od jej głównych założeń.
Bóg jest wszystkim: morzem i lądem, ogniem i wodą, odnaleźć go można w mrówce i słoniu. Każde stworzenie wynika z niego i jest nim. Średniowiecze było epoką, w której występował ogromny kult Boga, bojaźń wobec Najwyższego. W epoce tej panował teocentryzm- czyli tendencja do umieszczania Boga w centrum świata i podporządkowywania spraw ziemskich przyszłemu życiu w niebie. Ludzie uznawali więc wyższość dóbr duchowych nad doczesnymi, różne zjawiska przyrody interpretowano jako znaki pochodzące od Boga, a w filozofii dominowała myśl o życiu pośmiertnym.
Humanizm i reformacja, główne prądy renesansu, zmieniają oblicze świata. Również zmianie podlega stosunek człowieka do Boga, przechodzi on od silnej i bezwarunkowej Mu podległości do stosunków bardziej równorzędnych. Przywiązanie do piękna świata, nawiązanie do twórczości Horacego, rozwijanie hasła „carpe diem”, powodują że świat wydaje się miejscem optymalnym dla ludzkiego rozwoju, miejscem arkadyjskim. Człowiek w epoce renesansu starł się żyć w zgodzie ze wszystkim co go otaczało. Uwielbiał przyrodę, potrafił się nią zachwycać i z niej korzystać. Jest wdzięczny Bogu za to wszystko, gdyż wie, że to wszystko jest darem Stwórcy.
W baroku powszechny był pogląd, że Bóg jest wewnętrzną przyczyną wszystkiego, człowiek zaś jest jedynie częścią wielkiego mechanizmu jednej substancji. W epoce oświecenia temat Boga nie jest szeroko reprezentowany, ponieważ dominuje racjonalizm. Ludzie zwracają się ku rozumowi, wierząc, że nieskrepowana niczym myśl ma nieograniczone możliwości poznawcze. Zmieniono również zapatrywania na moralność. Bóg i religia przestały być jedynymi wyznacznikami tego, jak należy postępować.
W romantyzmie z kolei dominuje postawa buntu wobec Boga. Dramat, cierpienie narodów, klęski powstań spowodowały, że literatura stworzyła nowy typ bohatera - buntownika literackiego. Jest nim człowiek wrażliwy, indywidualista, dumny niegodzący się z rzeczywistością, buntujący się przeciw Bogu. Sławny filozof Spinoza uważał, że Bóg jest przyrodą, a przyroda Nim. Mówiąc o „przyrodzie” Spinoza miał na myśli nie tylko rzeczy materialne, ale także i to, co jest duchowe. Rzeczą materialną nazwałby ten filozof kwiat, a duchową np. wiersz. Idąc tropem myślenia tego filozofa należy uznać, że nie powinno być dystansu pomiędzy Bogiem a człowiekiem, kiedy jest on tak blisko, kiedy jest naszą duszą i ciałem. A jednak przez wiele wieków, również w czasach obecnych, utrzymuje się duży dystans pomiędzy istotą ludzką a jej Stworzycielem.
Motyw Boga w literaturze
• Biblia - Księga Rodzaju - Genesis - mówi, iż Bóg stworzył świat w ciągu sześciu dni. Co prawda opis biblijny uwzględnia także siódmy dzień, ten jednak nie był dniem tworzenia, lecz odpoczynku. Wersja stworzenia zawarta w Księdze Rodzaju jest wyrażeniem wiary w kreacjonizm, pogląd według którego świat został stworzony z niczego (łacińskie creatio ex nihilo).
W Biblii występuje monoteizm - jeden bóg dokonuje aktu stworzenia, jest on odwieczny i wszechmogący – wszystkie jego nakazy odnajdują odzwierciedlenie w rzeczywistości, wystarczy, że powie słowo, a ono wypełni się. W ten sposób dokonał stworzenia świata, który uważał za dzieło dobre. Można powiedzieć, że czynnikiem sprawczym w Biblii było słowo i za jego mocą świat został przywołany do istnienia. Pierwszy dzień jest określeniem czasu, ponieważ wtedy to na opustoszałej ziemi, na której panowała ciemność, Bóg stworzył światłość wprowadzając tym samym podział na dzień i noc. Drugi dzień, a także po trosze i trzeci to ustalanie porządku przestrzeni, gdyż drugiego dnia Bóg oddzielił wody i utworzył sklepienie, które nazwał niebem, zaś trzeciego dnia nastąpiło oddzielenie wód i suchych lądów. Powstanie suchych terenów pozwoliło na stworzenie roślinności, która wydawała owoce. W ciągu czwartego dnia powstaje Kosmos, ciała niebieskie mające określać pory dnia i roku. Dniu przypisane zostało duże, jaśniejąca ciało, nocy zaś mniejsze i gwiazdy. Piątego dnia Bóg stworzył zwierzęta wodne i ptactwo, którym nakazał rozmnażać się tak, by zapełniły ziemię i morza. Ostatniego dnia stwórca zapełnił ziemię zwierzętami lądowymi i dokonał największego dzieła – stworzył człowieka, na swoje podobieństwo. Stworzył mężczyznę i kobietę – Adama i Ewę, których uczynił najważniejszymi istotami, mającymi władzę nad resztą stworzeń. Bóg nakazał ludziom rozmnażać się, tak aby zaludnili całą ziemię i panowali nad zwierzętami, pokarmem zaś miała być dla mich roślinność.
Stary Testament wskazuje czas, kiedy Pan prowadził swój lud, starając się go bronić i ochraniać. Można to porównać do relacji pomiędzy ojcem a jego dziećmi. Ojciec, chroniąc dziecko, karze je za błędy – wskazując drogę. Stawia to człowieka w trudnej sytuacji istoty zależnej, gorszej, wiecznie karanej za swoje słabości, dlatego uciekającej się do kłamstwa i ucieczki od rzeczywistości. Rozmowy z Bogiem napawają człowieka przerażeniem. Dowodem na to jest postać Adama, który po zjedzeniu owocu z drzewa poznania dobra i zła wołany przez Boga, chowa się i nie chcę z nim rozmawiać. Boi się że gdy stanie z Nim twarzą w twarz, to prawda o jego grzechu wyjdzie na jaw. Metaforycznym określeniem tego lęku jest stwierdzenie „jestem nagi” w znaczeniu nie mogę z Tobą rozmawiać, jestem grzeszny. Adam chowa się, a gdy to nie przynosi skutku, próbuje obarczyć odpowiedzialnością Ewę. Podobne zdarzenie ma miejsce w opowieści o Kainie i Ablu, gdzie Kain po zabójstwie swego brata nie chce rozmawiać z Bogiem, mówi „czy to ja jestem stróżem brata mego” on także szuka ucieczki przed nieuniknioną karą. Biblijnym przykładem postawy całkowitego oddania Bogu jest Abraham, który był gotów poświęcić dla Boga swojego jedynego syna Izaaka.
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 - - 6 - - 7 - - 8 - - 9 - - 10 - - 11 -