Motyw historii

Autor: Karolina Marlęga Serwis chroniony prawem autorskim

Spis treści

• Eliza Orzeszkowa, „Gloria victis” - autorka składa hołd uczestnikom powstania z 1863 roku. Orzeszkowa przypomina, że walczącym o wolność powstańcom należy oddać hołd, że nie wolno zapominać o ich poświęceniu, że sens ich śmierci nada pamięć następnym pokoleniom i ich starań o odzyskanie niepodległości. Marian Tarłowski jest nieśmiałym, wątłym fizycznie młodym pozytywistą, zafascynowany harmonijną naturą, w której nie ma wojen i niewoli, w której śmierć jest naturalnym końcem istnienia. Psychicznie nie był stworzony do walki. Największą przeszkodą jest dla niego świadomość, że w obronie ojczyzny zmuszony jest zabijać. Z jego fizyczną słabością kontrastowała siła charakteru - dzielność i odwaga na polu walki. Walka wyzwoliła w Tarłowskim siły, których trudno było się spodziewać, mianowicie wykazywał się bohaterstwem, uratował Trauguttowi życie. Powstanie styczniowe zmieniło Tarłowskiego, podjął walkę o wolność, uznając wyższość walki nad własnymi przekonaniami i pragnieniami, zrezygnował z nauki i zginął poświęcając swe życie dla ojczyzny.

• Eliza Orzeszkowa, „Nad Niemnem” - bohaterowie żyją w okresie po upadku powstania styczniowego. W wyniku represji popowstaniowych wielu Polaków straciło swoje majątki, dlatego tak ważne było utrzymanie tego, co zostało. Polacy zrezygnowali wtedy z bezpośredniej walki z bronią, ich patriotyzm przejawiał się w miłości do ziemi i staraniach, aby utrzymać ją w polskich rekach. Najważniejsza wartością, o której pisze Orzeszkowa, jest praca. Która stanowi najważniejszym kryterium dla oceny bohaterów. Na kartach powieści poznajemy losy dwóch rodów: Korczyńskich i Bohatyrowiczów. Na losach ich wszystkich zaważyło powstanie styczniowe. Jego echa wracają we wspomnieniach bohaterów - Janek Bohatyrowicz w walkach stracił ojca. Klęskę powstania silnie przeżył Anzelm, który nigdy nie doszedł do równowagi po niej – stąd jego choroba duszy. Dla Andrzejowej Korczyńskiej, dom w Osowcach jest miejscem kultu, pamiątką po zmarłym mężu. Andrzej poległy w walce jest dla niej bohaterem, a pamiątki po nim stanowiły małe muzeum o które dbała z niezmierną troskliwością. Powstanie styczniowe jest cały czas żywe w pamięci Benedykta, który w walkach stracił dwóch braci. Jeden z nich zginął, a drugi wzięty do niewoli uległ zruszczeniu. Świadectwem dawnej solidarności obu rodów jest mogiła powstańców, będąca jedynym grobowcem najstarszego z braci Korczyńskich.

• Henryk Sienkiewicz, „Ogniem i mieczem” - akcja toczy się w czasie powstania Chmielnickiego, w okresie od 1647 do 1654 roku. Sienkiewicz pokazuje takie wydarzenia historyczne, jak polskie klęski pod Korsuniem, Żółtymi Wodami i Piławcami, upadek Baru i obronę Zbaraża, elekcję Jana Kazimierza i ugodę zborowską, a także zwycięstwo polskie pod Beresteczkiem. Autor wprowadza czytelnika w świat zawirowań dziejowych. Poznajemy niezwykłych bohaterów: Skrzetuskiego, Chmielnickiego, Bohuna. Przenosimy się w czasie, obserwujemy mentalność, kulturę XVII wiecznych mieszkańców Rzeczypospolitej. Sienkiewicz z wielką plastycznością tworzył tę rzeczywistość. Pisarz potrafił szkicować osobowości – rubasznych awanturników, wielkich walecznych patriotów, zdrajców. Chmielnicki prezentuje się jako mściciel wszystkich strasznych krzywd, jakich Polacy dopuścili się na Ukrainie. Skrzetuski nie podważa przedstawionych faktów, ale odrzuca jego rozumowanie. Racjom uciskanych przedstawił racje wyższe – wzgląd na dobro kraju, które jego zdaniem domagało się polubownego załatwienia sporu.

• Henryk Sienkiewicz, „Potop” - historia to przede wszystkim wojny polsko – szwedzkie, a właściwie jej fazy najważniejsze, obejmujące lata 1665–1657. Autor ukazuje niezwykle trudną sytuację polityczną i militarną Polski. W 1655 Wielkie Księstwo Litewskie opanowane było przez ukraińskich Kozaków. W tym samym czasie Rzeczpospolita została zaatakowana przez armię szwedzką. Celem najazdu było opanowanie ziem polskich, zyskanie pełnego panowania na Morzu Bałtyckim, rabunek dóbr. W związku ze zdradą magnatów i szlachty polskiej, wróg odniósł wiele sukcesów. Te mało pokrzepiające fakty historyczne Sienkiewicz uwzniośla opisując czytelnikowi przygody rycerskie, wyprawy, pochody i bitwy. Opisy batalistyczne także zbliżają się do eposu – są to wielkie widowiska zbiorowe, dostarczające uczestnikom uniesień, pełne efektów plastycznych i dźwiękowych.

• Henryk Sienkiewicz, „Pan Wołodyjowski” - akcja powieści toczy się w latach 1668–1672, podczas wojen z Turcją. Ważniejsze wydarzenia historyczne to oblężenie Kamieńca Podolskiego przez Turków i zwycięstwo Sobieskiego pod Chocimiem. Sienkiewicz, pomijając fakty, mitologizuje postaci, tworzy wielkich wodzów, herosów, tworzy ich baśniowy obraz. Taki właśnie jest Jan Sobieski – główny bohater historyczny „Pana Wołodyjowskiego”. Nazywa go wielkim hetmanem, którego samo imię budzi już lęk i szacunek u wroga.

• Stanisław Wyspiański, „Warszawianka” - akcja dramatu rozgrywa się w lutym 1831 roku, w kwaterze gen. Chłopickiego, położonej w pobliżu Olszynki pod Grochowem, gdzie trwa najdłuższa bitwa powstania listopadowego. Oprócz generała, główne postaci utwory do Jan Skrzynecki, późniejszy dowódca wojsk oraz dwie panny mieszkające w domu: Anna i Maria. „Warszawianka” nie opisuje dokładnie wydarzeń historycznych: przywołanej w niej pieśni nie znano jeszcze wówczas w Polsce, nie śpiewano jej zatem pod Grochowem. Dramat powstał przede wszystkim po to, aby oddziaływać na widzów i to w wielorakiej formie: po pierwsze plastycznej, a także muzycznej, dzięki przywołaniu pięknej pieśni. To się udało, „Warszawianka” wywarła olbrzymie wrażenie na odbiorcach, przypomniała o śpiewanej wiele lat temu pieśni.
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 - - 6 - - 7 - - 8 - - 9 - - 10 - - 11 - - 12 - - 13 -