Jesteś w: Gloria victis

Gloria victis - TOP 10 najważniejszych informacji o lekturze

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim


Patos, baśniowość i poetyckość w „Glorii victis”


Patos, czyli górnolotne wzniosłe i poważne słowa wypowiedzi związane są z poruszanym przez Orzeszkowa tematem powstania styczniowego oraz towarzyszącym mu wartościom, takim jak: wolność, miłość, ofiara, poświęcenie i śmierć. Naturalny patos utworu potęguje wprowadzenie elementów baśniowych.

W tekście odnajdziemy bezpośrednie odwołania do baśni. Dąb komentują przybycie Kaliksta z wiadomością o koncentracji nieprzyjacielskich wojsk wspomina, że przed powstańcami stoi zadanie niczym przez fantastycznymi mocarzami o nadludzkiej sile. Drzewo mówi: „Sto strzelb na jedną strzelbą. Sto pik na jedną szablę. Jak w baśniach. Lecz bywa to prawdą”. W ten sposób zostaje uwypuklony heroizm walczących. Podobnie kurierzy współpracujący z powstańcami ukazani zostali jak postaci fantastyczne. Jeden z nich „jak królewicz bajeczny dążył do zamku zaczarowanej królewny; przez zarośle cierniste, wrzawa upiorów napełnione, przez moczary bagniste, najeżone paszczękami smoków. Czasem strażnik ginął w uścisku upiora lub w paszczęce smoka, czasem docierał do celu”.

O baśniowości świadczy także nieokreśloność znaczeń. Wróg powstańców nie jest określony wprost (służą temu przenośnie i porównania), to „wojsko ogromne”, „lasy luf, pik, bagnetów”, „szara masa ogromna”. Podobnie w baśniach nazwy krain czy postaci nie są określone ani nazwane, służą rolom jakie pełnią.

Do poetyckiej baśni nawiązuje wprowadzenie uosobionych narratorów – drzew i kwiatów oraz słuchacza w postaci wiatru. Głównym zabiegiem poetyzującym jest więc antropomorfizacja polegająca na nadaniu roślinom i siłom przyrody cech ludzkich. Wiatr i drzewa nie tylko mówią ludzkim głosem, ale żartują, a nawet przyjaźnią się. Różnią się także osobowością i cechami charakteru. Doznają także i okazują ludzkie uczucia. Dąb opowiadający o losach Anielki, Marysia i Jagmina czuje „biegnące po konarach dreszcze”, a na liście występują mu „krople chłodne”. Rosa z kolei symbolizuje „łzy lasu”.

Wiatr zasłuchany w historię o powstańcach popada w rozpacz: „Ogromne skrzydła jego żałośnie zwinęły mu się u boków i smutnie rozsypały się po ziemi włosy ze srebrzystych szronów pajęczo uprzędzione. W wydłużonych skrętach jego kryształowego ciała blado świeciły odbicia gwiazd i z odbić tych jedno tylko wzrastało w blask i wielkość, aż wzrosło w płomyk gorejący, od którego tajać począł kryształ jego piersi. Tajał od gorejącego płomyka kryształ piersi wiatru prędkiego i ściekał na wysokie trawy z szemraniem tak cichym, z jakim płaczą warkocze brzozy, gdy z nich na ziemię spływają majowe deszcze nocne. Tak na bezimiennej, zapomnianej, nieznanej mogile leśnej płakał wiatr.”

Naturze przypisane zostało pierwotne poczucie sprawiedliwości, dlatego w opowieści drzew widać, że stają po stronie powstańców, zaś o Rosjanach mówią jak o osobistych wrogach. Wiedzą czym jest słuszna walka o wolność. Styl, którym mówią narratorzy jest podniosły, choć nieraz zbliża się do języka potocznego. Orzeszkowa stosuje również stylizację na epopeję lub przypowieść.

Wartości w noweli Elizy Orzeszkowej „Gloria victis”


Cierpienie uwznioślonych w utworze powstańców jest oczywiste; najpierw cierpieli z powodu niewoli – nie potrafili się z nią pogodzić, następnie cierpieli w czasie walk, nie tylko fizycznie, widząc klęskę powstania podupadali także na duchu. Utwór mówi o wyższości siły moralnej nad fizyczną, jest to nadanie sensu klęsce, która stanowi kanwę mitu powstańczego. Występowanie w obronie ojczyzny zostało porównane do obrony godności kobiety – kobietą jest Polska, a obrona jej jest aktem honoru, nie liczą się, więc względy praktyczne.

Patriotyzm, bohaterstwo, zdolność do poświęceń, które cechują walczących sprawiają, że ich heroiczna ofiara stała się jeszcze bardziej tragiczna. Bezinteresowne cierpienie powstańców, którzy oddawali życie na polu walki jest darem złożonym dla ojczyzny, jedynym, jaki mogli jej ofiarować.

W przypadku upadku powstania styczniowego „vae victis” – biada zwyciężonym zamienia się w tytułową „ glorię victis”, czyli chwałę zwyciężonym. Czemu chwała? Dlatego, że powstańcy wykazują się ogromnym męstwem, odwagą i pomimo, iż z góry znają wynik walk nie poddają się, chcą walczyć i pomóc „umęczonej” , jak w powieści została nazwana ojczyzna.

Orzeszkowa sugeruje, że heroiczny bój pozostanie na wieki w tożsamości narodowej Polaków, a przyszłe pokolenia będą gloryfikować heroiczną walkę powstańców. Autorka ponadto wskazuje na to, iż powstańcami głównie byli ludzie młodzi, którzy musieli dokonać wielu wyrzeczeń i poświęceń, żeby stanąć do walki przeciwko zaborcy. Najlepszym tego przykładem jest postać Mariana Tarłowskiego, który choć ani fizycznie, ani psychicznie nie prezentuje wzoru żołnierza, to jednak z własnej woli chcę bić się o ojczyznę, co więcej wykazuje się on męstwem godnym największego wojownika, ratując życie generała Traugutta.

„Gloria victis” – najważniejsze cytaty


Słowa Jagmina o potrzebie walki o ojczyznę:
„Teraz inaczej być nie może!... Podbitych grodów. Teraz walka to powinność!...
Głos cichy, ale stanowczo brzmiący, namiętnemu wykrzykowi temu odpowiedział:
- Teraz inaczej być nie może. Dopóki gwałt, dopóty święty przeciwko gwałtowi gniew! Dopóki krzywda, dopóty walka! Przez krew i śmierć, przez ruiny i mogiły, z nadzieją czy przeciw nadziei walka z piekłem ziemi w imię nieba, które na ziemię wstąpi...”

strona:   - 1 -  - 2 -  - 3 -  - 4 -  - 5 - 



„Gloria victis” – streszczenie

„Ciekawy świata” wiatr, który zbiera baśnie, dawne dzieje, echa walk dociera na tajemnicze, równinne litewskie Polesie w okolice Kanału Królewskiego. Spotyka swego przyjaciela – wysokopienny i cienisty las. Pyta o to, co się ostatnio wydarzyło, gdyż wyczuwa krew i echa walki. Dostrzega także pagórek z małym krzyże... wiecej



„Gloria victis” – plan wydarzeń

1. Spotkanie wiatru i lasu na Polesiu litewskim.
2. Mogiła bezimiennych bohaterów.
3. Opowieść dębu o powstańcach.
4. Przywódcą powstańców – Romuald Traugutt.
5. Charakterystyka Jagmina, Marysia i Anieli Tarłowskich.

6. Przyjaźń młodych ludzi.
7. Wiadomość o rozpoczęciu powstań... wiecej



„Gloria victis” – charakterystyka bohaterów

Romuald Traugutt – charakterystyka
Romuald Traugutt – historyczny przywódca powstańców, człowiek „świętego imienia”, który „wziął na ramiona krzyż swego narodu”. W opisanych wydarzeniach był dowódcą jednego z oddziałów powstańczych, działających na Polesiu. Miał czarne włosy, zamyślone oczy i uśmie... wiecej



„Gloria victis” – interpretacja tytułu

Tytuł „Gloria victis” jest nie tylko tytułem jednej z nowel Orzeszkowej, ale całego zbioru utworów poświęconych wydarzeniom z powstania styczniowego. Dosłownie termin „gloria victis” znaczy „chwała zwyciężonym”. Jest to sentencja pochodząca z języka łacińskiego.

„Gloria victi... wiecej



Motywy literackie w noweli „Gloria victis”

Motyw patriotyzmu w noweli „Gloria victis”
„Ostatni zryw romantyzmu”, jak zwykło określać się powstanie styczniowe, Orzeszkowa przedstawia jako absolutną konieczność. Pisze o tym, że sam udział w powstaniu zasługuje na nobilitację. Dlatego w opowiadaniu nacisk położony jest na heroizm polskiego powstańca. „Gloria v... wiecej



Obraz powstania styczniowego w noweli „Gloria victis”

W epoce pozytywizmu tworzyła Eliza Orzeszkowa. Jednym z jej utworów upamiętniających w szczególny sposób powstanie styczniowe jest „Gloria victis”. Orzeszkowa zgodnie z hasłami swojej epoki nie nawoływała do walki, ale upamiętniała narodowe zrywy. Nowela „Gloria victis” pochodzi ze zbioru opowiadań o tej same... wiecej



Przyroda jako narrator noweli Orzeszkowej „Gloria victis”

Przyroda w noweli pozytywistycznej Elizy Orzeszkowej „Gloria victis” pełni rolę narratora zdarzeń. Przypisane są tam naturze cechy ludzkie, upersonifikowana przyroda czuje, mówi, przeżywa.

„Gloria victis” to opowiadanie relacjonujące przebieg jednego z epizodów powstania styczniowego. Autorka skła... wiecej