Gloria victis - TOP 10 najważniejszych informacji o lekturze

Autor: Karolina Marlęga Serwis chroniony prawem autorskim

Spis treści

„Gloria victis” – geneza

Nowela „Gloria victis” została wydane w zbiorze o tym samym tytule w 1910 roku. Na cykl złożyło się pięć nowel: „Oni”, „Oficer”, „Hekuba”, „Bóg wie kto” oraz tytułowe „Gloria victis”. W ostatnim autorka relacjonując przebieg jednego epizodu z powstania styczniowego złożyła hołd ofiarom wojny, w przekonaniu, że ci, którzy polegli, nie stracili swojego życia daremnie. Gloryfikuje poświęcenie poległych, twierdzi, że przyszłość doceni ich czyny. To ostatnie dzieło literackie wybitnej polskiej pozytywistki.

Eliza Orzeszkowa w jednym ze swoich listów pisała: „[...] w młodości byłam naocznym świadkiem jednego i nie najmniej ważnego z epizodów tragedii 1863-go roku”. Pisarka to, co zapamiętała, postarała się umieścić w swoich utworach. Nie są to jednak kartki z pamiętnika, czy dokładne odzwierciedlenie jej przeżyć, choć można tam odnaleźć autentyczne historie z jej życia. Pisarkę powstanie zastało w Ludwinowie, majątku męża na Polesiu litewskim koło granicy Wołynia. Po tym jak Piotra Orzeszkę zesłano na Sybir, a dwór skonfiskowano, Eliza Orzeszkowa w 1864 roku przeniosła się do majątku po swoim ojcu w okolice Grodna, gdzie sama zamieszkała. Utwór, jak i cały cykl „Gloria victis” wyrósł więc z jednej strony ze wspomnień pisarki podsumowującej swe życie, z drugiej o przypomnieniu o wydarzeniach minionych, by potomni mogli je właściwie ocenić.

Okolicznością, która umożliwiła publikację utworów o tematyce powstańczej było przede wszystkim złagodzenie cenzury w roku 1905, które pozwalało w bardziej otwarty sposób opisywać te dramatyczne wydarzenia. Kolejną przyczyną było przypomnienie młodemu pokoleniu o wspaniałym czynie ich przodków, obudzenie w nich patriotyzmu, skutecznie zabijanego przez rosyjską szkołę. Pisarka chciała zawalczyć o dobre imię polskiej szlachty, która wtedy tłumnie ruszyła na wroga.

Bohaterowie noweli Gloria victis

Romuald Traugutt

Przywódca powstańców, człowiek „świętego imienia”, który wziął na ramiona krzyż swego narodu. Miał czarne włosy, zamyślone oczy i uśmiech dziecka. Na czole miał zmarszczkę, która nieraz powodowała, że sprawiał groźne wrażenie. Miał silny głos, przyrównany do głosu Leonidasa spod Termopil. Był biegły w kwestiach wojskowych, zdawał sobie sprawę z tragicznego położenia walczących.

Podczas walki wykazywał się odwagą, nie unikał bezpośredniego starcia z wrogiem. Podczas szarży na oddział wroga, który zaatakował namiot z rannymi przypominał Archanioła z mieczem.

Jagmin

Młodzieniec mieszkający na Polesiu litewskim. Miał wyniosłą postawę, czarne włosy i czarny, iskrzący się wzrok. Przyrównany zostaje do antycznego Herkulesa, a jego rysy przywodzą na myśl postać rzymskiego wodza i polityka – Scypiona. Zobowiązał się wobec Anieli do opieki nad Marysiem. Jagmin dowodził oddziałem konnym. Wykazywał się męstwem i odwagą. Umarł podczas starcia z Rosjanami.

Maryś Tarłowski

Wątły i drobny dwudziestoletni młodzieniec, na twarzy różowy i biały o łagodnych, nieśmiałych, czystych i błękitnych oczach. Pochodził z dalekich stron. Był wykształcony, znał na przykład starożytnych poetów rzymskich. Przyjechał na Polesie z młodszą siostrą, która była bardzo do niego podobna. Oboje byli sierotami. Maryś postanowił wziąć udział w działaniach powstańczych.

Podczas walk wykazywał się odwagą i męstwem, o czym świadczy fakt, że uratował życie dowódcy – Traugutta, nie patrząc na własne zdrowie. Sprawnie wykonywał polecenia. Spojrzenie miał podobne do lwa lub tygrysa. Przeżywał jednak wewnętrzne rozterki pomiędzy miłością do ojczyzny a miłością do natury. Nie był stworzony do walki i zabijania. Po walkach zajmował się obserwacją natury – rzadkich okazów roślin i zwierząt, co czyniło go szczęśliwym. Był milczący i zamknięty w sobie, nie spędzał czasu na rozmowach z innymi. Potrafił jednak zaciekawić innych swoją pasją zbieracza i badacza. Gdy został ranny przeniesiono go do namiotu – szpitala polowego. Wróg jednak zaatakował rannych. Bohater zginął jak męczennik, a jego ciało zostało rozniesione na pikach Rosjan.

Aniela Tarłowska

Siostra Marysia. Podobnie jak on wątła i drobna. Miała jasne włosy, błękitne oczy, i wesoły uśmiech, który często gościł na jej rumianych ustach. Bardzo kochała brata, była sierotą. Pomagała bratu, a on zajmował się jej edukacją. Rozpaczała na wieść o rozpoczęciu działań powstańczych, jednak wiedziała, że brat postanowił walczyć. Wciąż myślała o bracie, wysłała mu także pocztą powstańczą liścik, jednak Maryś nie zdążył go już odczytać. Po latach dotarła do mogiły, gdzie spoczęli jej brat i ukochany i postawiła mały krzyżyk.

Kalikst - wysłaniec poczty obywatelskiej.
Radowicki – adiutant wodza.

„Gloria victis” na tle prądów literackich epoki

Mimo że nowela „Gloria victis” ukazała się w 1910 roku w epoce Młodej Polski wykazuje silne związki z ideami pozytywistycznymi, którym wierna pozostawała Orzeszkowa. Mimo to można wyróżnić cechy, które odbiegały od założeń pozytywizmu.

Główne nurty, jakim w utworze hołduje autorka to realizm i naturalizm. Autorka za główny cel utworu uznaje walor poznawczy – przekazanie historii o starciach powstańców na Polesiu. Szczegółowo opisuje postaci, charakteryzuje ich strój i sposób walki, przedstawia nawet autentyczną postać historyczną – Romualda Traugutta. Narrator jest wszechwiedzący, dlatego ukazuje pełnię cech i zachowań bohaterów powstańczych walk. Orzeszkowa nie ucieka od szczegółowego przedstawiania nawet drastycznych scen, takich jak rzeź rannych powstańców czy męczeńska śmierć Tarłowskiego rozrywanego na pikach Rosjan.
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 -

„Gloria victis” – streszczenie
„Ciekawy świata” wiatr, który zbiera baśnie, dawne dzieje, echa walk dociera na tajemnicze, równinne litewskie Polesie w okolice Kanału Królewskiego. Spotyka swego przyjaciela – wysokopienny i cienisty las. Pyta o to, co się ostatnio wydarzyło, gdyż wyczuwa krew i echa walki. Dostrzega także pagórek z małym krzyże... wiecej

„Gloria victis” – plan wydarzeń
1. Spotkanie wiatru i lasu na Polesiu litewskim.
2. Mogiła bezimiennych bohaterów.
3. Opowieść dębu o powstańcach.
4. Przywódcą powstańców – Romuald Traugutt.
5. Charakterystyka Jagmina, Marysia i Anieli Tarłowskich.

6. Przyjaźń młodych ludzi.
7. Wiadomość o rozpoczęciu powstań... wiecej

„Gloria victis” – charakterystyka bohaterów
Romuald Traugutt – charakterystyka
Romuald Traugutt – historyczny przywódca powstańców, człowiek „świętego imienia”, który „wziął na ramiona krzyż swego narodu”. W opisanych wydarzeniach był dowódcą jednego z oddziałów powstańczych, działających na Polesiu. Miał czarne włosy, zamyślone oczy i uśmie... wiecej

„Gloria victis” – interpretacja tytułu
Tytuł „Gloria victis” jest nie tylko tytułem jednej z nowel Orzeszkowej, ale całego zbioru utworów poświęconych wydarzeniom z powstania styczniowego. Dosłownie termin „gloria victis” znaczy „chwała zwyciężonym”. Jest to sentencja pochodząca z języka łacińskiego.

„Gloria victi... wiecej

Motywy literackie w noweli „Gloria victis”
Motyw patriotyzmu w noweli „Gloria victis”
„Ostatni zryw romantyzmu”, jak zwykło określać się powstanie styczniowe, Orzeszkowa przedstawia jako absolutną konieczność. Pisze o tym, że sam udział w powstaniu zasługuje na nobilitację. Dlatego w opowiadaniu nacisk położony jest na heroizm polskiego powstańca. „Gloria v... wiecej

Obraz powstania styczniowego w noweli „Gloria victis”
W epoce pozytywizmu tworzyła Eliza Orzeszkowa. Jednym z jej utworów upamiętniających w szczególny sposób powstanie styczniowe jest „Gloria victis”. Orzeszkowa zgodnie z hasłami swojej epoki nie nawoływała do walki, ale upamiętniała narodowe zrywy. Nowela „Gloria victis” pochodzi ze zbioru opowiadań o tej same... wiecej

Przyroda jako narrator noweli Orzeszkowej „Gloria victis”
Przyroda w noweli pozytywistycznej Elizy Orzeszkowej „Gloria victis” pełni rolę narratora zdarzeń. Przypisane są tam naturze cechy ludzkie, upersonifikowana przyroda czuje, mówi, przeżywa.

„Gloria victis” to opowiadanie relacjonujące przebieg jednego z epizodów powstania styczniowego. Autorka skła... wiecej