Jesteś w: Mistrz i Małgorzata

„Mistrz i Małgorzata” jako powieść...

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim



„Mistrz i Małgorzata” jako parabola


Powieść „Mistrz i Małgorzata” można interpretować na wiele sposobów, dlatego także jej paraboliczność analizować można na kilku płaszczyznach.

W utworze obraz Moskwy z lat trzydziestych dwudziestego wieku jest parabolą sytuacji, jak miała miejsce w całym Związku Radzieckim po przejęciu władzy przez komunistów. Totalitarny świat, w którym ludzie są stłamszeni, zniewoleni, a ich godność jest podeptana odnieść możemy nie tylko do sposobu władzy sprawowanej przez komunistów, ale także do innych systemów totalitarnych, które do maksimum rozwinęły system kontroli obywateli. Jawi się więc utwór Bułhakowa jako dwudziestowieczna antyutopia, pokazująca jak zniewolenie i zakłamanie prowadzi do chaosu i zatraceniu podstawowych wartości takich jak dobro i prawda.

Jednak dzieło rosyjskiego pisarza, analizowane na kilku płaszczyznach – fantastycznej (obecność szatana), realistycznej (Moskwa lat 30.) i historycznej (opowieść o Poncjuszu Piłacie) uświadamia jedną i podstawową prawdę – dobro i zło istniały zawsze i zawsze będą współistnieć. Biblijna opowieść, mimo upływu setek lat nie traci swej mocy – ludzie nadal odwracają się od dobra, są bierni, tchórzą, nie chcą dostrzec swego zakłamania. Jedyne co może pomóc wyzwolić się ze szponów zła to odkupienie i miłosierdzie.

Bułhakow, odwołując się do wielowiekowej tradycji i kultury stworzył uniwersalne dzieło o kondycji człowieka w świecie. Nie narzuca on swych opinii, nie moralizuje, pod maską zabawnych nieraz historii demaskuje zło tkwiące w nas wszystkich. Dzieło ukazuje dramatyzm ludzkiego istnienia – konieczność podporządkowania się i zgody na byt w danym momencie historycznym, czasem pod potężna presją władzy. Opowiada o poszukiwaniach i próbach ustalenia tożsamości. Przypomina o obowiązku wypracowania i pozostania wiernym prywatnej etyce.

„Mistrz i Małgorzata” jako powieść o wolności


Jednym z możliwych kluczy do odczytania „Mistrza i Małgorzaty” Bułhakowa jest motyw wolności. Chociaż problem ten nie został wyrażony wprost, przenika główne wątki realizując się wielowymiarowo.

Powieść rosyjskiego pisarza ukazuje niuanse totalitarnego systemu, który panuje w Moskwie w latach trzydziestych XX wieku. Podstawą ustroju jest niemal całkowita kontrola obywateli, reglamentowanie wszelkich dóbr. W społeczeństwie szerzy się donosicielstwo, łapówkarstwo, dlatego ludzie sobie nie ufają. Pozostają bierni i nieczuli na otaczające ich zło. Dzięki takim mechanizmom państwo zniewala swych obywateli, pozbawia ich godności i swobody decydowania o swych losach.

Najdobitniej widać to na przykładzie twórczości artystów – ci, którzy podporządkowują się władzy i tworzą na zamówienie, czerpią z tego profity. Inni, którzy próbują samodzielnie myśleć pozostają poza oficjalnym literackim światem. Zniewoleni twórcy tworzą według szablonów i schematów, nie mogą, a właściwie nie chcę wyjść poza narzucone im ramy.

Problem wolności dotyka takich jednostek, jak mistrz. Dzięki wygranej na loterii może on poświęcić się pisaniu swej powieści. W świecie literatury może czuć się swobodny, nikt go nie ogranicza, nie stawia wymogów. Jednak opublikować swego dzieła już nie może – niszczą je krytycy, a tym samym zabijają wolność jego twórcy. Mistrz zapada na chorobę nerwową i trafia do szpitala psychiatrycznego. Uwolni go dopiero Małgorzata, dzięki poświęceniu się szatanowi.

Wolność, jak sugeruje autor może istnieć tylko w świecie, gdzie zachowane są podstawowe wartości ludzkie, takie jak prawda, szczera miłość, miłosierdzie i odkupienie. Ponieważ, jak sugeruje Andrzej Drawicz we wstępie do „Mistrza i Małgorzaty”: „wolny jest ten, kto czyni dobro”.
strona:   - 1 -  - 2 -  - 3 -  - 4 - 



  Dowiedz się więcej