Jesteś w: Zdążyć przed Panem Bogiem

Tło historyczne „Zdążyć przed panem Bogiem”

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim

Powstanie w getcie warszawskim była to dramatyczna akcja samoobrony podjęta przez Żydowską Organizację Bojową oraz Żydowski Związek Wojskowy w reakcji na wieść o mającej nastąpić ostatecznej likwidacji getta. Zryw wybuchł 19 kwietnia 1943 roku. Niemcy mieli przewagę liczebną oraz militarną. Bojowcy mieli bardzo mało - w dodatku słabej jakości – broni, walczyli kamieniami, „koktajlami Mołotowa” oraz ręcznie robionymi granatami.

Żydzi dowodzeni przez Mordechaja Anielewicza zaatakowali niemiecki oddział generała Stroopa. Do 24 kwietnia powstańcy bronili się w kilku zwartych domach, a następnie do 8 maja walczyli w poszczególnych budynkach i piwnicach kamienic. 8 maja samobójstwo popełnił przywódca powstania, Mordechaj Anielewicz. Zastąpił go Marek Edelman. Walczących wsparła Armia Krajowa dostarczając im niewielkie ilości broni i amunicji. Opór załamał się w połowie maja. 16 maja Niemcy ogłosili koniec akcji pacyfikacyjnej i na znak ostatecznego zniszczenia getta warszawskiego, wysadzili w powietrze Wielką Synagogę na Tłomackiej.

W starciach zginęło ok. 7000 Żydów, straty niemieckie wyniosły ok. 1300 zabitych i rannych. Powstańcy, którzy nie zginęli w walkach zostali wywiezieni do Treblinki, a getto zrównano z ziemią. Powstanie było pierwszym miejskim wystąpieniem powstańczym w okupowanej przez Niemców Europie.

W „Zdążyć przed panem Bogiem” Marek Edelman podaje szczegóły dotyczące funkcjonowania getta. Wspomina o wywożeniu Żydów do obozu zagłady w Treblince – od 22 lipca do 8 września 1942 roku wywieziono z getta 400 tysięcy ludzi.

W utworze Hanny Krall historyczne są przede wszystkim postaci, a także poszczególne wydarzenia z okresu trwania powstania w getcie. To głównie powstańcze losy Marka Edelmana jako jednego z pięciu przywódców zrywu. Autentyczna jest także postać głównego dowódcy Mordechaja Anielewicza czy Michała Klepfisza, który zasłonił swoim ciałem niemiecki karabin maszynowy umożliwiając innym przeżycie.



  Dowiedz się więcej