Jesteś w: Zdążyć przed Panem Bogiem

Kompozycja „Zdążyć przed panem Bogiem”

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim

W reportażu Hanny Krall można wyróżnić trzy zasadnicze części – pierwsza to wywiad z Markiem Edelmanem, który był drukowany wcześniej w prasie, druga to recepcja jego wypowiedzi w kraju i zagranicą (forma meta reportażu). Kolejna układa się w traktat narratorki o pamięci i problemach z jej zachowaniem.

Utwór „Zdążyć przed panem Bogiem” składa się z piętnastu graficznie wyodrębnionych części. Poszczególne fragmenty przyjmują różne formy: wywiadu raportu, meldunku. Występują w nim także fragmenty tekstów naukowych oraz poetyckich.


Pierwsza część to wywiad z Markiem Edelmanem, jednym z dowódców w powstaniu w getcie warszawskim na temat przyczyn wybuchu powstania i epizodów powstańczych (m. in. bohaterski czyn Michała Klepfisza). Wraca także do wcześniejszych faktów dotyczących funkcjonowania getta i wywożenia ludzi do obozu w Treblince. Kolejny fragment mówi o oburzeniu jakie wywołał wywiad Marka Edelmana o powstaniu w getcie. Autor był oskarżany o deheroizację powstańców. Następna część to wspomnienie bohatera o jego rozmowie po spaleniu getta z przedstawicielami partii politycznych. Wówczas swym rozmówcom także wydawał się mało bohaterski, dlatego zamilkł na wiele lat. Czwarta część reportażu wspomina o głodzie w getcie i jego skutkach.

Piąty fragment opowiada o pracy Profesora Molla i jego zespołu do którego należał Edelman. Profesor przez długi czas bał się stosowania eksperymentalnych metod u pacjentów po zawale. Udane operacje zostają przyjęte entuzjastycznie przez środowisko. Następna część pokazuje getto i ludzi idących do transportu. Edelman uważa, że bezbronna śmierć jest bardziej heroiczna od umierania z bronią w ręku. W następnym fragmencie Edelman kreśli przedwojenny obraz Żyda, którego Niemcy wsadzili do beczki i swoje postanowienie, by nigdy nie dać się wsadzić do beczki. Mówi o wyjazdach swoich kolegów za granicę jeszcze przed wybuchem wojny. Następnie kreśli pozytywne i negatywne postawy Żydów w getcie – pielęgniarki ratujące ludzi przed wywózką, a także „gorliwych” policjantów, którzy byli skazywani przez ŻOB na śmierć.

Kolejne dwie części powracają do losów pacjentów Profesora zarówno przed zawałem, jak i po przejściu udanej operacji. W dziesiątej części narratorka znów powraca do wojennych wspomnień Edelmana i kolejnych etapów likwidacji getta. Jedenasty fragment dotyczy planów Andrzeja Wajdy nakręcenia filmu o powstaniu i odmowie Edelmana wystąpienia w produkcji, zaś kolejny powojennych losów bohatera, który początkowo nie mógł znaleźć sobie miejsca, a dopiero na medycynie, dowiedziawszy się, że może ratować ludzi, odzyskał chęć życia i działania.

W trzynastej części Edelman wraca do wydarzeń z powstania, wspomina także o swym powojennym spotkaniu ze Stroopem. Następnie przytacza losy Jerzego Wilnera. Mowa jest także o niespójnej pamięci światków powstania. Przedostatni fragment poświęcony jest zbiegom okoliczności, dzięki którym Edelman przeżył powstanie w getcie. Ostatnia część dotyczy pracy Edelmana jako lekarza, podkreślona zostaje także wartość ludzkiego życia.



  Dowiedz się więcej