Jesteś w: Granica

Granica - kompenndium wiedzy o powieści Zofii Nałkowskiej

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim

• w Paryżu, dokąd na studia, a potem w podróż poślubną wyjeżdża Zenon Ziembiewicz (tam także mieszka Karol Wąbrowski, matka Eli Romana Niewieska),
• w Chązebnej – folwarku hrabiostwa Tczewskich,
• w Piesznie - majątku Olgierdowej Tczewskiej, bratowej Wojciechowej,
• w Vevey, gdzie na zaproszenie matki wyjechała Elżbieta Biecka.

Prócz przestrzeni otwartych, w „Granicy” wiele wydarzeń toczy się w obiektach zamkniętych, wśród których prym wiedzie stara, duża, trzypiętrowa kamienica przy ulicy Staszica 17, należąca do Cecylii Kolichowskiej - miejsce akcji wątków pobocznych, połączonych poprzez powiązania czasowo-przestrzenne i bohaterów.
Obok niej na tytuł miejsca powieściowej akcji zasługuje przestronny, położony w zamożnej dzielnicy dom Zenona (wówczas prezydenta miasta) i Elżbiety Ziembiewiczów na Przedmieściu Chązebiańskim, w którym odbywały się przyjęcia i wystawne bale.

Narracja i kompozycja „Granicy”


Licząca dwadzieścia siedem rozdziałów wielowątkowa, skupiona wokół nieszczęśliwej miłości Zenona i Elżbiety „Granica” Zofii Nałkowskiej jest ze względu formalnego powieścią, czyli fundamentalnym gatunkiem epiki, w którym występuje narracja, bohaterowie, płaszczyzna temporalna i przestrzenna.

Narracja

W powieści mamy przykład narracji relacjonującej trzecioosobowej, której autor przyjął pozę wewnętrznego obserwatora wydarzeń i wypowiada się z perspektywy bohaterów.

Opowiadacz jest zatem bezimiennym przedstawicielem prowincjonalnej zbiorowości, przekazującym czytelnikowi rozpowszechniane między ludźmi plotki. Nie komentuje i nie ocenia, nie przyjmuje roli sędziego – nie oskarża ani nie broni postępowania głównego bohatera, starając się za to zwrócić uwagę na różnice między potrzebami i racjami indywidualnymi a społecznymi.

Poza porządkowaniem wydarzeń w czasie i przestrzeni i dążeniem do obiektywności powieściowy narrator jest wszechwiedzący. Dysponuje wiedzą o dalszym losie bohaterów, opowiadając wydarzenia, które będą dopiero miały miejsce.
Jest także wnikliwym badaczem próbującym wyjaśnić prezentowane zdarzenia i rozgryźć motywację ich autorów.

Bohaterowie

W powieści występuje trójka bohaterów głównych - Zenon Ziembiewicz, jego żona Elżbieta Biecka oraz kochanka – Justyna Bogutówna - uwikłanych w miłosny trójkąt – oś kompozycyjną dzieła oparta na schemacie trójkąta. Prócz nich jest kilka postaci drugoplanowych (między innymi Cecylia Kolichowska, Romana Niewieska, Karol Wąbrowski, Jasia Gołąbska) oraz wiele pobocznych i epizodycznych.

Autorka, niechętna praktykowanemu w owym czasie behawioryzmowi, rozbudowała bardzo analizę ich psychiki. Scharakteryzowawszy ich poprzez działania, zindywidualizowany język (właściwy dla osobowości, wykształcenia i klasy społecznej) oraz opinie innych na danego bohatera, skupiła się na ukazaniu motywacji życiowych wyborów czy przyczyn kontrowersyjnych decyzji. Wszystkiego tego dokonała przy zachowaniu obiektywizmu, dzięki czemu czytelnikowi został oddany obowiązek osądzenia postaci.

Poza tym powieściowi bohaterowie - złożeni, wielowymiarowi i dynamiczni - organizują akcję dzieła. To wokół nich Nałkowska stworzyła świat przedstawiony, stoją w jego centrum, są głównymi motorami akcji, która przez ich mnogość ma cechy fragmentarycznej.

Bohaterowie pełnią jeszcze jedną ważną funkcję – są reprezentantami odmiennych poglądów na jednakowe sytuacje lub wydarzenie (technika różnych punktów widzenia), przez co podejmują ważny problem, poruszony w powieści: „Jesteśmy tacy, jakimi nas widzą inni, czy też tacy, za jakich sami się uważamy?”.

Płaszczyzna temporalna

Sięgnięcie przez Nałkowską po technikę inwersji czasowej (achronologiczność wydarzeń, odwrócenie szyku fabularnego), retrospekcje oraz po zabieg klamry kompozycyjnej, łączący poszczególne postacie i wydarzenia, umożliwiły pisarce rozpoczęcie i zakończenie „Granicy” w jednakowym momencie – informacją zamieszczoną w lokalnych gazetach, donoszącą o pojmaniu Justyny Bogutówny i samobójczej śmierci Zenona Ziembiewicza.

Biorąc do ręki powieść i rozpoczynając lekturę od wiadomości o śmierci głównego bohatera, czytelnik daje się prowadzić narratorowi po latach poprzedzających to tragiczne wydarzenie i poznaje realistyczny obraz polskiej rzeczywistości międzywojennej.


Zofia Nałkowska - notatka szkolna


„W pierwszym okresie mego pisania miałam oczy obrócone w głąb siebie – z surowym badaniem i jednocześnie z podziwem. (…) Byłam sama dla siebie miarą rzeczy, wystarczającym kryterium sądu o świecie. W książkach swych pisałam o miłości i myślałam, że każdy ma do niej prawo. Pisałam też o sztuce, o piękności filozoficznego myślenia: »Kobiety«, »Książę«, »Koteczka«, »Rówieśnice«, »Węże i róże«, »Lustra«– te książki należą do mojej tamtej przeszłości i dzisiaj są mi obce. To się zmieniło, gdy wybuchła wojna. Świat okręcił się w swych posadach. Ujrzałam wtedy, czym jest drugi człowiek, czym są ludzie” – takim słowami polska pisarka, poetka, publicystka i dramatopisarka Zofia Nałkowska podsumowała swój przedwojenny dorobek literacki, liczący 5 powieści i 2 tomy opowiadań.

Autora powieści psychologicznej „Granica” przyszła na świat 10 listopada 1884 w Warszawie, a zmarła w wieku siedemdziesięciu lat - 17 grudnia 1954.
Prócz twórczości literackiej, za którą otrzymała wiele nagród (między innymi państwowych w 1936 i 1953 oraz Złoty Wawrzyn Polskiej Akademii Literatury w 1936), Nałkowska była posłanką do Krajowej Rady Narodowej, posłanką na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL I kadencji (lata 1952–1956), działaczką organizacji kobiecych, PEN Clubu i Związku Zawodowego Literatów Polskich, członkinią Towarzystwa Opieki nad Więźniami "Patronat", Komitetu Obrońców Pokoju i Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce, a także aktywną uczestniczką Polskiej Akademii Literatury, grupy literackiej "Przedmieście" czy też redaktorką naczelną tygodnika „Kuźnica”.
strona:   - 1 -  - 2 -  - 3 -  - 4 - 



Granica streszczenie

I
Powieść rozpoczyna się informacją o samobójczej śmierci jej głównego bohatera - Zenona Ziembiewicza. Okazuje się, że nieboszczyk miał romans z Justyną Bogutówną. Wiadomość ta, dotycząca przecież jegomościa znanego i poważanego oraz wiejskiej dziewczyny, która kilka dni wcześniej oblała go kwasem, stała si... wiecej



Losy Cecylii Kolichowskiej

Jedną z bohaterek powieści Zofii Nałkowskiej „Granica” jest Cecylia Kolichowska, z domu Biecka, kobieta pięćdziesięcioletnia, dwukrotna wdowa, w czasie akcji utworu obecnie kobieta samotna.

Pierwszy mąż bohaterki nazywał się Konstanty Wąbrowski. Cecylia wyszła za niego z wielkiej miłości Przeżyli razem... wiecej



Dzieciństwo i młodość Zenona Ziembiewicza

Zenon Ziembiewicz jest głównym bohaterem powieści psychologicznej Zofii Nałkowskiej - „Granica”.

Zenon pochodził z podupadłej ziemiańskiej rodziny. Był jedynym dzieckiem Waleriana i Żanci Ziembiewiczów, z którymi przeniósł się do Boleborzy, gdy ojciec stracił bogactwo swoje i matki. Zamieszkali tam w m... wiecej



Zenon Ziembiewicz - charakterystyka, kariera, obrona i oskarżenie

Charakterystyka Zenona Ziembiewicza
Zenon Ziembiewicz, główny bohater powieści Zofii Nałkowskiej „Granica”, pochodził z podupadłej ziemiańskiej rodziny. Był jedynym synem zubożałych szlachciców - Waleriana i Joanny (Żanci) z Niemierów. Jego ojciec, po stracie majątku rodowego własnego i żony, objął posadę rząd... wiecej



Plan wydarzeń „Granicy”

1. Opis rodziców Zenona Ziembiewicza, mieszkających w Boleborzy.
2. Opis życia Cecylii Kolichowskiej i jej kamienicy.
3. Platoniczna miłość Elżbiety Bieckiej do Awaczewicza.
4. Wizyty przyjaciółek u Cecylii Kolichowskiej.
5. Życie lokatorów w kamienicy u Kolichowskiej.
6. Losy Karoliny Bogutowej. <... wiecej



Portrety kobiece w „Granicy”

W „Granicy” Zofia Nałkowska zawarła prawdziwy przegląd przez charaktery kobiet, zwracając uwagę na różnice w pochodzeniu, wykształceniu, wyglądzie, zachowaniu czy wieku.

Spośród kilkudziesięciu powieściowych bohaterek, na uwagę zasługuje czternaście z nich, reprezentujących odmienne postawy, losy, ch... wiecej



Charakterystyka Elżbiety Bieckiej

Elżbieta Biecka jest jedną z głównych bohaterek powieści Zofii Nałkowskiej „Granica”.

Była córką Romany z Giezłowskich Bieckiej (w czasie akcji właściwej powieści Niewieskiej) i mężczyzny, z którym piękna Romana rozwiodła się, gdy córka miała zaledwie roczek. Po jego śmierci Elżbieta została o... wiecej



Miłość Zenona Ziembiewicza i Elżbiety Bieckiej

Zenon Ziembiewicz zakochał się w Elżbiecie Bieckiej, gdy jako młody chłopak, uczeń gimnazjum, mieszkał na stancji w kamienicy jej ciotki. Mimo iż podejmował wtedy wszelkie starania, by zwrócić na siebie uwagę pięknej rówieśniczki - pomagał jej w algebrze, podrzucał ciekawe książki, ona darzyła wtedy młodzieńczym, nieodwz... wiecej



Charakterystyka Justyny Bogutówny

Justyna Bogutówna – bohaterka powieści Zofii Nałkowskiej „Granica” - była jedyną, nieślubną córką kucharki Karoliny Bogutowej. Jej matka urodziła ją, będąc od kilkunastu lat wdową, stając się obiektem plotek i drwin, płacąc za romans z bogatym paniczem i macierzyństwo utratą pracy.

Justyna m... wiecej



Romans Zenona Ziembiewicza z Justyną

Gdy matka Justyny – Karolina Bogutowa, otrzymała posadę kucharki w dworku w Boleborzy i zabrała córkę ze sobą, dziewczyna poznała Zenona Ziembiewicza, który przyjechał do rodziców na wakacje.

Młodzi na początku dużo rozmawiali i spacerowali, aż w końcu zostali kochankami. Justyna urzekła Zenona optymizmem, ... wiecej



Granica - opracowanie, problematyka

Nowatorstwo powieści „Granica”
Psychologiczna, łącząca wiele wątków i motywów powieść Zofii Nałkowskiej „Granica” jest dziełem nowatorskim. Pod nalepką miłosnego trójkąta między mężem, żoną a kochanką, rozgrywającego się w środowisku tak zwanych wyższych sfer, autorka ukryła skomplikowane studium ludz... wiecej



Charakterystyka szlachty w „Granicy”

Zofia Nałkowska wprowadziła wątek szlachty w „Granicy” dzięki zamożnej rodzinie Tczewskich oraz podupadłej Ziembiewiczów, dając tym samym dwa całkowicie różne obrazy tej warstwy społecznej.

Hrabiostwo Tczewscy byli właścicielami majątków Chązebnej, Gwareckiego Folwarku, Pieszni, Boleborzy, Popłoszy,... wiecej



Granica - motywy literackie

Motyw miłości w „Granicy”
Motyw miłości w powieści „Granica” Zofii Nałkowskiej jest – obok motywu kariery - jednym z głównych wątków utworu. Występuje on na kartach książki w wielu odsłonach, począwszy od miłości łączącej kobietę z mężczyzną (szczęśliwą oraz tę mniej uskrzydlającą), poprzez bezgran... wiecej



Granice w utworze Zofii Nałkowskiej Granica

Granica moralna w utworze
„… granica odpowiedzialności moralnej – odsuwa się niepostrzeżenie coraz bardziej” [narrator w powieści]

Granica moralna w utworze Zofii Nałkowskiej dotyczy głównego bohatera Zenona Ziembiewicza, który przez swoje decyzje przekracza niewidzialną i cienką granicę między tym, c... wiecej



Wolność człowieka w kontekście „Granicy” Nałkowskiej

W „Granicy” Zofia Nałkowska pokazała, jaki wpływ na decyzje człowieka ma społeczeństwo oraz biologia. Nie znaczy to jednak, że hołdowała koncepcji całkowitego uzależnienia człowieka od otoczenia czy fizyczności, ponieważ była zdania, że w koncepcji psychologicznej jednostka ma wolność wyboru, może kształtować ... wiecej



„Człowiek ma w życiu dwa wyjścia: kształtować rzeczywistość lub poddać się jej”. Rozważ myśl na przykładzie „Granicy”

„Człowiek ma w życiu dwa wyjścia: kształtować rzeczywistość lub poddać się jej” - myśl jednego z największych poetów i eseistów XX wieku, laureata Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1987 za „uniwersalne wartości całokształtu twórczości literackiej, odznaczające się jasnością myśli i poetycką... wiecej



„Jesteśmy tacy, jakimi nas widzą inni, czy też tacy, za jakich sami się uważamy?” – rozprawka

„Jesteśmy tacy, jakimi nas widzą inni, czy też tacy, za jakich sami się uważamy?” - słowa wypowiedziane przez Zenona Ziembiewicza zapadają w pamięć, ponieważ takie pytania stawia sobie każdy z nas co dzień. Zastanawiamy się, podobnie jak bohater powieści psychologicznej Zofii Nałkowskiej „Granica”, czy s... wiecej



Najważniejsze cytaty z „Granicy”

Los człowieka:

„Umiera się w byle jakim miejscu życia. I dzieje człowieka zawarte między urodzeniem jego a śmiercią wyglądają niekiedy jak nonsens. Któż bowiem jest w możności o każdej chwili przemijającej pamiętać, by mogła ona być na wszelki wypadek jego gestem ostatnim? Śmierć nieraz chwyta człowiek... wiecej



Charakterystyka Cecylii Kolichowskiej

Cecylia Kolichowska jest jedną z bohaterek powieści Zofii Nałkowskiej „Granica”.

W czasie akcji właściwej pięćdziesięcioletnia, dwukrotnie owdowiała kobieta pochodzącą z rodziny Bieckich jest osobą samotną, zgorzkniałą i nieszczęśliwą, zarządzającą swoją kamienicą i pragnącą pojednania z syne... wiecej



Charakterystyka rodziców Zenona Ziembiewicza

Ojcem Zenona - głównego bohatera powieści Zofii Nałkowskiej „Granica” - był Walerian Ziembiewicz, zubożały szlachcic, który przez nieudolne zarządzanie swoim i żony - Joanny z Niemierów - majątkiem, stracił je obydwa. Mimo bankructwa, bohater ten do końca życia chwalił się świadectwami dawnej świetności - szlac... wiecej



Obraz społeczeństwa w „Granicy”

„Granica” Zofii Nałkowskiej to powieść, w której bohaterem zbiorowym jest społeczeństwo. Pisarka stworzyła niezapomnianą panoramę, przegląd przez wszystkie warstwy zamieszkujące Polskę w latach 30. XX wieku, pomiędzy którymi istnieją nieprzekraczalne granice, powstałe ze względu na sposób życia, obyczaje, język... wiecej



Charakterystyka i symbolika kamienicy Cecylii Kolichowskiej

Charakterystyka kamienicy Cecylii Kolichowskiej
Kamienica bohaterki powieści Zofii Nałkowskiej „Granica”, należała w momencie akcji właściwej do Cecylii Kolichowskiej. Kobieta odziedziczyła ją po śmierci drugiego męża.

Była to stara, duża, trzypiętrowa kamienica przy ulicy Staszica 17. Na frontowej ści... wiecej



Losy Jasi Gołąbskiej (z domu Borbockiej)

Jasia Gołąbska, bohaterka powieści Zofii Nałkowskiej „Granica”, urodziła się i wychowała na wsi. Pochodziła z biednej rodziny. Chorujący na serce ojciec był ogrodnikiem w pałacu w Chązebnej u hrabiostwa Tczewskich, a matka zajmowała się domem. Jasia miała jedynego brata Franciszka, którego ojciec posłał do miasta... wiecej