Jesteś w:
Dżuma
Parabola, zwana także przypowieścią, jest gatunkiem literackim, który niesie ze sobą przesłanie moralne lub dydaktyczne. Do trzech głównych cech formalnych paraboli zalicza się:
- schematyczną fabułę,
- uproszczoną konstrukcję postaci,
- obiektywność narracji.
Wyżej wymienione cechy służą alegorycznemu lub symbolicznemu odczytaniu świata przedstawionego w dziele literackim. W przypowieściach odnajdujemy zawsze dwie płaszczyzny wydarzeń – realną (przedstawioną w dziele) i alegoryczną. Można więc powiedzieć, że cechą paraboli jest przedstawienie głębszych, uniwersalnych przemyśleń pod pretekstem pewnych wydarzeń opisanych w utworze. Trzeba pamiętać, że to płaszczyzna alegoryczna, a nie realna stanowi prawdziwe przesłanie takiego dzieła.
Poza wymienionymi powyżej cechami formalnymi paraboli, które z łatwością możemy odnaleźć w „Dżumie”, gatunek ten posiada inne wytyczne. Skupmy się jednak na trzech już wspomnianych i spróbujmy je skomentować na przykładzie powieści Camusa.
W „Dżumie” mamy do czynienia z dość prostą historią opowiedzianą zgodnie z prawidłami chronologicznymi (zobacz streszczenie). Powieść zaczyna się od obrazu kilku martwych szczurów, które zwiastuje rychłe przybycie zarazy. Wkrótce pojawiają się pierwsze ludzkie ofiary dżumy. Dalej obserwujemy już tylko stopniowy rozwój epidemii, która wreszcie osiąga punkt szczytowy. Akcja kończy się niemal po dziewięciu miesiącach trwania zarazy, kiedy to bardziej sama się wycofała, niż została zwalczona przez mieszkańców miasta. Za schematyczne możemy więc uznać zakończenie, w którym dobro triumfuje nad złem ucieleśnionym przez dżumę.
W powieści mamy do czynienia z jasnym podziałem na dobrych i złych bohaterów. Większość z nich stoi po słusznej stronie, możemy do nich zaliczyć Rieux, Tarrou, Ramberta czy Granda. Po drugiej stronie możemy umieścić z pewnością Cottarda. Warto zauważyć jednak, że bohaterowie Dżumy nie są całkowicie jednowymiarowi. Co prawda ciężko dopatrzyć się w pozytywnych postaciach jakiś wielkich skaz, lecz z pewnością nie są idealni. Nawet Rieux, który ucieleśnia wszystkie najlepsze cechy człowieka i lekarza zaniedbuje swoją żonę.
Camusowi udało się w bardzo oryginalny sposób spełnić ten wymóg formalny paraboli. Zamiast wprowadzić obiektywnego i anonimowego narratora, autor posłużył się głównym bohaterem, niemal do końca utrzymując ten fakt w tajemnicy przed czytelnikiem. Wreszcie na ostatnich kartach powieści możemy odnaleźć fragment:
„Ta kronika dobiega końca. Czas więc, żeby doktor Bernard Rieux wyznał, że jest jej autorem. Zanim jednak opisze ostatnie wypadki, chciałby przynajmniej usprawiedliwić swoją interwencję i wytłumaczyć, że zależało mu na tonie obiektywnego świadka. Przez cały czas dżumy mógł dzięki swemu zawodowi widywać większość naszych współobywateli i poznać ich uczucia. Miał więc dobry punkt obserwacyjny i dlatego może zdać sprawę z tego, co widział i słyszał. Chciał to jednak uczynić z pożądanym umiarem. Starał się na ogół nie opisywać nic nad to, co widział, nie użyczać swym towarzyszom z dżumy myśli, których nie mieli, i korzystać jedynie z tekstów, jakich dostarczył mu przypadek czy nieszczęście”.
W ten sposób narracja w powieści Camusa jest obiektywna, ponieważ po dokładnym zaznajomieniu się z postacią Rieux czytelnik nabrał przekonania, że doktor był uczciwym, rzetelnym i szczerym człowiekiem, który doskonale wywiązał się ze swoich obowiązków kronikarza.
strona: - 1 - - 2 - - 3 -
„Dżuma” jako powieść-parabola
Autor: Karolina Marlęga Serwis chroniony prawem autorskimParabola, zwana także przypowieścią, jest gatunkiem literackim, który niesie ze sobą przesłanie moralne lub dydaktyczne. Do trzech głównych cech formalnych paraboli zalicza się:
- schematyczną fabułę,
- uproszczoną konstrukcję postaci,
- obiektywność narracji.
Wyżej wymienione cechy służą alegorycznemu lub symbolicznemu odczytaniu świata przedstawionego w dziele literackim. W przypowieściach odnajdujemy zawsze dwie płaszczyzny wydarzeń – realną (przedstawioną w dziele) i alegoryczną. Można więc powiedzieć, że cechą paraboli jest przedstawienie głębszych, uniwersalnych przemyśleń pod pretekstem pewnych wydarzeń opisanych w utworze. Trzeba pamiętać, że to płaszczyzna alegoryczna, a nie realna stanowi prawdziwe przesłanie takiego dzieła.
Poza wymienionymi powyżej cechami formalnymi paraboli, które z łatwością możemy odnaleźć w „Dżumie”, gatunek ten posiada inne wytyczne. Skupmy się jednak na trzech już wspomnianych i spróbujmy je skomentować na przykładzie powieści Camusa.
Schematyczna fabuła
W „Dżumie” mamy do czynienia z dość prostą historią opowiedzianą zgodnie z prawidłami chronologicznymi (zobacz streszczenie). Powieść zaczyna się od obrazu kilku martwych szczurów, które zwiastuje rychłe przybycie zarazy. Wkrótce pojawiają się pierwsze ludzkie ofiary dżumy. Dalej obserwujemy już tylko stopniowy rozwój epidemii, która wreszcie osiąga punkt szczytowy. Akcja kończy się niemal po dziewięciu miesiącach trwania zarazy, kiedy to bardziej sama się wycofała, niż została zwalczona przez mieszkańców miasta. Za schematyczne możemy więc uznać zakończenie, w którym dobro triumfuje nad złem ucieleśnionym przez dżumę.
Uproszczona konstrukcja postaci
W powieści mamy do czynienia z jasnym podziałem na dobrych i złych bohaterów. Większość z nich stoi po słusznej stronie, możemy do nich zaliczyć Rieux, Tarrou, Ramberta czy Granda. Po drugiej stronie możemy umieścić z pewnością Cottarda. Warto zauważyć jednak, że bohaterowie Dżumy nie są całkowicie jednowymiarowi. Co prawda ciężko dopatrzyć się w pozytywnych postaciach jakiś wielkich skaz, lecz z pewnością nie są idealni. Nawet Rieux, który ucieleśnia wszystkie najlepsze cechy człowieka i lekarza zaniedbuje swoją żonę.
Obiektywność narracji
Camusowi udało się w bardzo oryginalny sposób spełnić ten wymóg formalny paraboli. Zamiast wprowadzić obiektywnego i anonimowego narratora, autor posłużył się głównym bohaterem, niemal do końca utrzymując ten fakt w tajemnicy przed czytelnikiem. Wreszcie na ostatnich kartach powieści możemy odnaleźć fragment:
„Ta kronika dobiega końca. Czas więc, żeby doktor Bernard Rieux wyznał, że jest jej autorem. Zanim jednak opisze ostatnie wypadki, chciałby przynajmniej usprawiedliwić swoją interwencję i wytłumaczyć, że zależało mu na tonie obiektywnego świadka. Przez cały czas dżumy mógł dzięki swemu zawodowi widywać większość naszych współobywateli i poznać ich uczucia. Miał więc dobry punkt obserwacyjny i dlatego może zdać sprawę z tego, co widział i słyszał. Chciał to jednak uczynić z pożądanym umiarem. Starał się na ogół nie opisywać nic nad to, co widział, nie użyczać swym towarzyszom z dżumy myśli, których nie mieli, i korzystać jedynie z tekstów, jakich dostarczył mu przypadek czy nieszczęście”.
W ten sposób narracja w powieści Camusa jest obiektywna, ponieważ po dokładnym zaznajomieniu się z postacią Rieux czytelnik nabrał przekonania, że doktor był uczciwym, rzetelnym i szczerym człowiekiem, który doskonale wywiązał się ze swoich obowiązków kronikarza.
strona: - 1 - - 2 - - 3 -