Jesteś w: W pustyni i w puszczy

Ekranizacja „W pustyni i w puszczy” Ślesickiego (1973)

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim

Superprodukcję, do jakich w latach siedemdziesiątych na pewno należy zaliczyć film „W pustyni i w puszczy” oparty na powieści Henryka Sienkiewicza wyreżyserował Władysław Ślesicki. Zgromadził wokół siebie grono świetnych specjalistów, między innymi za dialogi odpowiadał Aleksander Ścibor-Rylski, głównym operatorem był Bogusław Lambach, zaś muzykę stworzył znany kompozytor filmowy Andrzej Korzyński.

W gronie aktorów niewielu było profesjonalistów. Rolę Władysława Tarkowskiego zagrał znany głównie z seriali Stanisław Jasiukiewicz, zaś jego przyjaciela Rowlinsona Edmund Fetting. Oprócz nich zagrali mniej popularni Zygmunt Hobot (Kaliopuli) oraz Zygmunt Maciejewski (Linde). Aktorów dziecięcych wybrano po przeprowadzeniu castingu, który cieszył się dużą popularnością. Ostatecznie Stasia zagrał Tomasz Mędrzaka (uczeń czwartej klasy liceum), a Nel ośmioletnia Monika Rosca. Role głównych czarnoskórych postaci Kalego i Mei zagrali amatorzy z Chartumu, członkowie folklorystycznego zespołu pieśni i tańca. Debiutanci w pełni wywiązali się ze swoich ról, a wykreowane przez nich postaci są przekonujące. To zasługa ich inteligencji i wrażliwości, a także atut reżysera, który przekonał ich do fabuły.

Ślesicki nie zawsze wiernie trzymał się powieściowej fabuły, która w znacznym stopniu została uwspółcześniona. Zrezygnowano z pochlebstw angielskiej polityki kolonialnej, złagodzono obraz mahdystów. W ustach inżyniera Tarkowskiego pojawia się nawet zdanie o Arabach: „oni są tu przecież u siebie”. Filmowy Chamis nie jest brutalnym porywaczem, a przyjacielem Stasia, który w porwaniu uczestniczy wskutek intrygi Fatmy. Jest rycerskim wyznawcą proroka Mahdiego. Wielokrotnie wstawia się za dziećmi, ginie ugodzony przez Gebhra nożem, który miał ugodzić Nel.

Film kręcono w Afryce w trudnych warunkach. Egipt prowadził wojną z Izraelem, zaś w Sudanie toczyły się wojny domowe. Panowała cenzura religijna i wojskowa, dlatego na planie pojawili się cenzorzy. Miejscowa ludność uważała ekipę filmową za szpiegów. Kręcenie filmu przedłużano, ze względu na zmiany pór roku, a część zdjęć imitujących Sudan nakręcono w Bułgarii. Podczas kręcenia zdjęć zmarł aktor odtwarzający rolę Władysława Tarkowskiego, co pokrzyżowało filmowcom plany. Ponadto wiele problemów przysparzali afrykańscy statyści, trudne były także sceny z dzikimi zwierzętami. Jedynie pies Saba, grany przez dwa psy – Łosia i Apacza – nie przysporzył większych trudności.

Film swą premierę miał 16 października 1973 roku. Dzięki wielkiej kampanii reklamowej cieszył się bardzo dużą popularnością. Na ekrany telewizyjne wszedł czteroodcinkowy serial filmowy. Krytycy zarzucali, że bogactwo egzotyki afrykańskiej przesłania przygody Stasia i Nel, a partie etnograficzne nie mają ścisłego związku z właściwą akcją. Traktowano film Ślesickiego bardziej jako film dokumentalny czy przyrodniczy, niż rzeczywistą ekranizację powieści Sienkiewicza. Zarzucano również filmowi eksponowanie przemocy, co w dzisiejszych czasach potraktowane byłoby zdecydowanie pobłażliwiej.

Mimo wielu krytycznych uwag film należy zaliczyć do udanych produkcji. Mimo że po latach niektóre sceny wydają się sztuczne i niedopracowane pod względem technicznym, obrazy Afryki wciąż zachwycają swym pięknem. Nadaj można podziwiać rolę Stasia Tarkowskiego, który nosi w sobie wszystkie zalety Polaka-patrioty – odważnego i rycerskiego obrońcy Nel. Film w 1974 otrzymał włoską nagrodę w konkursie „Oscar Italy”, a jego jurorzy trafnie podsumowali przesłanie filmu: „Film Ślesickiego jest wzruszającym i przekonującym artystycznie świadectwem ducha przygody, odwagi i przyjaźni”.



  Dowiedz się więcej