W pustyni i w puszczy

Autor: Karolina Marlęga Serwis chroniony prawem autorskim

„W pustyni i w puszczy” – streszczenie
Staś (14 lat) i Nel (8 lat) rozmawiają w Port-Said o aresztowaniu Fatmy, ciotecznej siostry Mahdiego. Została ona aresztowana, ponieważ chciała zobaczyć się z mężem dozorcą Smainem, który przyłączył się do buntowniczych wojsk Mahdiego. Rodzice dzieci – inżynierowie Tarkowski i Rawlison otrzymali zaproszenie do prowincji El-Fa... wiecej

„W pustyni i w puszczy” – plan wydarzeń
1. Rozmowa Stasia i Nel o aresztowaniu Fatmy.
2. Zaproszenie Rawlisona i Tarkowskiego do kontroli budowy kanałów.
3. Prośba Fatmy o wstawiennictwo inżynierów.
4. Wyjazd inżynierów do Kairu.
5. Podróż dzieci do Medinet.
6. Niezwykły prezent – pies Saba.
7. Święta Bożego Narodzenia.
8... wiecej

Henryk Sienkiewicz – notatka szkolna
Henryk Sienkiewicz urodził się 5 maja 1846 roku w Woli Okrzejskiej na Podlasiu w rodzinie szlacheckiej, pielęgnującej dawne tradycje i patriotyzm. Od 1861 roku rodzina zamieszkała w Warszawie, gdzie przyszły pisarz ukończył gimnazjum, a następnie studia filologiczno-historyczne w Szkole Głównej. Wówczas zadebiutował jako dziennikarz i... wiecej

Geneza „W pustyni i w puszczy”
Henryk Sienkiewicz największe triumfy święcił na przełomie wieków. W 1896 roku ukazało się „Quo vadis”, które przyniosło mu rozgłos w Świecia, zaś w 1900 roku wyszli „Krzyżacy”. Kolejne powieści („Na polu chwały” i „Wiry”) nie spotkały się z tak przychylnym przyjęciem. Ostatnim wzl... wiecej

Tło historyczne „W pustyni i w puszczy”
Nie można traktować utworu Henryka Sienkiewicza „W pustyni i w puszczy” jako powieści historycznej. Autor był w Afryce kilka lat po zakończeniu powstania, a swą książkę napisał ćwierć wieku po jego upadku. W opisach rzeczywistej rebelii kierował się lekturą zarządcy Egiptu z1908 roku Evelina Baringa, a także zapiskami... wiecej

Czas i miejsce wydarzeń „W pustyni i w puszczy”
Czas akcji
Akcja „W pustyni i w puszczy” rozgrywa się w II połowie dziewiętnastego wieku. Stasia i Nel poznajemy w 1884 roku, niedługo przed świętami Bożego Narodzenia; ich porwanie i przygody rozgrywają się w 1885 roku (m.in. pora dżdżysta) zaś czas fabuły kończy się dziesięć lat później, gdy zgodnie z ... wiecej

Główne wątki i problematyka „W pustyni i w puszczy”
Podstawowym i nadrzędnym wątkiem jest w powieści wątek porwania Stasia i Nel i ich wędrówka przez egzotyczną Afrykę. Ich przygoda rozpoczyna się z chwilą porwania przez Arabów. Przemierzają wraz z nimi niebezpieczną pustynię, są świadkami burzy piaskowej, stają przed obliczem proroka Mahdiego, a następnie wyruszają do Faszody. N... wiecej

Kompozycja „W pustyni i w puszczy”
Powieść Henryka Sienkiewicza składa się z czterdziestu sześciu rozdziałów oraz „Zakończenia”. Wszelkie wątki doprowadzone są do końca. Akcja przebiega chronologicznie, skupiając się wokół głównego wątku porwania, a następnie podróży Stasia i Nel przez pustynię. Kompozycja powieści jest zamknięta.

R... wiecej

Narracja i język „W pustyni i w puszczy”
W powieści Sienkiewicza „W pustyni i w puszczy mamy do czynienia z trzecioosobowym narratorem wszechwiedzącym. Opowiada on szczegółowo o kolejnych przygodach pary głównych bohaterów. Przedstawia tło historyczne, opisuje krajobraz, zjawiska atmosferyczne, a także egzotyczną przyrodę – florę i faunę. Nie bierze bezpośrednio... wiecej

„W pustyni i w puszczy” – wyjaśnienie tytułu
Pierwotny tytuł jaki miała nosić powieść Sienkiewicza, o czym wspomina autor w liście do Wandy Ulanowskiej, miała brzmieć: „Przygody dwojga dzieci w środkowej Afryce”. Tytuł ten w prosty oddawałby główny wątek powieści, jednak ostatecznie pisarz zdecydował się nadać mu tytuł „W pustyni i w puszczy”. Ponie... wiecej

Wątek patriotyzmu „W pustyni i w puszczy”
Watek patriotyzmu w powieści dotyczy przede wszystkim postaci Władysława Tarkowskiego i jego syna Stasia. Inżynier walczył nieprzerwanie jedenaście miesięcy podczas powstania styczniowego. Ranny dostał się do niewoli i skazany został na wywiezienie na Sybir. Udało mu się jednak zbiec z Rosji za granicę. Wychowując samotnie syna w Por... wiecej

Wątek przyjaźni w powieści „W pustyni i w puszczy”
Jednym z ważniejszych motywów powieści „W pustyni i w puszczy” Henryka Sienkiewicza jest motyw przyjaźni jaka łączy parę głównych bohaterów – czternastoletniego Stasia Tarkowskiego i ośmioletnią Nel Rawlison. Już na początku powieści możemy poznać opiekuńczy stosunek chłopca do dziewczynki – tłumaczy jej... wiecej

Opis krajobrazów z powieści „W pustyni i w puszczy”
Przygody Stasia i Nel rozgrywają się na tle przepięknych, egzotycznych afrykańskich krajobrazów. Sienkiewicz, który podróżował po Afryce oddał je bardzo wiarygodnie. Poszczególne obrazy rozgrywają się głównie na pustyni (Sahara, Pustynia Libijska), a także w puszczy. Już sam Port Said i ujście do Kanału Sueskiego potrafi zachwyc... wiecej

„W pustyni i w puszczy” – przynależność gatunkowa
Utwór Henryka Sienkiewicza możemy przede wszystkim zakwalifikować jako powieść dla dzieci i młodzieży. Główni bohaterowie podczas rozwoju akcji mają czternaście i osiem lat. Świat przedstawiony widziany jest często ich oczami. Mimo wielu brutalnych i drastycznych scen (pobicie Stasia, zabójstwo porywaczy) „W pustyni i w ... wiecej

Motyw Afryki i jej mieszkańców – „W pustyni i w puszczy”
Afryka w czasach powieściowych była obszarem kolonizowanym przez wiele państw europejskich. Poszczególne kraje, takie jak Francja, Anglia, Niemcy rywalizowały między sobą o wpływy w poszczególnych regionach. Kwitł także handel kością słoniową i niewolnikami, na którym wzbogacały się także lokalne kasty.

W powieści... wiecej

Świat arabski w powieści „W pustyni i w puszczy”
Arabowie podbili Egipt w VII wieku n. e. i zamieszkiwali to państwo przez wiele stuleci. Główną rzeczą, która spajała ten lud nie była przynależność narodowa, a wyznawanie islamu. Przede wszystkim świat arabski w powieści Sienkiewicza łączy się z sudańskim powstaniem Mahdiego i kontrolowaną przez niego administracją. Ludność a... wiecej

Przyroda (fauna i flora) w powieści „W pustyni i w puszczy”
W powieści „W pustyni i w puszczy” Sienkiewicz wymienia około stu pięćdziesięciu gatunków zwierząt i tyle samo gatunków roślin. Nie wszystkim jednak poświęca jednakową uwagę.

Bohaterem, który towarzyszy w trakcie wielu przygód dzieciom, jest pies rasy mastiff nazwany Sabą, czyli po arabsku „lwe... wiecej

Staś Tarkowski – charakterystyka
Staś Tarkowski to główny bohater powieści „W pustyni i w puszczy”. Na początku utworu ma czternaście lat. Jest synem inżyniera pracującego w zarządzie Kompanii Kanału Sueskiego, Władysława Tarkowskiego. Jego matka, Francuzka, zmarła podczas narodzin chłopca. Urodził się i wychował w port Saidzie, nad Kanałem. Dzięki ... wiecej

Nel Rawlison – charakterystyka
Nel Rawilson w powieści ma osiem lat. Jest córką inżyniera zatrudnionego przy budowie i utrzymaniu Kanału Sueskiego. Jej matka zmarła na suchoty, gdy dziewczę miało trzy latka. Wychowywał ją ojciec, przelewając całą swą miłość na jedynaczkę. Ma jasne włosy i zielone oczy oraz nadzwyczajną urodę, którą dostrzegli nawet poryw... wiecej

Kali – charakterystyka
Kali to syn Fumby, króla narodu Wa-hima. „Był krępy i mocno zbudowany; ramiona miał silne, a stopy w porównaniu ze stopami Mei stosunkowo małe”, dzięki czemu cechował się siłą i zwinnością. Umiał chodzić po drzewach i wspinać się na skały, potrafił też radzić sobie w trudnych afrykańskich warunkach. Poznajemy go ... wiecej

Charakterystyka porywaczy – Chamis, Idrys Gebhr
Chamis – syn Chagidiego. Poznajemy go w El-Medine, gdzie Staś i Nel wyruszyli na spotkanie z ojcami. Wcześniej pracował dla inżynierów (był „dobrym przyjacielem z Port Said”), którzy doceniali jego zaangażowanie, dlatego przyjęli go do służby, jako chłopca „do posyłek i wszelkiego rodzaju posług”.... wiecej

Mahdi - charakterystyka
Mahdi, a właściwie Muhammad Ahmad ibn Abd Allah to postać autentyczna. Przedstawiony został jako osoba na wskroś negatywna. Wywodził się z plemienia Dangalów. To religijny przywódca arabskich buntowników – mahdystów, którzy pałają rządzą mordu i nienawidzą zachodniej cywilizacji. Potrafił zjednywać sobie tłumy i stanął ... wiecej

Charakterystyka pozostałych bohaterów „W pustyni i w puszczy”
Władysław Tarkowski – jest „starszym inżynierem” w zarządzie Kompanii Kanału Sueskiego (francusko-angielsko-amerykańska spółka akcyjna powołana do budowy kanału). Osiągnął tak wysokie stanowisko dzięki osobistej „odwadze i zaradności”, a także energii i pracowitości. Był uczestnikiem walk podc... wiecej

Porwanie Stasia i Nel
Porwanie Stasia i Nel nie jest przypadkowe. Zaplanowane zostało przez Fatmy, żonę Smaila, który przyłączył się do zbuntowanego Mahdiego. Kobieta wraz z dziećmi usiłowała dołączyć do męża w Sudanie, jednak władze Egiptu nie zgadzały się na to. Europejskie dzieci miały zostać wymienione na muzułmańską rodzinę.

P... wiecej

Zwierzęta w powieści „W pustyni i w puszczy”
Bohaterem, który towarzyszy w trakcie wielu przygód dzieciom, jest pies rasy mastiff nazwany Sabą, czyli po arabsku „lwem”. Ten dog osiąga duże rozmiary i jest typowym psem obronnym, co potwierdza obawy porywaczy. Psa otrzymuje w prezencie Nel i, mimo początkowych obaw, szybko się z nim zaprzyjaźnia. Jedną z głównych ... wiecej

„W pustyni i w puszczy” – słowniczek
„Allah akbar!” – muzułmańskie wyznanie wiary, oznaczające „Bóg jest wielki!”. Zwrot ten, bardzo często używany w świecie islamu, stanowi zarówno nieformalne wyznanie wiary w Allaha, jak i jej formalną deklarację.
Beduini – mieszkańcy pustyni, koczownicze lub półkoczownicze ple... wiecej

Opis burzy piaskowej
Po porwaniu Staś i Nel wraz z Idrysem, Gebherem, Chamisem i Beduinami przemierzali pustynię. O drugiej po południu upał mimo zimowej pory stał się nie do zniesienia, a w powietrzu czuć było swąd. Jeden z Beduinów ostrzegł Idrysa, że z zachodniej części pustyni nadciąga wiatr, a ten kazał popędzić wielbłądy by nadchodzący wiatr... wiecej

Opis fatamorgany
Kolejnego dnia podróży porywaczy z Gharak-el-Sultani jadący na wielbłądzie Staś i Nel dostrzegli niesamowite zjawisko. Po wschodzie słońca nad pustynią wznosiła się przezroczysta mgła, jednak szybko opadła. Gdy słońce wzbiło się wyżej poczuli upał silniejszy niż poprzednio. Powietrze wydawało się nieruchome.

Na ... wiecej

Opis spotkania z lwem
Kolejnego dnia wędrówki Stasia i Nel wraz z porywaczami do Faszody karawana jechała wąwozem. Saba, który biegł przodem powrócił z najeżoną sierścią. Beduini i Gebhr przekonali się, że za zakrętem w odległości stu kroków na niewielkiej skale leży lew. Zwierzę podniosło się na widok przybyszów, zaś spłoszone konie zaczęły ... wiecej

Spotkanie z lwem – plan wydarzeń
1. Karawana porywaczy w wąwozie.
2. Ostrzeżenie psa Saby.
3. Dostrzeżenie lwa na skale pośrodku wąwozu.
4. Niemożliwość ucieczki.
5. Postanowienie Gebhra o rzuceniu Kalego na pożarcie.

6. Protest Stasia.
7. Zapowiedź zamordowania Tarkowskiego i Rawlison.
8. Propozycja Stasia zabicia lwa.wiecej

Opis spotkania ze słoniem
Gdy Staś i Nel wraz z Kalim i Meą wędrowali przez wąwóz drogę zamknęła im wielka skała. Postanowili zatrzymać się na nocleg. Kali wdrapał się na brzeg parowu, by zobaczyć co czeka ich w dalszej drodze. Zauważył, że skała oderwała się niedawno. Nagle Saba zaalarmował wędrowców. Staś postanowił zobaczyć co go przestraszyło... wiecej

Spotkanie ze słoniem – plan wydarzeń
1. Skała blokująca przejście przez wąwóz.
2. Informacja Kalego o uwięzionym słoniu.
3. Odtworzenie nieszczęśliwego wypadku słonia.
4. Decyzja Stasia o dobiciu męczącego się zwierzęcia.
5. Protest Nel.

6. Decyzja o nakarmieniu słonia.
7. Pierwszy melon rzucony przez dziewczynkę.
8. Ko... wiecej

Zjawiska meteorologiczne „W pustyni i w puszczy”
Podczas swej podróży dzieci natykają się na wiele typowo afrykańskich zjawisk. Niektóre, jak fotometeory, zwane barwami zmrokowymi są bardzo spektakularne. Powstają w skutek załamania i interferencji światła. Pierwsze takie zjawisko dostrzegają po porwaniu: „W oddali widać było majaczące wzgórza, zaś na równinie rozpoczęł... wiecej

Egzotyczne stroje w powieści „W pustyni i w puszczy”
Wśród oryginalnej odzieży, którą opisuje Sienkiewicz w powieści możemy wymienić burnusy. Są to typowe okrycia Beduinów. W utworze noszą je Idrys i Gebhr. Są to wełniane płaszcze bez rękawów, do których przymocowany jest kaptur. W powieści zwany jest także opończą.

Innym strojem Arabów są zawoje. To długie, wąs... wiecej

Ekranizacja „W pustyni i w puszczy” Ślesickiego (1973)
Superprodukcję, do jakich w latach siedemdziesiątych na pewno należy zaliczyć film „W pustyni i w puszczy” oparty na powieści Henryka Sienkiewicza wyreżyserował Władysław Ślesicki. Zgromadził wokół siebie grono świetnych specjalistów, między innymi za dialogi odpowiadał Aleksander Ścibor-Rylski, głównym operatorem ... wiecej

Ekranizacja „W pustyni i w puszczy” Hooda (2000)
Ekranizacja z 2000 roku powieści „W pustyni i w puszczy” weszła na ekrany dwadzieścia siedem lat po pierwszej adaptacji Władysława Ślesickiego. W tym okresie wielką popularnością cieszyły się przeniesione na ekran takie lektury, jak „Pan Tadeusz” oraz „Ogniem i mieczem”, a prace trwały nad „Quo... wiecej

Najważniejsze cytaty „W pustyni i w puszczy”
„Anglia, która, jak ci wiadomo, ściga po całym świecie handlarzy niewolników, zgodziła się na to, by rząd egipski zajął Kordofan, Darfur i Sudan, był to bowiem jedyny sposób zmuszenia tych grabieżców do porzucenia tego obrzydliwego handlu i jedyny sposób utrzymania ich w ryzie. Nieszczęśliwi murzyni odetchnęli, napady i gra... wiecej

Bibliografia „W pustyni i w puszczy”
Bibliografia „W pustyni i w puszczy”
1. Adamiec Anna, „»W pustyni i w puszczy« na podstawie powieści Henryka Sienkiewicza, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 1998, ISBN: 83-85416-79-X.
2. Brandys Marian, „Śladami Stasia i Nel. Z Panem Biegankiem w Abisynii”, Nasza Księgarnia, Warsz... wiecej